Trăn trở bài toán giảm nghèo trên vùng cao Kim Bon

Những năm qua, công tác giảm nghèo bền vững luôn được Đảng ủy, chính quyền xã Kim Bon, tỉnh Sơn La xác định là nhiệm vụ trọng tâm và đã đạt được những kết quả bước đầu. Tuy nhiên, với đặc thù xã vùng III, điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều hạn chế, tỷ lệ hộ nghèo vẫn ở mức cao, đặt ra yêu cầu cần tiếp tục có những giải pháp mạnh mẽ, đồng bộ hơn trong thời gian tới.

Xung quanh vấn đề này, Phóng viên Báo Nông nghiệp và Môi trường đã có cuộc trao đổi với ông Đinh Văn Tư, Phó Chủ tịch UBND xã.

Thưa ông, ông có thể khái quát những kết quả nổi bật mà Kim Bon đã đạt được trong công tác giảm nghèo thời gian qua?

Kim Bon là xã vùng III, vùng cao, vùng sâu, vùng đặc biệt khó khăn với diện tích hơn 104 km², dân số gần 10.000 người sau khi sáp nhập 2 xã Kim Bon, Đá Đỏ thuộc huyện Phù Yên cũ. Cơ cấu dân cư đa dạng, trong đó, đồng bào dân tộc Mường, H’Mông chiếm tỷ lệ chủ yếu.

Thời gian qua, các chương trình, dự án giảm nghèo bền vững được triển khai đồng bộ, như hỗ trợ cây, con giống, tín dụng ưu đãi…, góp phần nâng cao đời sống nhân dân. Theo rà soát sơ bộ năm 2025, xã còn 476 hộ nghèo (26,94%) và 172 hộ cận nghèo (9,73%). So với năm 2024, tỷ lệ hộ nghèo giảm 3,5%, tỷ lệ hộ cận nghèo giảm 1,49%; trong năm có 81 hộ thoát nghèo, song vẫn phát sinh 20 hộ nghèo mới, cho thấy công tác giảm nghèo còn nhiều thách thức.

Những giải pháp trọng tâm nào đang được địa phương triển khai nhằm giúp người dân ổn định sinh kế và vươn lên thoát nghèo bền vững, thưa ông?

Xã tập trung thực hiện đồng bộ 3 nhóm giải pháp chính. Thứ nhất, đẩy mạnh rà soát, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, giảm diện tích cây lương thực kém hiệu quả để phát triển các loại cây lâu năm, hoa màu có giá trị kinh tế cao. Bước đầu, hình thành mô hình kinh tế mới như trồng mắc ca tại HTX Anh Xen, từng bước thay đổi tập quán canh tác, nâng cao năng suất, hiệu quả kinh tế cho bà con.

Song song đó, xã triển khai các dự án hỗ trợ phát triển sinh kế, tiêu biểu là dự án chăn nuôi bò cái sinh sản và lợn sinh sản với tổng vốn hơn 6,3 tỷ đồng, thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững và Chương trình 1719; đồng thời mở rộng tín dụng chính sách, hiện có 710 hộ vay vốn với tổng dư nợ hơn 38,6 tỷ đồng để đầu tư sản xuất.

Thứ hai, tập trung giải quyết việc làm, toàn xã có hơn 3.700 lao động có việc làm thường xuyên, hơn 1.000 người đi làm ăn xa tại các công ty, đóng góp tích cực vào thu nhập của các hộ dân.

Thứ ba, bảo đảm an sinh xã hội, 100% hộ nghèo, cận nghèo được cấp thẻ bảo hiểm y tế; trẻ em được hỗ trợ học tập và chăm sóc tại các cơ sở giáo dục, đặc biệt là hệ thống bán trú dân nuôi trên địa bàn.

Dù đã có nhiều nỗ lực, nhưng thực tế công tác giảm nghèo ở Kim Bon vẫn còn không ít trở ngại. Theo ông, đâu là những khó khăn chính đang ảnh hưởng đến mục tiêu giảm nghèo bền vững của địa phương?

Khó khăn lớn nhất là sản xuất phụ thuộc nhiều vào thời tiết, thường xuyên chịu ảnh hưởng của thiên tai, mưa lũ, sạt lở… gây thiệt hại về nhà ở, hoa màu, gia súc và hạ tầng. Địa hình chủ yếu đồi dốc, đất sản xuất manh mún khiến việc cơ giới hóa và ứng dụng khoa học kỹ thuật gặp nhiều trở ngại, hiệu quả kinh tế chưa cao.

Trong tháng 9-10 vừa qua, ảnh hưởng của bão số 3 và số 10 đã khiến 45 hộ dân bị thiệt hại, trong đó, 4 hộ phải di dời khẩn cấp; hơn 96 ha ngô, lúa bị gãy đổ; tuyến đường từ Quốc lộ 43 lên Kim Bon sụt lún kéo dài hơn 85m, gây chia cắt giao thông trong nhiều ngày.

Bên cạnh đó, xã còn đối mặt với những hạn chế nội tại, một bộ phận người dân chưa mạnh dạn đổi mới tư duy, vẫn trông chờ vào hỗ trợ của Nhà nước nên việc thoát nghèo chưa thực sự bền vững. Hạ tầng thiết yếu như giao thông nội bản, nước sinh hoạt, trường lớp, kênh mương còn thiếu và xuống cấp; công tác chuyển đổi số ở cơ sở triển khai chậm, cán bộ bản chưa theo kịp yêu cầu nhiệm vụ mới.

Trước thực tế đó, xã đã đặt mục tiêu và định hướng như thế nào cho giai đoạn tới để tạo chuyển biến rõ nét hơn trong công tác giảm nghèo bền vững, thưa ông?

Giai đoạn 2025-2030, xã phấn đấu thoát khỏi diện đặc biệt khó khăn, thu nhập bình quân đầu người tăng 5%/năm, phấn đấu đến năm 2030 không còn hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2021-2025. Xã xác định 2 khâu đột phá: xây dựng ít nhất một sản phẩm OCOP từ lợi thế địa phương và thành lập 1-2 tổ sản xuất gắn với mô hình kinh tế hiệu quả.

Xã sẽ tiếp tục nhân rộng mô hình phát triển đại gia súc gắn với trồng cỏ; phát triển cây trồng chủ lực như ngô, mắc ca; thu hút doanh nghiệp liên kết sản xuất, tiêu thụ nông sản; đẩy mạnh đào tạo nghề và xuất khẩu lao động; chú trọng đầu tư hạ tầng thiết yếu tại các khu vực dễ sạt lở hoặc khó khăn về giao thông, nước sinh hoạt; đồng thời tăng cường truyền thông, nâng cao ý thức tự lực, khát vọng vươn lên của người dân.

Mục tiêu xuyên suốt là nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống, hướng tới phát triển cộng đồng bền vững, không để ai bị bỏ lại phía sau. Chúng tôi kiến nghị tỉnh hỗ trợ thu hút doanh nghiệp liên kết sản xuất, tiêu thụ nông sản; bố trí nguồn vốn đầu tư hạ tầng thiết yếu, tập huấn và định hướng cho xã xây dựng mô hình sản xuất phù hợp, tạo sinh kế bền vững, giảm thiểu nguy cơ tái nghèo.

Trân trọng cảm ơn ông!