Đến tháng 7 vừa qua, các siêu thị tại Úc đã gần như xử lý xong lượng nhựa mềm tồn kho – từng lên đến 11.000 tấn tại 44 địa điểm trên toàn quốc vào tháng 11/2022. Lượng chất thải nhựa mềm tích tụ do tốc độ thu gom nhanh hơn khả năng tái chế và các hạn chế xuất khẩu chất thải. Tính đến thời điểm hiện tại, vẫn còn khoảng 3.500 tấn nhựa tại hai địa điểm ở Victoria và Nam Úc. Lượng chất thải này dự kiến sẽ được xử lý trong nửa đầu năm 2026, theo thông tin từ các thành viên của Lực lượng đặc nhiệm về nhựa mềm.
Từ tháng 6/2025, Úc đã triển khai thêm 100 điểm thu gom chất thải nhựa mềm mới tại các siêu thị siêu thị Woolworths, Coles và Aldi ở New South Wales và Victoria. Dù vậy, Lực lượng đặc nhiệm về nhựa mềm cho biết họ vẫn thận trọng và tránh thu gom vượt quá khả năng xử lý hiện có.
“Vấn đề lớn nhất hiện nay là Úc không có đủ năng lực tái chế nhựa mềm để triển khai hoạt động thu gom toàn quốc”, phát ngôn viên lực lượng đặc nhiệm cho biết.
Theo số liệu tính đến cuối tháng 7/2025, vẫn còn khoảng 94% lượng chất thải nhựa mềm tại Úc được xử lý bằng biện pháp chôn lấp. Ảnh: Cơ quan Bảo vệ môi trường NSW.
Vì sao nhựa mềm khó tái chế?
Nhựa mềm là loại nhựa có thể vo tròn trong lòng bàn tay, khác với nhựa cứng vốn giữ nguyên hình dạng. Ngay cả trong thời gian cao điểm nhất vào năm 2022, Úc cũng chỉ thu gom được khoảng 7.500 tấn, tương đương chưa tới 2% trong tổng số 538.000 tấn bao bì nhựa, vỏ bọc thực phẩm, màng bọc nhựa và các loại nhựa dẻo khác phát sinh hằng năm tại Úc.
“Chúng ta vẫn đang tiêu thụ quá nhiều nhựa mềm, thải bỏ quá nhiều và gần như không mua lại nhựa tái chế,” bà Gayle Sloan, Giám đốc Hiệp hội quản lý chất thải và tái chế tài nguyên Úc cho biết.
Úc đã đề ra mục tiêu quốc gia từ năm 2018 là tái chế 70% bao bì nhựa vào năm 2025. Dù vậy, đến cuối năm 2024, chỉ có khoảng 6% chất thải nhựa mềm được phân loại, cắt nhỏ, rửa sạch, nấu chảy hoặc tái chế hóa học thành sản phẩm mới, theo số liệu từ tổ chức Soft Plastics Stewardship Australia. Phần còn lại tiếp tục được xử lý bằng cách chôn lấp.
Ông David Hodge, Giám đốc công ty tái chế Plastic Forests, cho biết nhựa mềm được sử dụng rộng rãi trong các ngành như nông nghiệp (bao bì chứa ngũ cốc, màng phủ cỏ dại) và logistics (bọc pallet). Bao bì thực phẩm – như túi đựng rau đông lạnh, lớp lót hộp ngũ cốc hay túi bánh mì – “cực kỳ khó hoặc không thể tái chế” do được cấu thành từ nhiều loại nhựa khác nhau, bị in mực hoặc dính thực phẩm.
Bên cạnh đó, “mô hình kinh tế cho nhựa mềm hiện đang bị phá vỡ”, ông Hodge giải thích. Trong đó, chi phí thu gom, vận chuyển, nhân công và xử lý nhựa mềm đang cao hơn nhiều so với chi phí nhập khẩu nhựa mới.
Ngoài ra, do thiếu ưu đãi hoặc quy định bắt buộc sử dụng nhựa tái chế trong các sản phẩm như cọc hàng rào, vỏ cáp điện hay tấm phủ, nên nhựa tái chế trong nước khó cạnh tranh với nhựa nguyên sinh.
“Cần có chính sách hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm tái chế, đó là yếu tố kích cầu,” ông Hodge nói.“Ví dụ như Bunnings (hệ thống siêu thị đồ gỗ nổi tiếng) cần được chính phủ liên bang yêu cầu ưu tiên tiêu thụ sản phẩm tái chế trong nước”.
Tìm kiếm giải pháp phù hợp
TS. Jennifer Macklin từ Viện Phát triển bền vững, Đại học Monash, cho rằng các giải pháp cho vấn đề nhựa mềm cũng giống như các loại chất thải khác: Thiết kế bao bì dễ tái chế nhưng vẫn đảm bảo chức năng bảo quản thực phẩm; Phát triển cơ sở tái chế đủ công suất xử lý lượng rác nhựa mềm lớn; Tạo ra cầu thị trường cho nhựa tái chế.
“Đây chính là bài toán con gà - quả trứng của ngành tái chế. Chúng ta khá giỏi trong việc thu gom và xử lý, nhưng lại không giỏi trong việc tạo ra thị trường tiêu thụ sản phẩm tái chế,” bà Macklin nói.
Dù người tiêu dùng đóng vai trò nhất định, bà nhấn mạnh rằng trách nhiệm lớn nhất phải thuộc về các nhà sản xuất và nhập khẩu nhựa, bao gồm cả quá trình từ sản xuất đến thu hồi.
Vào cuối năm 2024, chính phủ liên bang đã tiến hành tham vấn các bên liên quan về kế hoạch cải cách bao bì nhựa. Kết quả cho thấy 80% ủng hộ việc ban hành quy định và 65% ủng hộ cơ chế trách nhiệm mở rộng, buộc nhà sản xuất phải chịu trách nhiệm toàn bộ vòng đời sản phẩm.
Một phát ngôn viên Bộ Môi trường Úc cho biết chính phủ đang “làm việc với các bang và ngành công nghiệp để ban hành các quy định bao bì phù hợp, hỗ trợ quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế tuần hoàn của Úc”.
Trong khi đó, bà Sloan nhận định các phương pháp xử lý tự nguyện đã thất bại.
“Chúng ta cần có tiêu chuẩn thiết kế rõ ràng và có thể cưỡng chế, và các nhà sản xuất phải chịu trách nhiệm, đồng thời đầu tư xây dựng cơ sở tiếp nhận lại sản phẩm của mình. Chúng ta không thể tiếp tục tung ra thị trường những sản phẩm không có điểm đến và không thể tái chế”, bà nói thêm.
Theo bà Sloan, dù năng lực tái chế đang tăng lên, nhưng vẫn còn nhiều vấn đề khác tồn tại, bao gồm sản lượng nhựa quá lớn, thiết kế bao bì quá phức tạp khiến việc tái chế khó khăn và đặc biệt là thiếu nhu cầu đối với nhựa tái chế sản xuất trong nước. Do đó, bà cho rằng các nhà sản xuất nhựa cần đầu tư xây dựng cơ sở tái chế để tiếp nhận lại sản phẩm của chính mình.
