Văn phòng Liên hợp quốc về giảm nhẹ rủi ro thiên tai (UNDRR) vừa công bố báo cáo cho thấy, tổn thất từ các thảm họa tự nhiên và thiên tai trên thực tế cao hơn gấp 10 lần so với ước tính trước đây, với những tác động sâu rộng đến y tế, nhà ở, giáo dục và việc làm.
Tổn thất tài chính đã tăng gấp đôi
Theo báo cáo, từ năm 2014-2023, gần 240 triệu người đã phải di dời trong nước do thiên tai. Tại Trung Quốc và Philippines, mỗi quốc gia báo cáo có hơn 40 triệu người phải di dời, trong khi Ấn Độ, Bangladesh và Pakistan ghi nhận con số dao động từ 10-30 triệu người.
Theo các ước tính hiện tại, tác động kinh tế toàn cầu do những thảm họa thiên nhiên, như động đất, lở đất và lũ lụt có thể lên tới 200 tỷ USD 1 năm. “Tuy nhiên, đây “chỉ là một phần nhỏ” của tổn thất thực tế ở mức gần 2,3 nghìn tỷ USD”, bà Jenty Kirsch-Wood, người đứng đầu Bộ phận Phân tích và báo cáo rủi ro toàn cầu của UNDRR cho biết. Bà cảnh báo rằng thế giới đã đánh giá thấp tác động của thảm họa đối với tiến trình hướng tới phát triển bền vững.
Cảnh tượng hoang tàn sau cơn bão Irma tấn công Antigua và Barbuda ở vùng Caribe vào năm 2017. Ảnh: Liên hợp quốc.
Một người sinh năm 1990 có 63% khả năng trải qua trận lũ thảm khốc xảy ra 1 lần trong 1 thế kỷ trong đời. Nhưng đối với 1 đứa trẻ sinh năm 2025, xác suất đó tăng lên 86%. Tổn thất do thời tiết khắc nghiệt gây ra không chỉ thể hiện ở cơ sở hạ tầng bị phá hủy mà còn ở những tác động lâu dài đến sức khỏe, giáo dục và cơ hội của cộng đồng.
Y tế, giáo dục và việc làm ngày càng bị gián đoạn do các trường hợp khẩn cấp, dẫn đến nợ quốc gia cao hơn và phục hồi chậm hơn, đặc biệt là ở các quốc gia vốn đã dễ bị tổn thương. “Kết quả là, điều này đang gây ra những khó khăn lớn cho các quốc gia, dẫn đến việc hỗ trợ nhân đạo trở nên không bền vững và khó có thể đáp ứng được nhu cầu, trong bối cảnh các quốc gia phải đối mặt với số lượng ngày càng tăng những cú sốc khí hậu”, bà Kirsch-Wood cho biết.
Theo UNDRR, tổn thất tài chính do thiên tai đã tăng gấp đôi trong 20 năm qua. Cơ quan này đề xuất cộng đồng quốc tế có thể cùng nhau đầu tư bền vững để chống lại các thảm họa trong tương lai, từ đó giảm gánh nặng cho các chính phủ.
Bà Kirsch-Wood nhấn mạnh rằng hầu hết thiệt hại do các hiện tượng liên quan đến khí hậu gây ra đều có thể phòng ngừa được. Theo bà, thách thức trong thời gian tới là việc điều chỉnh tốt hơn các hệ thống tài chính và sử dụng đầu tư công và tư để đảm bảo giảm gánh nặng cho chính phủ một cách tối ưu.
Đầu tư hơn nữa vào phòng ngừa và giảm thiểu rủi ro thiên tai
Một nội dung đáng lưu ý trong báo cáo là tổn thất lớn do các hiện tượng khí hậu và khoản nợ phát sinh gây ra tác động không cân xứng đến các nước đang phát triển và nhóm dân số dễ bị tổn thương.
Năm 2023, Bắc Mỹ ghi nhận 69,57 tỷ USD thiệt hại trực tiếp do thiên tai, nhiều hơn bất kỳ khu vực nào khác, nhưng chỉ chiếm 0,23% GDP của khu vực này. Tuy nhiên, Micronesia chỉ chịu thiệt hại 4,3 tỷ USD, tương đương 46,1% GDP của quốc gia này.
Báo cáo của UNDRR cho thấy những tổn thất to lớn do thiên tai hiện nay gây ra ảnh hưởng nặng nề nhất đến những người dễ bị tổn thương… Tổng thư ký Liên hợp quốc António Guterres cho biết, theo quỹ đạo hiện tại, tổn thất do thiên tai gây ra sẽ tiếp tục tăng khi cuộc khủng hoảng khí hậu trở nên tồi tệ hơn.
“Nhưng báo cáo cũng chỉ ra rằng, bằng cách duy trì và tăng cường đầu tư vào công tác phòng ngừa và giảm thiểu rủi ro thiên tai, chúng ta có thể làm chậm xu hướng đó và thu được lợi ích kinh tế, đồng thời thúc đẩy tăng trưởng và thịnh vượng để giúp đạt được các Mục tiêu Phát triển Bền vững”, người đứng đầu Liên hợp quốc nhấn mạnh.
Để hạn chế tổn thất gia tăng của các thảm họa liên quan đến khí hậu, các giải pháp về cơ sở hạ tầng chống lũ và hệ thống cảnh báo sớm là rất quan trọng. Ông Kamal Kishore, Trưởng Văn phòng Liên hợp quốc về giảm nhẹ rủi ro thiên tai cho biết, việc tăng cường đầu tư vào công tác phòng ngừa và giảm thiểu rủi ro có thể đảo ngược xu hướng hiện tại.
Ngoài ra, ông cho rằng, việc các cộng đồng ven sông tiếp cận được các công cụ khoa học để lập kế hoạch sử dụng đất, nguồn lực xây dựng hệ thống phòng chống lũ lụt và hệ thống cảnh báo sớm không chỉ giúp giảm thiệt hại do lũ lụt mà còn thúc đẩy sự phát triển bền vững của cộng đồng.
UNDRR nhấn mạnh, khu vực tư nhân cũng phải hành động để lấp đầy khoảng trống bảo vệ khiến nhiều quốc gia rơi vào vòng xoáy thảm họa liên tục ngày càng tồi tệ hơn.
Từ ngày 2 - 6/6 tới đây, Kỳ họp thứ 8 của Diễn đàn toàn cầu về giảm thiểu rủi ro thiên tai dự kiến sẽ diễn ra tại thành phố Geneva, Thụy Sĩ, trong đó tập trung vào quản lý rủi ro và bất ổn hiện tại và tương lai trong bối cảnh khí hậu và toàn cầu đang thay đổi nhanh chóng; ưu tiên bình đẳng giới, khả năng tiếp cận và hòa nhập để không ai bị bỏ lại phía sau; đồng thời thúc đẩy hành động vì tương lai bền vững chung.
