Trường học là khởi đầu sự thay đổi hành vi tiếp cận rác thải nhựa

Tại Hội thảo “Hướng dẫn thực hành và lộ trình triển khai Bộ tiêu chí Trường học sinh thái ASEAN – Trường học không rác thải nhựa” diễn ra sáng 21/10 tại TP Huế, bà Hoàng Ngọc Tường Vân, cán bộ WWF – Việt Nam, chia sẻ thông điệp: Trường học là nơi khởi đầu của sự thay đổi hành vi tiếp cậnrác thải nhựa.

Bà Hoàng Ngọc Tường Vân cho biết, trong quá trình triển khai dự án “Đô thị giảm nhựa” tại Huế, WWF – Việt Nam luôn xác định học sinh, sinh viên là trung tâm của sự thay đổi và chuyển đổi hành vi. Khi được trao cơ hội, niềm tin và trách nhiệm, học sinh, sinh viên sẽ trở thành lực lượng dẫn dắt, lan tỏa tinh thần thay đổi trong cộng đồng, từ ý thức đến hành động, từ cá nhân đến xã hội. Đó chính là nền tảng cho một tương lai xanh, cùng chung tay giảm thiểu rác thải nhựa và xây dựng Huế – đô thị di sản xanh, sạch, sáng.

Trên cơ sở này, WWF tiếp cận theo ở 3 cấp học (phổ thông, nghề, đại học). Đối với cấp phổ thông, WWF đã triển khai tuyên truyền giảm nhựa, kêu gọi thực hành các hành động để từ chối, tiết giảm, tái sử dụng, tái chế rác thải và sống xanh thông qua các hoạt động ngoại khóa và chính khóa.

“Khi được trang bị đủ kiến thức, kỹ năng và cơ hội, các em không chỉ thay đổi hành vi của bản thân mà còn trở thành những tuyên truyền viên tích cực trong gia đình và cộng đồng, lan tỏa lối sống xanh, có trách nhiệm với môi trường”, bà Vân chia sẻ.

Ở bậc trung học phổ thông, dự án tập trung giúp học sinh hiểu sâu hơn về tác hại của rác thải nhựa và thực hành nguyên tắc 6R: Refuse (từ chối), Reduce (tiết giảm), Reuse (tái sử dụng), Recycle (tái chế), Recover (phục hồi) và Rethink (sống xanh). Các hoạt động được lồng ghép vào chương trình học chính khóa, đồng thời mở rộng qua các phong trào sôi nổi như Ngày hội tái chế, cuộc thi sáng tạo sản phẩm tái chế, thi tuyên truyền giảm nhựa.

Đặc biệt, WWF đã thành lập hơn 25 câu lạc bộ “Em yêu môi trường” với hàng nghìn học sinh tham gia. Một điển hình nổi bật là Trường Tiểu học Thống Nhất (Hà Nội) – nơi học sinh được hướng dẫn kiểm toán rác thải, phân loại và xây dựng hành trình “sống xanh – giảm nhựa”. Từ những bài học nhỏ, các em đã trở thành những “đại sứ môi trường” thực thụ, biết vận động hộ kinh doanh và người dân cùng tham gia bảo vệ môi trường.

Không dừng ở khối phổ thông, WWF mở rộng mô hình ra các trường nghề và đại học, nhằm nhân rộng lối sống xanh trong thế hệ thanh niên – lực lượng sẽ trực tiếp tham gia phát triển kinh tế, xã hội. Tại Trường Cao đẳng Du lịch Huế, WWF phối hợp đào tạo sinh viên về “du lịch xanh”, tổ chức các cuộc thi nghề nghiệp hướng đến giảm nhựa, và đặc biệt xây dựng 70 quy trình vận hành chuẩn (SOP) tích hợp nội dung giảm nhựa trong 6 chương trình đào tạo. Hơn 100 sinh viên đã được thực hành nguyên tắc 6R trong thiết kế và vận hành tour du lịch bền vững, góp phần hình thành văn hóa nghề nghiệp gắn với bảo vệ môi trường.

