Thời tiết bất thường tháng 5 còn mưa lạnh, xen kẽ các đợt nắng nóng

Không khí lạnh và mưa lớn hiếm gặp

Thời tiết tại nhiều khu vực trên cả nước trong những ngày đầu tháng 5 ghi nhận các đợt mưa lớn trên diện rộng. Tại Bắc Bộ, Trung Bộ, không khí lạnh xuất hiện đã gây mưa lớn tại nhiều tỉnh/thành trong ngày 10-11/5. Đáng nói, không khí lạnh tác động trên nền nhiệt cao nên mưa dông đi kèm nhiều hiện tượng thời tiết nguy hiểm.

Trước đó, các tỉnh Tây Bắc, Việt Bắc và Cao Bằng, Lạng Sơn có nắng nóng và nắng nóng gay gắt suốt từ 2-9/5, khu vực phía Đông Bắc Bộ có nắng nóng gay gắt cục bộ. Khu vực Trung Bộ, các tỉnh từ Nghệ An đến Phú Yên cũng ghi nhận nhiệt độ khá cao trong các ngày 4-7/5. Nhiệt độ cao nhất ngày trong các đợt nắng nóng tại khu vực Bắc Bộ và Trung Bộ thời kỳ qua phổ biến từ 35-38 độ C, có nơi vượt 39 độ C như: Sông Mã, Yên Châu, Phù Yên (Sơn La); Quỳ Châu, Tương Dương, Con Cuông (Nghệ An)…

Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn quốc gia, miền Bắc vẫn thường đón không khí lạnh vào đầu tháng 5. Tuy nhiên, hầu hết các đợt không khí lạnh có cường độ yếu, chủ yếu gây mưa dông kèm các hiện tượng thời tiết cực đoan như dông lốc, sét, mưa đá. Không khí lạnh có cường độ mạnh như lần này là khá hiếm gặp.

Cũng trong ngày 10/5, khu vực TP HCM và vùng lân cận đã có 1 trận mưa lớn. Vùng có lượng mưa trên 100 mm khá rộng và lượng mưa lớn nhất trong 24 giờ lên tới 230.4 mm tại huyện Củ Chi, gây ngập sâu nhiều tuyến đường đô thị. Tại Phan Rí (Phan Thiết), lượng mưa ngày 10/5 thiết lập kỷ lục mới đạt 109 mm, cao gấp đôi giá trị lượng mưa ngày cao nhất tháng 5 trước đây. 

Theo Đài Khí tượng Thủy văn Nam Bộ và Tây Nguyên, thời tiết khu vực này đang chuyển sang mùa mưa với mưa dông tăng dần. Một số nơi đã bước vào mùa mưa như An Ninh, Giồng Riềng (Kiên Giang), Trần Văn Thời (Cà Mau), Bình Long (Bình Phước), TP HCM cùng một số huyện như Bình Chánh, Hóc Môn, TP Thủ Đức. Mùa mưa năm nay diễn ra không đều, thậm chí cùng một tỉnh nhưng thời điểm bắt đầu mùa mưa không cùng lúc mà có sự chênh lệch thời gian khá lớn, có nơi chênh nhau tới cả tháng.

Dự báo trong các ngày từ 15-20/5, hầu như khắp khu vực Nam Bộ sẽ vào mùa mưa. Tổng lượng mưa tháng sẽ cao hơn trung bình nhiều năm từ 10-20%, với số ngày mưa khoảng 15-20 ngày.

Bên cạnh đó, tại Bắc Bộ, khoảng từ ngày 14-16 tiếp tục xuất hiện mưa rào và dông cục bộ, chủ yếu xảy ra vào chiều tối và tối. Sau khoảng thời gian này, Bắc Bộ sẽ nắng nóng và cuối tháng lại mưa trở lại. Tại Tây Nguyên, mưa xuất hiện gián đoạn từ ngày 16/5 trở đi.

Thiệt hại do mưa dông, lốc, sét từ đêm 9-11/5 trên cả nước:

Theo báo cáo nhanh từ các địa phương, mưa dông đã khiến 2 người thiệt mạng (1 người do bị nước cuốn trôi ở Bình Dương và 1 người do bị sét đánh ở Bình Định). Bên cạnh đó, 1 người bị thương do sét đánh ở Quảng Trị.

