Từ ngày 1/8/2025, các quy định mới trong công tác giao đất, cho thuê đất và chuyển mục đích sử dụng đất theo Nghị định số 151/2025/NĐ-CP chính thức có hiệu lực. Những điểm đổi mới này không chỉ rút ngắn thời gian giải quyết thủ tục, mà còn phân quyền mạnh mẽ, đưa thẩm quyền xuống gần dân hơn, đồng thời giảm thiểu các thủ tục chồng chéo kéo dài vốn là điểm nghẽn lâu nay.
Phân quyền sâu, giảm tầng nấc hành chính
Tại Hội nghị tập huấn toàn quốc về phân cấp, phân quyền đất đai, hướng tới mô hình chính quyền địa phương hai cấp, ông Phùng Tuấn Anh, Phó phòng Quy hoạch và Giao đất (Cục Quản lý Đất đai, Bộ Nông nghiệp và Môi trường) thông tin, một trong những thay đổi đáng chú ý nhất là việc phân cấp thẩm quyền mạnh mẽ cho cấp xã trong việc ký quyết định giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất đối với các trường hợp cụ thể. Thay vì tập trung toàn bộ ở cấp huyện, cấp tỉnh như trước đây, nay Chủ tịch UBND cấp xã có thể thực hiện một số nhiệm vụ trước đây do UBND cấp huyện đảm nhiệm.
Nghị định 151/2025/NĐ-CP rút ngắn thủ tục đất đai từ 85 ngày còn 35 ngày, đánh dấu bước chuyển mạnh mẽ trong cải cách hành chính, sát dân và hiệu quả hơn. Ảnh: MH.
Cụ thể, Chủ tịch UBND cấp xã có thể quyết định: Giao đất không thu tiền sử dụng đất; Cho thuê đất với hình thức thu tiền thuê đất hàng năm; Giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất cho các đối tượng được miễn toàn bộ tiền sử dụng đất hoặc thuê đất.
Quy định mới không áp dụng cho các dự án có phần diện tích cần giao đất có thu tiền sử dụng đất hoặc thuê đất trả tiền một lần đảm bảo tính kiểm soát đối với các dự án có yếu tố thương mại cao.
Rút ngắn thủ tục, giảm áp lực cho người dân
Nếu như trước đây, thời gian xử lý một số thủ tục có thể kéo dài tới 85 ngày thì nay, theo quy định mới: Giảm 50 ngày, từ 85 ngày xuống còn 35 ngày đối với thủ tục giao đất ở có thu tiền sử dụng đất không thông qua đấu giá, không đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất đối với cá nhân là cán bộ, công chức, viên chức, sĩ quan tại ngũ, quân nhân chuyên nghiệp, công chức quốc phòng, công nhân và viên chức quốc phòng, sĩ quan, hạ sĩ quan, công nhân công an, người làm công tác cơ yếu và người làm công tác khác trong tổ chức cơ yếu hưởng lương từ ngân sách nhà nước mà chưa được giao đất ở, nhà ở; giáo viên, nhân viên y tế đang công tác tại các xã biên giới, hải đảo thuộc vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn nhưng chưa có đất ở, nhà ở tại nơi công tác hoặc chưa được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở theo quy định của pháp luật về nhà ở; cá nhân thường trú tại xã mà không có đất ở và chưa được Nhà nước giao đất ở hoặc chưa được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở theo quy định của pháp luật về nhà ở; cá nhân thường trú tại thị trấn thuộc vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn mà không có đất ở và chưa được Nhà nước giao đất ở…
Giảm 13 ngày, từ 20 ngày xuống còn 07 ngày thủ tục điều chỉnh quyết định giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất do sai sót về ranh giới, vị trí, diện tích, mục đích sử dụng giữa bản đồ quy hoạch, bản đồ địa chính, quyết định giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất và số liệu bàn giao đất trên thực địa
Một số thủ tục khác cũng được rút ngắn nhiều ngày, đây là một bước tiến mạnh mẽ trong cải cách hành chính, tạo thuận lợi rõ rệt cho người dân và nhà đầu tư, đặc biệt trong bối cảnh nhu cầu tiếp cận đất đai đang ngày càng tăng cao.
Ông Phùng Tuấn Anh, Phó phòng Quy hoạch và Giao đất (Cục Quản lý Đất đai, Bộ Nông nghiệp và Môi trường). Ảnh: Khương Trung.
9 bước rõ ràng, rành mạch từ hồ sơ đến bàn giao thực địa
Nghị định 151/2025/NĐ-CP quy định 6 nhóm thủ tục hành chính chính, bao gồm: Giao đất, cho thuê đất không đấu giá; Chuyển hình thức sử dụng đất; Điều chỉnh quyết định do thay đổi căn cứ pháp lý; Điều chỉnh quyết định do sai sót thực địa; Giao đất ở có thu tiền cho nhóm đối tượng chính sách đặc thù như cán bộ, quân nhân, giáo viên vùng khó khăn; Giao khu vực biển để lấn biển.
Các quy định mới cho thấy, cách tiếp cận toàn diện hơn, trong đó đặc biệt nhấn mạnh đến việc ưu tiên quyền lợi nhà ở và đất ở cho người yếu thế, nhóm thường bị bỏ quên trong chính sách phát triển đô thị.
Không chỉ phân quyền, Nghị định cũng tăng trách nhiệm và công khai tại cấp xã. Theo đó, hàng năm UBND cấp xã sẽ phải thông báo công khai quỹ đất ở chưa giao theo quy hoạch; đồng thời thành lập hội đồng xét duyệt và tiếp nhận hồ sơ đề nghị giao đất ở của người dân. Toàn bộ quy trình này do cấp xã trực tiếp điều hành, tạo sự minh bạch từ gốc.
Thủ tục giao đất, cho thuê đất theo quy trình mới được chuẩn hóa thành 9 bước. Từ việc người dân nộp hồ sơ tại Trung tâm Phục vụ Hành chính công, đến việc xác định giá đất, ra quyết định, nộp tiền, cấp giấy chứng nhận và bàn giao đất thực địa… tất cả đều được quy định rõ thời gian và đầu mối thực hiện.
Đáng chú ý, trong nhiều trường hợp, người dân không phải ký hợp đồng thuê đất, giúp giảm một bước pháp lý không cần thiết.
Với việc đồng bộ hóa thủ tục, rút ngắn thời gian, phân cấp gắn với trách nhiệm và tăng cường chính sách cho người yếu thế, Nghị định 151/2025/NĐ-CP được kỳ vọng sẽ trở thành bệ đỡ pháp lý quan trọng cho mục tiêu phát triển bền vững, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp, môi trường và nhà ở nông thôn.
Những đổi mới lần này không chỉ thể hiện quyết tâm cải cách mạnh mẽ, mà còn góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng đất đai, khơi thông nguồn lực tài nguyên, vốn được xem là nền tảng cho các chính sách phát triển kinh tế - xã hội ở cấp cơ sở.
