Tái cấu trúc ngành dừa theo hướng sinh thái - tuần hoàn - ít phát thải

Ngày 6/11, tại Trường Đại học Trà Vinh, Báo Nông nghiệp và Môi trường phối hợp Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Trường Đại học Trà Vinh, Hiệp hội Dừa Việt Nam cùng Sở Nông nghiệp và Môi trường các tỉnh ĐBSCL tổ chức Diễn đàn “Truyền thông quản lý sức khỏe cây dừa Việt Nam đáp ứng yêu cầu sản xuất gắn với người tiêu dùng”.

Theo bà Nguyễn Thị Kim Thanh, Chủ tịch Hiệp hội Dừa Việt Nam, trong bối cảnh nền nông nghiệp nước ta đang đối mặt với những thách thức lớn từ biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và yêu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng, vấn đề an toàn trong canh tác và bảo vệ thực vật trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Việc áp dụng các giải pháp thân thiện với môi trường không chỉ giúp nâng cao năng suất và chất lượng nông sản, mà còn góp phần bảo vệ sức khỏe con người, cân bằng hệ sinh thái và củng cố vị thế thương hiệu dừa Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Bà Thanh cho rằng, xu hướng tiêu dùng hiện đại đang dịch chuyển mạnh mẽ sang ưu tiên các sản phẩm “xanh - sạch - truy xuất được nguồn gốc”. Điều này đòi hỏi ngành dừa phải thay đổi phương thức sản xuất, hướng tới canh tác bền vững, quản lý dịch hại tổng hợp và bảo vệ thực vật theo hướng an toàn. Giải pháp an toàn trong canh tác và bảo vệ thực vật cho cây dừa, theo bà, chính là chìa khóa để đạt được sự cân bằng giữa ba trụ cột: hiệu quả kinh tế, an toàn sinh thái và niềm tin của người tiêu dùng.

Dừa là cây công nghiệp lâu năm có diện tích đứng thứ tư ở Việt Nam, sau cao su, cà phê và điều, với hơn 200.000 ha canh tác. Từng bị xem là cây trồng phụ, nhưng chỉ trong một thập kỷ, ngành dừa đã vươn lên mạnh mẽ nhờ sự nỗ lực của người dân và doanh nghiệp. Đến năm 2024, kim ngạch xuất khẩu sản phẩm từ dừa đạt gần 1 tỷ USD, và cây dừa được Bộ Nông nghiệp và Môi trường đưa vào đề án phát triển cây công nghiệp chủ lực quốc gia. Vĩnh Long hiện là “thủ phủ dừa Việt Nam”, chiếm hai phần ba diện tích cả nước.

"Nhờ nắm bắt xu hướng tiêu dùng, đổi mới công nghệ và mở rộng thị trường, ngành dừa Việt Nam đang bứt phá, đặc biệt với làn sóng khởi nghiệp sáng tạo ra những sản phẩm đặc trưng như mật hoa dừa, dừa sáp, góp phần làm phong phú thêm danh mục sản phẩm Made in Vietnam.

Việc bảo đảm an toàn trong canh tác và bảo vệ thực vật cho cây dừa không chỉ là yêu cầu kỹ thuật nhằm phòng trừ sâu bệnh hay nâng cao năng suất mà còn là định hướng chiến lược để tái cấu trúc ngành dừa theo hướng sinh thái - tuần hoàn - ít phát thải. Đây là con đường duy nhất để ngành dừa hội nhập sâu với thị trường toàn cầu, đáp ứng các tiêu chuẩn xanh và yêu cầu ngày càng khắt khe về trách nhiệm xã hội", Chủ tịch Hiệp hội Dừa Việt Nam nhận định.

Trước những thách thức từ biến đổi khí hậu, dịch hại mới nổi như sâu đầu đen, ô nhiễm môi trường và biến động thị trường quốc tế, việc xây dựng một hệ sinh thái nông nghiệp dừa an toàn cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa bốn chủ thể chính. Nhà nước đóng vai trò hoạch định chính sách, ban hành tiêu chuẩn, hỗ trợ tín dụng xanh và kiểm soát chất lượng nông sản. Các nhà khoa học đảm nhiệm nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, phát triển giống dừa kháng bệnh và mô hình canh tác thích ứng sinh thái. Hiệp hội Dừa Việt Nam là cầu nối chiến lược, phản biện chính sách, thúc đẩy thương hiệu quốc gia, còn doanh nghiệp và hợp tác xã trực tiếp tổ chức vùng nguyên liệu, áp dụng công nghệ sinh học, truy xuất nguồn gốc, chế biến sâu và tạo việc làm bền vững cho người dân.

Về lâu dài, hướng đi này sẽ góp phần hình thành thương hiệu “Dừa Việt Nam xanh và an toàn”, tạo lợi thế cạnh tranh trên thị trường quốc tế, đồng thời giúp người trồng dừa thoát khỏi tình trạng sản xuất manh mún, hướng đến một nền nông nghiệp sinh thái, có trách nhiệm và hội nhập - phù hợp với tinh thần của Chiến lược phát triển nông nghiệp sinh thái, tuần hoàn, ít phát thải đến năm 2050.