Kể chuyện món quê: Canh mít cá chuồn

Lê Hồng Khánh - Thứ Hai, 12/12/2022 , 09:48 (GMT+7)

Canh mít non cá chuồn là món ăn bình dân của người Nam Trung bộ, dù sống tận nguồn rừng phía tây hay dọc theo đồng bằng, ven biển.

Cá chuồn.

Mùa mít non là vào khoảng tháng 3, tháng 4 âm lịch. Mít nài hoang sườn đồi, mít rẫy của người H’re, người Cor, người Cà Tu, mít mật vườn nhà người Kinh, như có lời hẹn ước với thiên nhiên, với gió nồm, chíu chít những quả non mơn mởn.

Không như các loại cá khác hầu như có bán quanh năm ở chợ, cá chuồn chỉ đánh bắt được vào độ chớm hè đến giữa năm (rộ nhất là từ tháng 3, tháng 4 âm lịch), gọi là “mùa cá chuồn đầy bến” như lời hát trong một ca khúc nổi tiếng của nhạc sĩ Trương Quang Lục.

Mít non.

Cá chuồn được gọi là con cá của người bình dân vì có thể chế biến thành nhiều món ăn phù hợp với nguyên liệu phụ và điều kiện của từng vùng, từng gia đình: Nấu canh chua lá giang, nấu canh với mít non, chiên với củ nén bằm, kho mặn để ăn thường ngày, hấp chín để mang đi xa, muối hoặc làm mắm thính để ăn vào mùa mưa bão… Với người vùng duyên hải Nam Trung bộ, canh cá chuồn nấu mít non là món thú vị hơn cả.

Nguyên liệu chuẩn bị nồi canh.

Bài liên quan

Cá chuồn tươi được làm sạch, để ráo nước rồi cắt thành từng khúc. Mỗi con cá cắt thành đôi hoặc ba khúc, ướp gia vị, nước mắm cho thấm đều. Luộc cá chuồn tươi, thêm vài quả ớt xanh với mấy hạt tiêu, nước cá nổi mở đốm sao. Cá chín vớt ra, cho vào đĩa mắm làm miếng ngon cho người già, con trẻ. Mít non gọt vỏ, thái thành từng mẫu như con cờ đưa vào nồi nước cá đang sôi, giữ lửa đều, sau năm, bảy phút là có nồi canh. Nhớ đừng để sôi lâu, mít sẽ bị nhũn, mất đi vị ngon riêng. Nhưng nồi canh mít cá chuồn vừa thơm ngon vừa đúng kiểu phải có lá lốt làm gia vị và nêm cho vừa miệng bằng mắm cái. Mắm cái chế biến từ muối với cá cơm ủ lên men. Ngày trước, nhà nào cũng có sẵn một lu mắm sẵn trong góc bếp. Lá lốt mọc thành vạt ở cuối vườn hoặc bên bờ suối.

Những người thợ sơn tràng, đi điệu (tìm trầm), sau này là những người đi đãi vàng, khi vào rừng mang theo cá chuồn hấp hoặc chuồn thính để nấu canh với mít non hái từ những cây mít mọc hoang trong rừng. Canh mít nấu với cá chuồn thính, chuồn hấp, và cả cá chuồn muối, dĩ nhiên là không ngon như cá chuồn tươi, nhưng vẫn có được phần nào hương vị, làm cho miếng ăn vốn kham khổ của người đi rừng trở nên “dễ nuốt”. Ngư dân đi biển trong mùa đánh cá chuồn, trên khoang thuyền luôn có sẵn những quả mít non để thổi nồi canh nóng, ấm lòng bạn chài những ngày lênh đênh sóng nước...

canh mít cá chuồn.

Tiện đây cũng xin nhắc lại một điều, những chiếc ghe câu của người đi đánh cá chuồn (tiểu điếu thuyền, điếu thuyền, ghe câu, ghe cá chuồn) của ngư dân Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên chính là những phương tiện di chuyển trên biển của các đội Hoàng Sa lừng danh trong lịch sử.

Ngày trước, những người đi buôn nguồn (nậu nguồn) theo các dòng sông (sông Thu Bồn, sông Trà Khúc, sông Côn…) thường mang cá chuồn lên bán ở miền núi, mua (hoặc đổi) mít non đem về miền xuôi. Vì thế, canh mít non cá chuồn là món ăn bình dị nhưng đậm đà hương vị quê hương, quyến luyến nghĩa tình miền xuôi, miền ngược. Người Nam Trung bộ, ai mà chẳng nhớ câu ca dao truyền lại tự bao đời:

Ai về nhắn với nậu nguồn

Mít non gởi xuống, cá chuồn gởi lên...

