Vĩnh biệt bác giờ phút này, xin thắp một nén hương tưởng nhớ bác và ghi lại những gì tôi nhớ về bác trong thời gian tôi được giúp việc cho bác ở Bộ NN-PTNT, từ đầu tháng 10/2001 đến giữa năm 2004.
Bác nói với tôi vào những ngày đầu tôi làm việc ở Bộ: "Các Viện của Bộ cơ ngơi xập xệ quá, cánh đồng nghiên cứu không bằng cánh đồng hợp tác xã".
Câu nói của bác ám ảnh suy nghĩ của tôi đến hôm nay. Tôi thấy phía sau câu nói đó không chỉ là sự tự nhận trách nhiệm của người đứng đầu ngành nông nghiệp mà sâu xa hơn bác có "lòng thương khoa học", thương và thấu hiểu các Viện và anh em ở Viện.
Bộ trưởng Lê Huy Ngọ (thứ hai từ phải) thăm Viện Nghiên cứu rau quả vào ngày 14/9/1998. Ảnh tư liệu gia đình cung cấp.
Chính từ đây, giai đoạn 2001-2004, bắt đầu các Viện được đầu tư nhiều hơn, được chỉnh trang đồng ruộng, phòng thí nghiệm, nhà lưới và các chương trình tập trung như chương trình giống nông nghiệp quốc gia. Hình dáng các Viện bắt đầu thay đổi, tạo đà cho sự phát triển của hệ thống các Viện nghiên cứu nông nghiệp Việt Nam hiện nay, đóng góp xứng đáng vào thành tựu kỳ diệu của nông nghiệp đất nước.
Tháng 12/2003 dịch cúm gia cầm H5N1 bùng phát ở nước ta, dịch lây lan rất nhanh, truyền bệnh sang người gây thương vong. Thế giới lúc đó đánh giá Việt Nam là tâm điểm của đại dịch cúm gia cầm ở khu vực và thế giới. Trước khả năng một đại dịch xảy ra làm thế nào phòng chống nhất là trong điều kiện Việt Nam chăn nuôi gia cầm nhỏ lẻ với đàn gia cầm trên 200 triệu con.
Thời gian này, tôi thấy tinh thần chống dịch của bác, có lẽ mạnh mẽ không kém tinh thần chống bão lũ mà bác được vinh danh là "người đi trong bão lũ". Bác chủ trì nhiều cuộc họp liên tục, nhiều cuộc ban đêm đến 11 giờ. Bác kiên trì và quyết liệt chỉ đạo phòng chống dịch, hình thành bộ giải pháp, trong đó nhanh chóng đưa vaccine vào sử dụng và chiến dịch tiêm vaccine cho đàn gia cầm lớn chưa từng có và có lẽ chỉ Việt Nam làm được. Khi bác rời Bộ, kết quả bác để lại đã được tiếp tục phát huy.
Đến tháng 5/2006, Tổng thư ký Liên hiệp quốc Kofi Annan đã thăm Việt Nam và dành thời gian đến trụ sở Bộ để trực tiếp nghe về kinh nghiệm chống dịch của Việt Nam. Ông đã biểu dương Việt Nam là hình mẫu, điểm sáng của phòng chống dịch cúm gia cầm trên thế giới.
Vị "Bộ trưởng của nông dân" Lê Huy Ngọ. Ảnh tư liệu gia đình cung cấp.
Sau cùng, trong giờ phút tiễn biệt bác, tôi nhớ tính cách kham khổ và đạm bạc của bác. Ở Bộ có bếp ăn trưa cho lãnh đạo tự góp tiền. Bác chủ trương bữa ăn trưa như bữa cơm bình dân, mỗi ngày vẫn thế, mỗi trưa trừ ngày đi công tác bác ngồi đấy, bình thản, giản dị và các lãnh đạo Bộ được ngồi với bác trong những bữa cơm trưa như thế, ở phòng ăn chừng chục mét vuông.
Sáng nay, Hà Nội tháng chín vào thu, vĩnh biệt và tạ ơn bác về bài học tận tụy, hết lòng trong công việc, sự giản dị trong cuộc sống và sự rộng lòng và trìu mến tôi nhận được từ bác trong những ngày được gần gũi, giúp việc bác. Cầu mong bác nghỉ nơi vĩnh hằng, là nơi bình yên nhất.
Hà Nội, 18/9/2025
