Mỗi học sinh là một sứ giả môi trường xanh

11h00

Mỗi học sinh là một sứ giả môi trường xanh

“Ban tổ chức xin được thay mặt cho Bộ Nông nghiệp và Môi trường xin được gửi lời cảm ơn chân thành đến toàn thể tính vị đại biểu đến quý Thầy, quý Cô, đã chứng đồng thành với chúng tôi trong ba chương trình, diễn ra trong hai tháng vừa qua”, ông Vũ Minh Việt, Phó Tổng Biên tập Báo Nông nghiệp và Môi trường, cho biết.

Lãnh đạo Báo Nông nghiệp và Môi trường chia sẻ thông tin vui, nhiều lúc lượng người vào tham dự trực tuyến hội thảo “vượt quá 300 điểm trường”, dẫn đến đường truyền có lúc quá tải. Tuy nhiên, điều này cũng thể hiện sự quan tâm lớn của các nhà trường và học sinh đối với giải thưởng.

Theo ông Việt, Giải thưởng năm 2025 sẽ kết thúc vào cuối năm 2025, và lễ trao giải cũng như khởi động cho năm 2026 sẽ diễn ra tại Hà Nội. Thời gian đăng ký cho giải thưởng năm 2025 sắp kết thúc, các trường cần nhanh chóng hoàn thành hồ sơ tham gia.

Ban tổ chức sẽ phối hợp với các Bộ, ngành và doanh nghiệp, tổ chức quốc tế để cải thiện cơ chế chính sách và cơ cấu giải thưởng, nhằm tạo động lực cho các nhà trường, giáo viên và học sinh tham gia.

Mục tiêu chung là xây dựng một Việt Nam xanh, phát triển bền vững, với sự tham gia tích cực của ngành giáo dục và các thế hệ học sinh. “Các thầy cô là người dẫn dắt, các em học sinh là sứ giả môi trường xanh. Thành phố xanh không chỉ là cây xanh, mà còn phải thay đổi từ hành động cụ thể của mỗi người”, Phó Tổng Biên tập Báo Nông nghiệp và Môi trường nói.

10h25

Trường THPT Hai Bà Trưng - điểm sáng xanh giữa lòng Cố đô Huế

Tham gia phần thảo luận tại hội thảo, đại diện Trường THPT Hai Bà Trưng (TP.Huế) chia sẻ: Trường có bề dày lịch sử trên 100 năm, không chỉ nổi tiếng về chất lượng giáo dục mà còn được biết đến với cảnh quan xanh mát, không gian kiến trúc độc đáo, thường xuyên thu hút du khách trong và ngoài nước đến tham quan khi ghé thăm Huế.

Trong nhiều năm qua, nhà trường đã chú trọng xây dựng môi trường xanh - sạch - đẹp, triển khai nhiều hoạt động về bảo vệ môi trường, giáo dục phân loại rác, giảm thiểu rác thải nhựa và duy trì nếp sống học đường thân thiện với môi trường. Các hoạt động này có sự đồng thuận, phối hợp chặt chẽ giữa Ban Giám hiệu, đội ngũ giáo viên và học sinh, trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa học đường.

Tuy nhiên, đại diện Trường THPT Hai Bà Trưng cũng chia sẻ thực tế, việc tiếp cận và triển khai đầy đủ các bước theo bộ tiêu chí xây dựng trường học sinh thái ASEAN vẫn còn nhiều lúng túng.

Đại diện từ Trường THPT Hai Bà Trưng cũng thẳng thắn cho biết, một trong những khó khăn lớn hiện nay là việc chưa nắm rõ đầy đủ thông tin về Giải thưởng Trường học Sinh thái ASEAN năm 2025. Thông báo về thời hạn nộp hồ sơ kết thúc vào ngày 31/10/2025 đến với nhà trường khá muộn, dẫn đến tâm lý bị động và e ngại không kịp chuẩn bị hồ sơ. Đây không chỉ là tình trạng riêng của Trường THPT Hai Bà Trưng, mà còn là băn khoăn chung của nhiều đơn vị khác, khi thông tin về giải thưởng vẫn chưa được truyền tải sâu rộng tới toàn hệ thống giáo dục địa phương.