Tại Đại học Khoa học Huế, nội dung giảm rác thải nhựa được lồng ghép trong các học phần như “Giáo dục môi trường đại cương” hay “Môi trường và con người”. Cùng với đó là 1 ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm trực tuyến phục vụ kiểm tra, đánh giá mức độ hiểu biết của sinh viên. Bên cạnh học tập lý thuyết, nhiều hoạt động ngoại khóa thiết thực như tái chế rác thải đại dương, triển lãm sáng tạo xanh, tọa đàm bảo vệ môi trường cũng được tổ chức thường xuyên, giúp sinh viên rèn luyện tư duy và hành động xanh.

Một sáng kiến tiêu biểu được WWF đồng hành và đánh giá cao là “Sinh viên tái chế phụ phẩm nông nghiệp và rác hữu cơ” sáng tạo biến rơm rạ, bèo tây thành các sản phẩm thân thiện với môi trường. Từ sáng kiến này, các em đã sản xuất 1.600 sản phẩm từ rơm để dùng thử tại 90 cơ sở kinh doanh, đồng thời thực hiện 500 phiếu khảo sát trực tiếp và trực tuyến nhằm đánh giá chất lượng sản phẩm. Qua đó, sinh viên trở thành những “đại sứ xanh”, chủ động vận động các cơ sở kinh doanh sử dụng sản phẩm thân thiện môi trường, hạn chế đồ nhựa dùng một lần, và sáng tạo nên các sản phẩm tái chế có giá trị thực tiễn phục vụ học tập, sinh hoạt.

“Sáng kiến này cũng là một hướng tiếp cận quan trọng của dự án “Đô thị giảm nhựa”, góp phần xây dựng mạng lưới kết nối giữa học sinh, sinh viên, nhà trường, cộng đồng và doanh nghiệp. Bước sang giai đoạn hai, WWF sẽ tiếp tục đồng hành cùng sinh viên mở rộng quy mô tái chế bèo tây, hướng đến mục tiêu xây dựng nền kinh tế tuần hoàn và phát triển đô thị xanh bền vững”, bà Vân cho hay.

Theo bà Vân, đến nay, dự án “Đô thị giảm nhựa” tại Huế đã đạt những kết quả ấn tượng với 83 trường học tham gia, hơn 263.000 lượt người hưởng ứng, giảm hơn 3 tấn rác thải nhựa thải ra môi trường, thành lập 25 câu lạc bộ “Em yêu môi trường”, cùng một nhóm tình nguyện viên Sống Xanh và nhiều sáng kiến đạt giải thưởng môi trường quốc gia.

Để duy trì kết quả lâu dài, WWF đã phối hợp với Đại học Khoa học Huế thành lập Nhóm Tình nguyện viên Sống Xanh – nơi sinh viên được trang bị kỹ năng tổ chức hoạt động, truyền cảm hứng và trở thành cầu nối giữa tri thức – cộng đồng – hành động. Nhóm tình nguyện viên này hiện tiếp tục mở rộng mạng lưới truyền thông, tổ chức nhiều chiến dịch tại các địa phương, tạo nên phong trào sống xanh lan tỏa và bền vững.

Từ kinh nghiệm triển khai mô hình đô thị giảm nhựa tại Huế, bà Hoàng Ngọc Tường Vân khẳng định: mỗi học sinh là một “hạt giống xanh”, mỗi sinh viên là “đại sứ xanh”. Bà cũng cam kết WWF – Việt Nam sẽ tiếp tục chia sẻ thông tin, công cụ và mô hình “Trường học giảm nhựa” nhằm góp phần xây dựng mạng lưới trường học sinh thái ASEAN – Trường học không rác thải nhựa, hướng tới một tương lai xanh, bền vững cho khu vực.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường giao Báo Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan, Quỹ Vì tương lai xanh tổ chức Giải thưởng trường học sinh thái ASEAN Việt Nam năm 2025 - Trường học không rác thải nhựa. Mọi thông tin liên quan đến Giải thưởng bạn đọc xem trên Báo điện tử nongnghiepmoitruong.vn, trang web của Giải thưởng ecoschool.vn hoặc Nhà báo Nguyễn Quỳnh Chi, SĐT: 0967181555 hoặc mail: nquynhchi.00@gmail.com.

Báo Nông nghiệp và Môi trường trân trọng cảm ơn Quỹ Vì tương lai xanh, đề nghị các trường đăng ký tham gia Giải thưởng Trường học sinh thái ASEAN Việt Nam năm 2025 tại địa chỉ ecoschool.vn.