Trong khuôn khổ Hội nghị lần thứ 30 các Bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về Biến đổi khí hậu (COP 30) tại Bazil, các bên đã họp tham vấn về 4 nội dung bổ sung vào Chương trình nghị sự, gồm: Báo cáo tổng hợp Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC); Báo cáo tổng hợp về Báo cáo Minh bạch hai năm một lần (BTR); Điều 9.1 của Thỏa thuận Paris và các biện pháp thương mại đơn phương (UTM).
Thực hiện NDC và tăng cường minh bạch
Nhóm các quốc gia châu Phi (AGN) nhấn mạnh rằng các NDC có điều kiện, tức là phụ thuộc vào mức độ hỗ trợ quốc tế, chỉ có thể được thực hiện nếu huy động đủ nguồn lực tương ứng. Vì vậy, nhóm này kêu gọi các nước phát triển tăng cường hỗ trợ tài chính, công nghệ và năng lực cho việc triển khai các NDC có điều kiện, đặc biệt là các mục tiêu thích ứng với biến đổi khí hậu.
Trong đó, Nam Phi, đại diện cho AGN, đề xuất cập nhật Báo cáo tổng hợp về NDC vào tháng 3/2026, với trọng tâm là theo dõi tiến độ giảm phát thải khí nhà kính, thích ứng khí hậu và hỗ trợ triển khai. Bên cạnh đó, Nam Phi cũng kiến nghị tổ chức Đối thoại đánh giá nỗ lực toàn cầu hàng năm, nhằm cung cấp thông tin hữu ích cho các quốc gia đang trong quá trình xây dựng hoặc chưa đệ trình NDC mới.
Cuộc họp tham vấn diễn ra vào ngày làm việc thứ hai của Hội nghị COP 30. Ảnh: Chu Hương.
Cũng liên quan tới vấn đề NDC, Nhóm các quốc gia công nghiệp mở rộng (EIG) đề xuất Chủ tịch COP31 chủ trì việc xây dựng Lộ trình thực hiện NDC, nhằm xác định các giải pháp cụ thể, khả thi và thúc đẩy các quốc gia xây dựng kế hoạch thực hiện NDC theo từng ngành.
Trong khi đó, Nhóm các quốc đảo nhỏ (AOSIS) đề xuất xây dựng Kế hoạch hành động NDC, tập trung phản ánh các ưu tiên và nội dung trọng tâm riêng của từng quốc gia.
Về Báo cáo Minh bạch hai năm một lần (BTR), Nam Phi cho rằng không cần bổ sung nội dung này vào chương trình nghị sự, nhưng nên tổ chức một sự kiện cấp cao bên lề COP30 để thảo luận sâu hơn về kết quả của các báo cáo.
Về Các biện pháp thương mại đơn phương (UTM), nhóm LMDC cho rằng nội dung này cần được thảo luận trong khuôn khổ Điều 3.5 của Công ước khung Liên hợp quốc về Biến đổi khí hậu (UNFCCC). Điều khoản nhấn mạnh việc không sử dụng các biện pháp thương mại như công cụ gây sức ép chính trị hoặc cạnh tranh không công bằng. Trong khi đó, Nam Phi đề xuất bàn thảo sâu hơn trong chương trình nghị sự COP 30.
Phía Chile đánh giá cao định hướng của Chủ tịch COP30 là tập trung vào hợp tác quốc tế, trong đó thương mại có thể là một phần của giải pháp.
Xây dựng mục tiêu tài chính cho thích ứng biến đổi khí hậu
Cũng tại cuộc họp, các bên đã tham vấn về việc thực hiện Điều 9.1 của Thỏa thuận Paris liên quan đến nghĩa vụ của các nước phát triển trong việc cung cấp tài chính cho hành động ứng phó với biến đổi khí hậu tại các nước đang phát triển.
Ấn Độ, thay mặt Nhóm các quốc gia có cùng quan điểm (LMDC), đề xuất một chương trình làm việc kéo dài 3 năm. Chương trình này sẽ kết thúc vào thời điểm tiến hành Đánh giá nỗ lực toàn cầu lần thứ hai; nội dung thảo luận bao gồm mối quan hệ giữa Điều 9.1 với các điều khoản khác của Thỏa thuận Paris, và xây dựng kế hoạch hành động tăng cường tài chính khí hậu.
Ấn Độ nhấn mạnh, việc thực hiện NDC của các nước đang phát triển phụ thuộc trực tiếp vào nguồn tài chính quốc tế, đặc biệt là tài chính cho thích ứng với biến đổi khí hậu. Trong khi đó, Nam Phi đề nghị có một mục riêng trong chương trình nghị sự về Điều 9.1.
Nhóm các quốc gia Ả Rập khẳng định chỉ quan tâm đến “Kế hoạch hành động cho Điều 9.1”, trong đó cần có cơ chế chia sẻ gánh nặng tài chính và một mục tiêu tài chính thích ứng mới. Còn Nhóm các nước kém phát triển (LDC) kêu gọi tăng gấp ba nguồn tài chính cho thích ứng từ các nước phát triển.
Nhiều nhóm nước đề nghị tăng nguồn tài chính cho thích ứng biến đổi khí hậu. Ảnh: Chu Hương.
Ngoài 4 vấn đề được thảo luận, Liên minh châu Âu (EU) cho biết đang xem xét nâng cao một số yếu tố của Mục tiêu tổng thể định lượng về tài chính khí hậu (NCQG) nhằm tăng niềm tin và bảo đảm sự liên kết giữa NDC và các cam kết tài chính toàn cầu. EU cũng khẳng định tài chính thích ứng là một phần quan trọng của NCQG.
Tuvalu nhấn mạnh rằng tài chính là chìa khóa để xây dựng và thực hiện NDC, và đề nghị không giới hạn phạm vi thảo luận trong Điều 9.1, mà mở rộng NCQG để bao gồm giảm phát thải, thích ứng, cũng như các cơ chế tài chính sáng tạo như chuyển đổi nợ thành đầu tư khí hậu.
Nhóm EIG cho rằng NCQG có thể trở thành công cụ then chốt chuyển từ cam kết sang hành động thực tế. Tuy nhiên, nhóm Ả Rập và Ai Cập cùng nhận định rằng tài chính theo Điều 9.1 khác với NCQG, và hiện chưa có cơ sở rõ ràng để kết nối hai cơ chế này.
Dù còn nhiều ý kiến các nhau, đại diện các Bên nhấn mạnh việc mọi quốc gia đều cần có cơ hội và nguồn lực để hành động thực thi Thỏa thuận Paris.