Trước những phản ánh này, ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế đã trực tiếp ghi nhận và chia sẻ. Ông khẳng định, đây là một giải thưởng thường niên, mỗi năm sẽ có một chủ đề khác nhau. Vì vậy, việc các trường chuẩn bị từ năm nay vẫn là cần thiết và có ý nghĩa lâu dài. Ông cũng đề nghị Ban Tổ chức xem xét khả năng linh hoạt về thời gian tiếp nhận hồ sơ, nhằm tạo điều kiện để các trường có thể hoàn thiện thủ tục tham gia.

Bên cạnh đó, Ban Tổ chức cam kết sẽ thiết lập một nhóm trao đổi trên nền tảng Zalo để cập nhật thông tin kịp thời đến từng thầy cô, đồng thời cử đầu mối liên hệ trực tiếp với các đơn vị đã để lại thông tin tại hội thảo. Đại diện Ban Tổ chức cũng chia sẻ thêm rằng, hiện nay cộng đồng trường học sinh thái đã có hơn 1.000 thành viên, với hệ thống trao đổi thông tin thường xuyên, sâu sát.

9h55

Trường học xanh: Từ chính sách quản lý đến hành động của học sinh

Phát biểu tại Hội thảo, bà Đỗ Vân Nguyệt (ảnh), Giám đốc Tổ chức Sống và Học tập vì Môi trường và Cộng đồng giới thiệu những kinh nghiệm của các thành phố trong việc xây dựng mô hình Trường học xanh giai đoạn 2020-2025.

Theo đó, TP.HCM hằng năm đều tổ chức cuộc thi trường học xanh theo các tiêu chí cụ thể và triển khai thí điểm tại 11 trường học. TP. Hà Nội đã thí điểm ở trên 100 trường học, đồng thời ban hành Bộ tiêu chí trường học xanh 2022-2025. Các tỉnh, thành khác đều đang triển khai mô hình trường học giảm rác, trường học ứng phó với thiên tai và biến đổi khí hậu.

Mô hình Trường học xanh là nhà trường và học sinh chủ động tìm hiểu và tham gia bảo vệ môi trường để từ đó lan tỏa lối sống xanh, gồm các tiêu chí lớn như: chính sách quản lý (các trường chủ động ban hành quy định về phân loại, thu gom rác); cơ sở vật chất (xây dựng hệ thống phân loại rác; thay thế các sản phẩm dùng một lần; tích cực tái chế đồ cũ, hỏng; cập nhật thông tin về tình trạng phát sinh, quản lý rác thải, các giải pháp khác…); giáo dục và truyền thông; thực hành xanh của học sinh (kiểm kê rác; ủ phân hữa cơ; thu gom, phân loại rác; hạn chế sử dụng sản phẩm nhựa dùng 1 lần; thực hành xanh tại căng tin…).

Về quy trình, bà Đỗ Vân Nguyệt cho rằng cần triển khai đồng song song ở cấp chính quyền (thành phố, phường, xã) và cấp trường học. Tại cấp chính quyền, chúng ta cần xây dựng kế hoạch thực hiện, tổ chức tập huấn trường học, hỗ trợ trường học triển khai, đánh giá kết quả trường học. Ở cấp trường học, chúng ta khảo sát hiện trạng, xây dựng kế hoạch, thực hiện hoạt động, giám sát đánh giá, truyền thông lan tỏa.

Về chủ đề Trường học xanh, các nội dung chính được tập trung liên quan tới các vấn đề: không gian xanh, không khí sạch, năng lượng bền vững, tiết kiệm và bảo vệ nguồn nước, quản lý rác thải hiệu quả. Khung tiêu chí Trường học xanh được áp dụng dựa trên 4 trụ cột (với tổng 100 điểm). Trụ cột 1 là Chính sách quản lý (chiếm 10 điểm); cơ sở vật chất (10 điểm); giáo dục truyền thông (30 điểm); thực hành xanh (50 điểm).

