Cung không đủ cầu
Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa có 349 mỏ khoáng sản được cấp phép khai thác còn hiệu lực, trong đó có 17 mỏ do Bộ Nông nghiệp và Môi trường cấp chủ yếu là các mỏ khai thác để làm nguyên liệu sản xuất xi măng và 332 mỏ do UBND tỉnh cấp chủ yếu là các mỏ đất, đá, cát làm vật liệu xây dựng thông thường. Tuy nhiên, qua rà soát cho thấy công suất khai thác các mỏ: Đá mới đáp ứng được khoảng 73,2%, đất mới đáp ứng được khoảng 16,7%, cát đáp ứng được khoảng 1,84% so với nhu cầu thị trường, dẫn đến tình trạng khan hiếm về vật liệu xây dựng, vật liệu san lấp để phục vụ nhu cầu xây dựng cơ sở hạ tầng trên địa bàn tỉnh, làm tắc nghẽn, kìm hãm sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.
Nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên do các mỏ khoáng sản đang được cơ quan có thẩm quyền thanh tra, kiểm tra, điều tra và bị đình chỉ khai thác do vi phạm; đã khai thác hết trữ lượng, công suất được phép khai thác; chưa ký hợp đồng thuê đất hoặc bến bãi tập kết; chưa giải phóng mặt bằng; phương tiện khai thác, vận chuyển chưa được đăng ký, đăng kiểm…
Công suất khai thác các mỏ đá mới đáp ứng được khoảng 73,2% nhu cầu. Ảnh: Nguyễn Dũng.
Rà soát các mỏ để sớm đấu giá và cấp phép khai thác
Trước tình hình khan hiếm vật liệu xây dựng, Thường trực Tỉnh ủy tại các Thông báo số 628- TB/VPTU ngày 12/6/2025; số 637-TB/VPTU ngày 22/7/2025 về giải quyết tình trạng khan hiếm vật liệu xây dựng trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa. Ngày 29/7/2025, Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa đã ban hành Kế hoạch triển khai thực thực hiện một số nhiệm vụ trọng tâm để giải quyết triệt để các tồn tại, hạn chế, vướng mắc sớm đưa các mỏ vật liệu vào khai thác ổn định, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh.
Nhằm kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc về các thủ tục hành chính gây kéo dài quá trình cấp phép hoạt động khoáng sản; xử lý đối với các mỏ có dấu hiệu vi phạm pháp luật rất nghiêm trọng để cảnh tỉnh, răn đe chung; thu hồi giấy phép khai thác khoáng sản đối với các tổ chức, cá nhân vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ trong hoạt động khai thác khoáng sản. Chủ động phòng ngừa, xử lý triệt để các tồn tại, khó khăn, vướng mắc và vi phạm pháp luật nghiêm trọng trong hoạt động khai thác khoáng sản.
UBND tỉnh Thanh Hoá yêu cầu Sở Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, phối hợp với Công an tỉnh, các ngành, đơn vị liên quan khẩn trương phối hợp với các chủ các mỏ khoáng sản (đất, đá, cát) đang hoạt động, đủ điều kiện theo quy định để nâng công suất khai thác, khẩn trương hoàn thiện hồ sơ điều chỉnh nâng công suất để tăng nguồn cung vật liệu xây dựng trên địa bàn tỉnh.
Sở Nông nghiệp và Môi trườn có trách nhiệm đôn đốc các đơn vị trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản nhưng chưa được cấp phép khai thác khẩn trương hoàn thiện các thủ tục có liên quan để được cấp phép khai thác, cho thuê đất và đưa mỏ vào hoạt động; chủ động cắt giảm thời gian thẩm định các thủ tục hành chính (cấp phép thăm dò; thẩm định, phê duyệt trữ lượng; thẩm định hồ sơ cấp giấy phép khai thác khoáng sản; thẩm định phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường) theo cơ chế ưu tiên “làn xanh” tại Công văn số 11362/UBND-THĐT ngày 17/7/2025 của Chủ tịch UBND tỉnh.