Về nhà ở, có 96 nhà bị tốc mái, hư hỏng (Lào Cai 35, Sơn La 2, Tuyên Quang 42, Hòa Bình 11, Quảng Trị 6). Riêng tỉnh Lào Cai ghi nhận 1 nhà bị sập.

Về nông nghiệp, thiệt hại nặng nhất tại các tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình với hàng nghìn hecta lúa xuân, hoa màu bị ngập úng, gãy đổ, trong đó có nhiều diện tích chuẩn bị thu hoạch. Cụ thể, tỉnh Quảng Bình có 1.700 ha, Hà Tĩnh khoảng 780 ha, Nghệ An khoảng 1.300 ha. Các tỉnh khác như Tuyên Quang 27 ha, Lào Cai 4ha, Quảng Bình 86 ha. Nghệ An còn ghi nhận 500 con gia cầm bị chết và phần lớn trong tổng số 318 ha cây lâm nghiệp bị gãy đổ. Về thủy sản, thống kê có khoảng 9,5 ha nuôi trồng bị thiệt hại.

Ngay sau khi thiên tai xảy ra, chính quyền các địa phương đã tổ chức thăm hỏi, động viên gia đình bị thiệt hại, huy động các lực lượng tại cơ sở hỗ trợ người dân khắc phục thiệt hại, ổn định cuộc sống.

Nắng nóng gia tăng

Trong bản tin dự báo tháng từ 11/5-10/6, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn nhận định, nhiệt độ trung bình tháng tại hầu hết các khu vực trên cả nước phổ biến cao hơn từ 0,5-1,5 độ C so với trung bình nhiều năm (TBNN). Riêng khu vực Nam Trung Bộ và một số nơi ở Nam Bộ ở ngưỡng xấp xỉ so với TBNN cùng thời kỳ.

Mặt khác, không khí lạnh nén rãnh áp thấp ở phía Bắc có thể gây ra các đợt mưa rào và dông ở khu vực Bắc Bộ. Ở phía Nam, nguyên nhân gây mưa chủ yếu do gió mùa Tây Nam hoạt động mạnh. Cùng với Nam Bộ, các khu vực vùng núi phía Bắc, Tây Nguyên khả năng có tổng lượng mưa cao hơn từ 5-25% so với TBNN. Riêng Trung và Nam Trung Bộ phổ biến thấp hơn từ 5-20% so với TBNN. Các khu vực khác, mưa vẫn xấp xỉ các năm trước.

Trong thời gian này, nắng nóng tiếp tục có khả năng xảy ra tập trung tại khu vực Bắc Bộ và Trung Bộ và suy giảm dần ở khu vực Đông Nam Bộ. Ông Nguyễn Anh Tuấn, Phó Trưởng phòng Dự báo thời tiết, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn quốc gia nhận định: Do trong thời gian chuyển mùa từ lạnh sang nóng ở phía Bắc, từ mùa khô sang mùa mưa ở phía Nam nên mức độ xáo động không khí rất lớn.

Nhiều khả năng trong mưa dông có thể xuất hiện lốc, sét, mưa đá và gió giật mạnh tiếp tục xảy trên phạm vi cả nước. Bên cạnh đó, nắng nóng gia tăng nên có thể xảy ra tình trạng khô hạn, thiếu nước và tiềm ẩn các nguy cơ cháy nổ rất cao, đặc biệt tại khu vực miền Trung.

Cơ quan khí tượng thủy văn khuyến cáo các địa phương cần chủ động theo dõi sát các bản tin tự báo thời tiết và khuyến cáo người dân có giải pháp bảo vệ sản xuất nông nghiệp, tuân thủ đúng lịch mùa vụ. Người dân chú ý khi dông nổi lên không trú dưới gốc cây mà phải tìm nơi trú tránh an toàn. Bên cạnh đó, chú ý các thiết bị điện trong nhà, kê cao đồ nhất là những vùng trũng thấp hay xảy ra ngập.