9h35

Phát huy vai trò giáo viên và học sinh lan tỏa mô hình Trường học sinh thái

Bà Lê Thị Ly Na (ảnh), Hiệu trưởng Trường Tiểu học Lê Lợi (TP.Huế), cho biết, với hơn 1.460 học sinh đang theo học, trung bình mỗi ngày rác trong trường thải ra khoảng 600l (tương ứng 0,6 m3) tất cả các loại rác. Trong đó, đối với các vỏ chai nhựa vào những ngày cao điểm nhất của mùa hè gom được 1 bao tải loại 50 kg.

Hiện nay, nhà trường bố trí 35 thùng rác các loại, phân bố đều ở các tòa nhà, các hành lang, các cổng và kèm theo áp phích hướng dẫn phân loại để cho học sinh dễ dàng thực hiện. Trường đã triển khai mô hình thùng rác phân loại theo các nhóm rác thải, gồm nhóm tái chế, tái sử dụng (màu trắng), nhóm chất thải thực phẩm (màu xanh đen), nhóm chất thải nguy hại (màu cam) và nhóm chất thải còn lại (màu xanh lá).

“Từ khi triển khai mô hình sử dụng thùng rác phân loại theo quy định màu sắc bao bì và thùng chứa chất thải, lượng rác thải nhựa lẫn trong rác hữu cơ ở trong trường giảm rõ rệt, khoảng 30-40% so với trước. Các chai nhựa, lon nước được học sinh và giáo viên bỏ đúng nơi quy định, thuận tiện cho việc tái chế. Một số rác nhựa đã được thu gom và tái sử dụng vào hoạt động trải nghiệm, làm đồ dùng học tập, đồ trang trí. Mặt khác, khuôn viên trường gọn gàng hơn, tình trạng rác thải vương vãi giảm hẳn. Học sinh tự giác nhắc nhở nhau bỏ rác đúng thùng, tạo thành nét đẹp văn hóa trong trường học”, bà Na chia sẻ.

Theo bà Na, trong quá trình triển khai, trường đã gặp phải một số khó khăn nhất định. Đầu tiên là đến từ việc thiếu hướng dẫn cụ thể và đồng bộ. Dù đã có thùng rác phân loại nhưng ban đầu, việc giải thích sự khác biệt giữa các loại rác như rác hữu cơ, rác tái chế và rác thải nguy hại còn chung chung, khiến học sinh và cả một số giáo viên lúng túng khi thực hiện.

Đặc biệt, việc học sinh nhầm lẫn giữa các loại rác là khá phổ biến, nhất là với những loại rác nằm ở “ranh giới” như hộp sữa giấy, ly nhựa bẩn, hoặc túi ni lông có lẫn thức ăn. Việc thiếu nhân sự để giám sát và nhắc nhở thường xuyên cũng là một rào cản. Không phải lúc nào cũng có người trực tiếp đứng tại khu vực đặt thùng rác để hướng dẫn, đặc biệt là vào giờ ra chơi hoặc sau các sự kiện đông người.

Một khó khăn khác là ý thức chưa đồng đều giữa các lớp hoặc nhóm học sinh. Nhiều em rất tích cực và chủ động, trong khi một bộ phận khác vẫn còn thờ ơ, xem việc bỏ rác vào thùng và phân loại rác là “nhiệm vụ phụ”.

“Để mô hình thùng rác phân loại phát huy hiệu quả hơn nữa, nhà trường sẽ tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, lồng ghép giáo dục phân loại rác vào các tiết học và hoạt động ngoại khóa, đồng thời bố trí thêm các thùng rác ở vị trí thuận tiện, có hướng dẫn rõ ràng để học sinh dễ thực hiện. Mong phụ huynh cũng đồng hành, khuyến khích con em duy trì thói quen phân loại rác ngay tại gia đình. Ngoài ra, cơ quan chức năng cần hỗ trợ trong việc tổ chức các buổi tập huấn, cung cấp tài liệu trực quan cũng như triển khai hệ thống thu gom, xử lý rác thải đã phân loại một cách đồng bộ”, bà Na nói.

9h15

Những kinh nghiệm thực tiễn từ mô hình Nhật Bản

Tại Hội thảo, PGS.TS. Kiều Thị Kính (ảnh) đã chia sẻ kinh nghiệm xây dựng mô hình trường học sinh thái từ thực tiễn của Nhật Bản và cơ hội áp dụng tại Việt Nam. Theo đó, Nhật Bản là quốc gia chịu nhiều thiên tai, tài nguyên thiên nhiên rất hạn chế; khí hậu khắc nghiệt… nhưng người Nhật Bản có tính kỷ luật cao, khả năng thích ứng tốt, giáo dục được quan tâm và đầu tư chỉn chu.