Sở Nông nghiệp và Môi trường được giao chủ trì, phối hợp với Sở Xây dựng, các sở, ngành, đơn vị, UBND các xã, phường liên quan, khẩn trương rà soát các khu vực mỏ đã có trong quy hoạch khoáng sản, đảm bảo không bị chồng lấn với các quy hoạch khác để cập nhật vào kế hoạch đấu giá quyền khai thác khoáng sản, trình UBND tỉnh báo cáo Ban Thường vụ Tỉnh ủy cho ý kiến để làm cơ sở triển khai việc đấu giá và cấp phép khai thác nhằm đáp ứng nguồn vật liệu phục vụ nhu cầu sử dụng trên địa bàn tỉnh. Đối với các khu vực mỏ bị chồng lấn với các quy hoạch khác, tiến hành rà soát, cập nhật đưa ra khỏi quy hoạch hoặc điều chỉnh trong quá trình thực hiện nhiệm vụ. Lập, phê duyệt phương án quản lý về địa chất, khoáng sản.
Khai thác đất ở Thanh Hóa. Ảnh: Nguyễn Dũng.
Các sở ngành cần tiếp tục rà soát các mỏ đã cấp phép có thu hồi đá khối để xẻ để làm đá ốp lát, mỹ nghệ..., thu hồi khoáng sản làm phụ gia xi măng; các mỏ có sai lệch về địa hình (cos khai thác) để báo cáo UBND tỉnh phê duyệt điều chỉnh lại trữ lượng, điều chỉnh giấy phép khai thác hoặc cấp lại giấy phép khai thác khoáng sản theo đúng quy định, tránh thất thu ngân sách nhà nước.
Chủ trì, phối hợp với Sở Xây dựng và các ngành, đơn vị, địa phương liên quan, tổ chức rà soát, đánh giá toàn diện trữ lượng còn lại của các mỏ cát đã cấp phép, còn hạn và đang khai thác; đồng thời, khảo sát, đánh giá trữ lượng khoáng sản khu vực ngoài phạm vi mốc đã cấp phép của các mỏ cát (trong vòng bán kính 500 m kể từ mốc ranh giới khu vực mỏ), làm cơ sở để theo dõi, giám sát hoạt động khai thác khoáng sản của các đơn vị. Đối với các mỏ liên quan đến các vụ án do các cơ quan chức năng đang điều tra, ngay khi có kết luận điều tra, giao Sở Nông nghiệp và Môi trường tham mưu Chủ tịch UBND tỉnh xem xét, xử lý theo quy định của pháp luật.
Công an tỉnh sẽ phối hợp chặt chẽ với các ngành chức năng trong quá trình triển khai kế hoạch, đặc biệt tập trung vào việc xử lý nghiêm các đối tượng núp bóng doanh nghiệp để thao túng thị trường, trốn thuế, vi phạm quy định khai thác gây thất thoát tài nguyên. Song song với đó, Sở Xây dựng được giao rà soát 557 mỏ khoáng sản trong quy hoạch tỉnh. Nếu phát hiện mỏ chồng lấn với quy hoạch khác hoặc không đủ điều kiện, sẽ kiến nghị loại khỏi quy hoạch, gửi Sở Nông nghiệp và Môi trường cập nhật vào phương án quản lý.
Sở Tài chính cùng Ban Quản lý Khu kinh tế Nghi Sơn và các khu công nghiệp rà soát các mỏ đã trúng đấu giá, đủ điều kiện để sớm trình Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh chấp thuận chủ trương đầu tư và cấp phép khai thác. Ngoài ra, tỉnh cũng giao Sở Tài chính nghiên cứu khung giá tính thuế cho đá khối chưa phân loại để làm cơ sở xác định tiền cấp quyền khai thác. Chi Cục Đăng kiểm số 12 được giao hướng dẫn chủ mỏ cát hoàn thiện thủ tục đăng ký, đăng kiểm phương tiện hút cát. Báo cáo tiến độ thực hiện hàng tháng về Ủy ban nhân dân tỉnh thông qua Sở Nông nghiệp và Môi trường…