Lê Hồng Khánh
Tin khác
Ta yêu tiếng nước ta
Ta yêu tiếng nước ta

Tiếng Việt - tiếng nước ta - trước hết, đó là tiếng nói Việt (âm Nôm), mà người nước ngoài mô tả là 'líu lo như tiếng chim'.

Về việc chọn sách giáo khoa ở Hoa Kỳ cho học sinh
Về việc chọn sách giáo khoa ở Hoa Kỳ cho học sinh

Bài viết này cung cấp vài nét chính về quy trình chọn lựa sách giáo khoa cho các lớp từ Mẫu giáo đến lớp 12 của hệ thống trường công lập ở Bắc Mỹ.

Nhớ Dương Tường
Nhớ Dương Tường

Gần đây, nhân một người trẻ rời cõi tạm được cộng đồng mạng nhắc đến rất nhiều với những lời tưởng thưởng về tài năng của anh, tôi lại nhớ đến DƯƠNG TƯỜNG.

'Tống biệt hành' - ai người Thâm Tâm tống biệt?
'Tống biệt hành' - ai người Thâm Tâm tống biệt?

'Tống biệt hành' có thể xem là một bài thơ dự báo định mệnh. Đó là một bài thơ rất lạ, đến nay vẫn còn rất lạ, khiến người đời sauphảirơinướcmắt,nghĩngợimãichưathôi!...

Dáng đứng Việt Nam tạc vào thế kỷ
Dáng đứng Việt Nam tạc vào thế kỷ

Dáng đứng Việt Nam được bồi đắp từ sự hy sinh của những thương binh liệt sĩ, còn mãi vang vọng trong những áng thơ kiêu hãnh và tự hào.

Quả sấu tròn
Quả sấu tròn

Quả sấu tròn đã lăn từ lịch sử và rừng già đến mọc giữa phố xá, tặng con người một bát canh chua như lời nhắc nhở đừng quá rời xa cội nguồn.

Hào khí Việt lấp lánh trong 'Ba người vượt ngục Guyane'
Hào khí Việt lấp lánh trong 'Ba người vượt ngục Guyane'

Hào khí Việt những năm đầu thế kỷ 20 được tái hiện rất rõ nét qua cuốn sách tư liệu công phu 'Ba người vượt ngục Guyena' của tác giả Đỗ Thái Bình.

Lạc vào cuộc ‘đua thuyền’ truyền hình Quảng Bình
Lạc vào cuộc ‘đua thuyền’ truyền hình Quảng Bình

Không có hàng ngàn cổ động viên reo hò, nhưng tôi đã tưởng tượng là ê kíp truyền hình trực tiếp đang chèo một con thuyền chở văn hóa Quảng Bình đi khắp muôn nơi...

Nông nghiệp và Môi trường với Nguyễn Huy Thiệp
Nông nghiệp và Môi trường với Nguyễn Huy Thiệp

Dù khiêm tốn đến mấy, hẳn ông Lê Nam Sơn, ông Trịnh Bá Ninh và các biên tập viên kỳ cựu của báo đều không thấy chướng khi nói rằng truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp đã góp phần làm nên, làm vững chắc thêm hiện tượng Báo Nông nghiệp Việt Nam số Tết trong làng báo nước nhà.

Hồi ký Phùng Bảo Thạch: Xuất xứ cuốn truyện 'Mồ cô Phượng'
Hồi ký Phùng Bảo Thạch: Xuất xứ cuốn truyện 'Mồ cô Phượng'

Ông bạn già kính mến của tôi thầm lặng viết 'Mồ cô Phượng', ở trong các tiệm ăn, ngoài đường, quán chợ, bến tàu. Vậy mà tuyệt nhiên không nói với tôi một lời.

Hồi ký Phùng Bảo Thạch: Hoàng Tích Chu - Khí phách một nhà báo
Hồi ký Phùng Bảo Thạch: Hoàng Tích Chu - Khí phách một nhà báo

Tôi say sưa đọc đi đọc lại bài báo của Hoàng Tích Chu. Với bài báo này, anh đã để lại trong tôi cái ấn tượng tốt đẹp của khí phách một người làm báo.

Cây liễu trước gió thôn tôi
Cây liễu trước gió thôn tôi

Tổng kết UBMTTQ huyện Quỳnh Lưu, tôi ngỡ ngàng khi thấy Bí thư Chi bộ thôn tôi Cù Thị Nhàn trong bộ áo dài vàng thướt tha lên sân khấu nhận bằng khen.