Trước năm 1995, Nhật Bản tập trung đẩy mạnh các hoạt động giáo dục bảo vệ môi trường; thúc đẩy giáo dục trải nghiệm; hình thành các trung tâm giáo dục môi trường tại cộng đồng. Giai đoạn 1996-2014, đất nước này khuyến khích cải tiến cấu trúc cơ sở vật chất tại trường học theo hướng sinh thái (School as a living lab) và xây dựng các chỉ số và giám sát thực hiện. Từ năm 2014 trở đi, Nhật Bản chuyển đổi theo mô hình giáo dục phát triển bền vững và hình thành mạng lưới các trường học sinh thái (1.600 trường tính đến 2015).

Những kinh nghiệm thực tiễn từ mô hình Nhật Bản giúp chúng ta rút ra một số bài học như: Cần dành nguồn lực cho giáo dục môi trường, sinh thái, phát triển bền vững; nhấn mạnh vai trò của giáo dục trải nghiệm; có minh chứng cụ thể và khoa học; kịp thời cập nhật các xu thế mới (AI); tạo nhiều cơ hội được học tập và thực hành.

PGS.TS. Kiều Thị Kính khuyến nghị để phát triển mô hình trường học sinh thái thành công ở Việt Nam, chúng ta cần huy động thêm nguồn lực (doanh nghiệp, cá nhân,...); “đồng bộ hóa” khi xây dựng mô hình trường học sinh thái; ban hành và phổ biến bộ tiêu chí trường học sinh thái; triển khai thực hiện và đánh giá, đồng thời hình thành mạng lưới các trường học sinh thái trong phạm vi cả nước.

9h05

Hành động nhỏ nhưng thực hiện đều đặn cũng có thể trở thành nền móng

Tiếp nối chương trình hội thảo, GS.TS. Nguyễn Thị Kim Cúc - thành viên Hội đồng xét chọn Giải thưởng Trường học Sinh thái ASEAN Việt Nam đã có phần trình bày tổng quan về bộ tiêu chí đánh giá và định hướng triển khai tại Việt Nam, với nhiều thông tin cốt lõi giúp các nhà trường và địa phương hình dung rõ con đường để trở thành “trường học không rác thải nhựa”.

Theo bà, Giải thưởng Trường học Sinh thái ASEAN được tổ chức nhằm động viên, tôn vinh các cơ sở giáo dục có thành tích xuất sắc trong công tác bảo vệ môi trường, đồng thời lan tỏa những mô hình điển hình về trường học sinh thái trong khu vực. Bên cạnh giá trị biểu dương, giải thưởng còn đóng vai trò như một công cụ cụ thể hóa và chuẩn hóa những nỗ lực vốn đã tồn tại rải rác trong hệ thống giáo dục Việt Nam, tạo điều kiện để các trường học từng bước tiếp cận chuẩn mực chung của ASEAN.

Bộ tiêu chí đánh giá gồm 3 nhóm chính với tổng điểm là 100, được chia thành 11 chỉ số chi tiết, khuyến khích sự cam kết dài hạn, lồng ghép nội dung giảm nhựa vào chương trình học, tổ chức các hoạt động ngoại khóa và đổi mới trong xây dựng môi trường học đường.

Trong đó, tiêu chí 1 (40 điểm): Kế hoạch hành động - đánh giá mức độ cam kết và triển khai các hoạt động hạn chế nhựa, từ lập kế hoạch dài hạn đến báo cáo kết quả;

Tiêu chí 2 (30 điểm): Giảng dạy và hoạt động học tập - lồng ghép kiến thức về nhựa vào ít nhất một môn học, tổ chức câu lạc bộ và các chương trình nâng cao nhận thức;

Tiêu chí 3 (30 điểm): Cơ sở vật chất và thực hành - áp dụng giải pháp bền vững, tổ chức sáng kiến mới, và hợp tác với cộng đồng để hạn chế nhựa.

