Thoát nghèo nhờ nông nghiệp xanh: [Bài 1] Khởi sắc mô hình cà phê hữu cơ

Hướng đi mới từ những vườn cà phê cũ

Những năm gần đây, tỉnh Lâm Đồng đang từng bước chuyển mình trong sản xuất nông nghiệp, nhất là với cây cà phê, cây trồng chủ lực của vùng đất cao nguyên. Từ chỗ sản xuất tự phát, manh mún, nhiều hộ dân đã mạnh dạn áp dụng quy trình canh tác hữu cơ, sử dụng phân bón sinh học, thuốc diệt sâu bọ tự chế từ hỗn hợp nước ép ra từ ớt, tỏi... Hướng đi này không chỉ giúp cải thiện năng suất, chất lượng nông sản mà còn mở ra cơ hội tăng thu nhập, ổn định đời sống và bảo vệ môi trường bền vững.

Một trong những điển hình là ông Huỳnh Văn Hai, trú xã Nhân Cơ, tỉnh Lâm Đồng. Cách đây ba năm, ông được Nhà nước hỗ trợ vay 50 triệu đồng từ Ngân hàng Chính sách xã hội để đầu tư chăm sóc hơn 1 ha cà phê đang xuống cấp. Trước kia, ông Hai chăm vườn theo thói quen, thường xuyên dùng phân hóa học, thuốc trừ sâu thông thường và không chú trọng cải tạo đất. Do đó, năng suất cà phê không ổn định, cây dễ bệnh, chi phí tăng, trong khi giá bán thấp vì không đạt chuẩn an toàn.

Sau khi được cán bộ Trung tâm Khuyến nông tỉnh Lâm Đồng hướng dẫn, ông chuyển hẳn sang sản xuất hữu cơ. Ông tận dụng rác thải nông nghiệp như vỏ cà phê, thân cây, cỏ khô để ủ men vi sinh tạo phân bón tự nhiên, giảm chi phí và cải tạo đất. Đồng thời, ông áp dụng thuốc sinh học phòng trừ sâu bệnh, giúp cây khỏe, trái chín đều và giữ được hương vị tự nhiên. Nhờ thay đổi cách làm, vườn cà phê của ông hiện đạt gần 5 tấn nhân/ha, tăng rõ rệt so với trước.

“Trước đây tôi làm theo thói quen, cây dễ hư và lời lãi chẳng bao nhiêu. Nay chuyển sang hữu cơ, cây khỏe, đất tốt, năng suất tăng, mà còn bán được giá cao hơn. Hiện tại giá cà phê nhân đang dao động từ 100 -115 ngàn nhưng tôi bán cao hơn 10 ngàn đồng/kg nên mấy năm nay tôi đã trả được nợ và cuộc sống ổn định hơn", ông Hai chia sẻ.

Không chỉ dừng ở hiệu quả sản xuất, ông Hai còn tham gia Hợp tác xã nông nghiệp, được hướng dẫn quy trình kỹ thuật và kết nối đầu ra. Mô hình của ông trở thành ví dụ cụ thể để nhiều hộ dân trong xã học tập, tạo nên phong trào canh tác sạch lan tỏa rộng rãi.

Hành trình kết nối giá trị từ nông trại đến thị trường

Từ những hộ tiên phong như ông Huỳnh Văn Hai, mô hình cà phê hữu cơ tại Lâm Đồng đang được nhân rộng, trở thành hướng phát triển bền vững cho toàn tỉnh. Các hợp tác xã và doanh nghiệp thu mua đã tham gia vào chuỗi liên kết, hình thành mối quan hệ chặt chẽ giữa người trồng và đơn vị tiêu thụ, đảm bảo đầu ra ổn định và giá bán cao.

Theo thông tin từ Trung tâm Khuyến nông tỉnh Lâm Đồng, hiện toàn tỉnh có hàng trăm hộ dân tham gia mô hình cà phê hữu cơ tại các vùng trọng điểm như Di Linh, Bảo Lộc, Lạc Dương, Kiến Đức, Đức Lập… Những mô hình này đều cho thấy hiệu quả rõ rệt, năng suất ổn định, chi phí giảm, và giá trị sản phẩm tăng nhờ đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn, truy xuất nguồn gốc.

Ông Lê Văn Hoàng, Giám đốc Công ty TNHH Cà phê Bazan Đắk Nông, đơn vị thu mua cà phê hữu cơ, cho biết đơn vị luôn ưu tiên thu mua sản phẩm của các hộ trồng theo quy trình hữu cơ. Nếu đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn kỹ thuật, doanh nghiệp sẵn sàng mua cao hơn thị trường từ 10.000 đến 20.000 đồng/kg. Cách làm này vừa khuyến khích nông dân sản xuất sạch, vừa đảm bảo nguồn nguyên liệu chất lượng cho doanh nghiệp.

“Nếu các hộ dân canh tác theo đúng quy trình hữu cơ và đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật, doanh nghiệp sẽ thu mua ổn định, không lo đầu ra, đồng thời ưu tiên mức giá cao hơn thị trường từ 10.000 đến 20.000 đồng/kg”, ông Hoàng khẳng định.

Hướng đi bền vững giúp nông dân thoát nghèo

Theo Hội Nông dân tỉnh Lâm Đồng, mô hình cà phê hữu cơ không chỉ nâng cao giá trị hạt cà phê mà còn tạo cơ hội để người dân phát triển kinh tế ổn định, từng bước thoát nghèo. Hội đã phối hợp với ngành nông nghiệp, trung tâm khuyến nông và các hợp tác xã tổ chức nhiều lớp tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật, đồng thời hỗ trợ kết nối doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lâm Đồng, sản xuất nông nghiệp hữu cơ là hướng đi tất yếu trong bối cảnh biến đổi khí hậu và yêu cầu thị trường ngày càng cao. Khi người dân thay đổi tư duy, làm theo quy trình kỹ thuật, sản phẩm không chỉ có giá trị kinh tế cao hơn mà còn góp phần bảo vệ đất, nguồn nước và môi trường sinh thái.

Lâm Đồng hiện có gần 300 nghìn ha cà phê, vùng nguyên liệu lớn nhất cả nước. Những năm gần đây, tỉnh đặc biệt chú trọng chuyển đổi sang sản xuất cà phê hữu cơ, giảm dần phân bón hóa học, thuốc diệt cỏ và khuyến khích sử dụng chế phẩm sinh học, phân ủ vi sinh từ phụ phẩm nông nghiệp.

Đến nay, khoảng 30% diện tích đã đạt các tiêu chuẩn canh tác an toàn như VietGAP, 4C, Rainforest… và tỷ lệ này đang tiếp tục tăng. Hướng đi này không chỉ nâng cao giá trị hạt cà phê mà còn lan tỏa tinh thần sản xuất sạch sang các loại cây trồng khác như hồ tiêu, rau, hoa, giúp cải thiện môi trường và nâng cao thu nhập bền vững cho nông dân.