Đáng chú ý, có tới 10 điểm được dành riêng cho các sáng kiến mới, thể hiện tinh thần khuyến khích sự sáng tạo, linh hoạt trong từng điều kiện cụ thể của mỗi nhà trường.

Một trong những điểm nhấn mà GS.TS. Nguyễn Thị Kim Cúc nhấn mạnh là khả năng vận dụng bộ tiêu chí dựa trên những nền tảng sẵn có. Các hoạt động giáo dục môi trường vốn đã được tích hợp ở hầu hết các cấp học, từ Tiểu học đến Trung học Phổ thông, chính là điều kiện thuận lợi để các trường không phải “làm lại từ đầu” mà tập trung cụ thể hóa và đo lường hiệu quả.

Ngoài ra, việc xây dựng kế hoạch hành động, lồng ghép kiến thức về nhựa vào môn học, tổ chức các câu lạc bộ xanh hay thiết kế cơ sở vật chất thân thiện môi trường đều được khuyến khích dưới dạng những nội dung có thể triển khai ngay và phù hợp với thực tiễn.

Kết thúc phần trình bày, GS.TS. Nguyễn Thị Kim Cúc khẳng định: Mỗi hành động nhỏ, như một tiết học lồng ghép kiến thức về nhựa, một góc lớp được tái chế sáng tạo, hay một cuộc thi nhỏ về tái sử dụng vật liệu, nếu được thực hiện đều đặn, nhất quán, sẽ là nền móng vững chắc cho một thế hệ học sinh có ý thức sinh thái mạnh mẽ và chủ động đóng góp vào tương lai phát triển bền vững của cộng đồng ASEAN.

8h55

Thay đổi bắt đầu từ học sinh, sinh viên

Bà Hoàng Ngọc Tường Vân (ảnh), cán bộ WWF-Việt Nam, cho biết: "Thông điệp từ Huế là: Thay đổi bắt đầu từ học sinh, sinh viên. Chúng tôi cùng với Huế xác định Trường học là nơi khởi đầu của sự thay đổi hành vi tiếp cận rác thải nhựa (RTN)".

Theo bà Vân, mô hình tiếp cận hiện tại được các trường ở Huế áp dụng theo 3 cấp học (phổ thông, nghề, đại học). Nâng cao nhận thức của các em về tác động của RTN và kêu gọi thực hành các hành động để từ chối, tiết giảm, tái sử dụng, tái chế rác thải và sống Xanh thông qua các hoạt động ngoại khóa và chính khóa.

WWF-Việt Nam cũng đã cung cấp hơn 1.600 sản phẩm rơm dùng thử cho 90 cơ sở kinh doanh. Tổ chức sự kiện tại 20 trường học trên địa bàn thành phố Huế, thu hút hơn 2000 học sinh tham gia. WWF đã trao 143 giải thưởng cho các nhóm với phương châm: Mỗi học sinh là hạt giống xanh, mỗi sinh viên là đại sứ xanh.

“Hãy tiếp tục lan tỏa tinh thần Huế giảm nhựa để thành phố di sản trở thành đô thị sống xanh và bền vững. Sinh viên là cầu nối tri thức, kỹ năng và cảm hứng bảo vệ môi trường, giúp nâng cao ý thức phân loại rác, giữ gìn cảnh quan và giảm thất thoát rác thải ra môi trường tự nhiên”, bà Vân nói.

8h45

5 nhóm giải pháp để Trường học sinh thái đi vào thực chất

Mở đầu tham luận, ông Phạm Bá Thành (ảnh), Chánh Văn phòng Sở GD-ĐT TP.Huế chia sẻ: Thành phố có nhiều điều kiện thuận lợi để thực hiện mô hình “Trường học sinh thái”. Cụ thể, từ năm 2020, các trường học đã duy trì thường xuyên phong trào “Ngày Chủ nhật xanh”, “Chủ nhật vì cộng đồng”, tạo thành nét đẹp văn hóa học đường.

Đến nay, phần lớn các trường học trên địa bàn đã xây dựng kế hoạch hành động “Trường học xanh - không rác thải nhựa”, trong đó nhiều trường đã gắn kết hoạt động này với Bộ tiêu chí Trường học sinh thái ASEAN. Một số trường học tiêu biểu như: Tiểu học Lê Lợi, Tiểu học Phú Cát, THCS Nguyễn Tri Phương, THCS Phan Sào Nam…

Ngoài ra một số trưởng có nhiều sáng kiến như “Đổi rác lấy cây xanh”, “Phân loại rác tại nguồn”… đã được nhân rộng, tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ. 100% các cơ sở giáo dục phổ thông trên địa bàn TP. Huế đã triển khai ít nhất một mô hình giảm nhựa hoặc sinh thái học đường.

Để Bộ tiêu chí Trường học sinh thái ASEAN không chỉ dừng ở nhận thức mà đi vào hành động, chúng tôi đề xuất 5 nhóm giải pháp trọng tâm gắn với thực tiễn nhà trường. Cụ thể gồm: Giải pháp về quản lý và chỉ đạo thực hiện; giải pháp về giáo dục và đổi mới phương pháp dạy học; giải pháp về cơ sở vật chất và cảnh quan sinh thái; giải pháp về huy động cộng đồng và hợp tác xã hội; giải pháp về đánh giá, duy trì và lan tỏa mô hình.

Nhằm tiếp tục hoàn thiện Bộ tiêu chí theo hướng dễ áp dụng, thực tiễn và phù hợp với điều kiện Việt Nam, ông Phạm Bá Thành cho rằng cần tăng cường chia sẻ, tập huấn và nhân rộng mô hình, đặc biệt xây dựng mạng lưới Trường học sinh thái khu vực miền Trung - trong đó Huế làm điểm kết nối; đẩy mạnh phối hợp liên ngành giữa giáo dục và đào tạo, nông nghiệp và môi trường, đoàn thể và doanh nghiệp để tạo sức mạnh tổng hợp; gắn kết phong trào Trường học sinh thái với các chương trình giáo dục đạo đức, lối sống, kỹ năng sống và xây dựng nếp sống văn minh đô thị.

8h30

'Mỗi mái trường là khu vườn của sự sống xanh'

Phát biểu khai mạc mở đầu Hội thảo “Hướng dẫn thực hành và lộ trình triển khai Bộ tiêu chí Trường học sinh thái ASEAN”, ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) khẳng định thông điệp xuyên suốt: Mỗi mái trường là một khu vườn của sự sống xanh, nơi gieo hạt ý thức sinh thái trong từng trái tim nhỏ.

Ông nhấn mạnh: “Chúng ta đều cùng chung một bầu trời, một dòng sông, một hơi thở của Trái đất. Mỗi hành động nhỏ hôm nay sẽ góp phần vào tương lai bền vững của cả khu vực ASEAN”.

Trong phát biểu, ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế, dẫn chứng nhiều mô hình thành công từ Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Singapore và ngay tại Việt Nam, đặc biệt là Huế, điểm sáng của phong trào đô thị giảm nhựa. Qua đó, ông khẳng định: Trường học không chỉ dạy chữ mà còn dạy cách sống xanh.

Hội thảo lần này được tổ chức nhằm: Hướng dẫn áp dụng bộ tiêu chí Trường học sinh thái ASEAN; Chia sẻ mô hình tiêu biểu trong nước và khu vực; Kết nối các bên đồng hành trong hành trình xanh hóa giáo dục; Và quan trọng nhất, nuôi dưỡng tinh thần yêu môi trường trong thế hệ trẻ.

Đáng chú ý, ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn cũng nhấn mạnh Giải thưởng Trường học sinh thái ASEAN Việt Nam 2025 đang mở đơn đăng ký đến hết ngày 31/10/2025. Đây là cơ hội để vinh danh những sáng kiến xanh trong giảm thiểu rác thải nhựa và nâng cao ý thức bảo vệ môi trường học đường.

Khép lại bài phát biểu, ông Tuấn mượn lời thơ Tố Hữu để gọi về hồn quê Huế, và gửi gắm kỳ vọng: Mỗi em học sinh sẽ trở thành “Đại sứ xanh”, mang trong tim tình yêu thiên nhiên, lan tỏa hành động xanh vì một ASEAN bền vững.