Anh Lường Văn Mười, Giám đốc HTX Hoa Mười ở xã Chiềng Khoong (huyện Sông Mã, Sơn La) phấn khởi chia sẻ, vụ nhãn chín sớm năm nay của HTX cho năng suất gấp 2 lần năm trước, tổng sản lượng quả ước đạt 170 - 180 tấn. Từ đầu tháng 5 đến nay, HTX mới thu hoạch được hơn 50% lượng quả đã được hơn 4 tỷ đồng, trừ hết chi phí sản xuất vẫn còn lãi ngót 2,9 tỷ đồng. Số còn lại khoảng 90 tấn quả sang tháng 6 sẽ thu hoạch, doanh thu và lợi nhuận chắc chắn vẫn ổn định vì tháng 6 cả miền Bắc chưa địa phương nào có nhãn chín sớm cho thu hoạch với sản lượng lớn.
Bên cạnh nhãn chín sớm, HTX ước còn 120 - 130 tấn nhãn chính vụ, cho thu hoạch rộ từ đầu tháng 7, vẫn sớm hơn các vùng nhãn ở đồng bằng Bắc bộ 1 tháng nên khả năng tiêu thụ vẫn thuận lợi. Riêng hộ anh Mười ccó trên 20 tấn nhãn cho thu quả từ tháng 5 đến tháng 6 và hơn 10 tấn nhãn chín chính vụ thu trong tháng 7 và 8.
Ông Lường Văn Mười thu hoạch nhãn chín sớm. Ảnh: Hải Tiến.
Theo anh Mười, có được những vụ nhãn bội thu như hiện nay là nhờ gần 10 năm qua, nông dân trên địa bàn nói chung, HTX Hoa Mười nói riêng được UBND huyện Sông Mã phối hợp với Viện Nghiên cứu Rau quả (Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam) chuyển giao tiến bộ kỹ thuật thâm canh nhãn theo hướng năng suất, chất lượng, tăng thu nhập thông qua đổi mới cơ cấu giống và rải vụ thu hoạch quả, chuyển cây nhãn ở những nơi khô hạn, không chủ động tưới tiêu lên các vùng đồi gần sông, suối, đủ nước tưới kịp thời cho vườn cây, nhất là vào mùa khô. Đồng thời xây dựng các bể trữ nước trên đỉnh đồi, kết hợp lắp đặt hệ thống tưới tiết kiệm tới gốc cây.
Đặc biệt, các nhà khoa học của Viện Nghiên cứu Rau quả còn hướng dẫn nông dân làm chủ kỹ thuật xử lý cho cây nhãn ra hoa, đậu quả trái vụ/chín sớm. Nhờ vậy ngay từ tháng 4, HTX đã có sản lượng lượng lớn nhãn cho thu hoạch quả, giúp giảm áp lực tiêu thụ cho trà nhãn chín chính vụ, lợi nhuận tăng 2 - 3 lần so với nhãn chính vụ. Nhờ đó, nhiều hộ dân trong và ngoài HTX đã thoát nghèo, làm giàu từ thâm canh cây nhãn.
PGS.TS Nguyễn Quốc Hùng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Rau quả kiểm tra mô hình sản xuất nhãn chín sớm ở xã Chiềng Khoong, huyện Sông Mã. Ảnh: Hải Tiến.
Ông Lò Văn Châm (thành viên trong HTX Hoa Mười) có 2ha nhãn chín sớm, hiện mới hái bán 9 tấn quả đã được 405 triệu đồng, lợi nhuận 300 triệu đồng.
Ông Châm chia sẻ kinh nghiệm: Để cây nhãn cho quả bán trong tháng 5 và 6, ông và các thành viên HTX phải tiến hành xử lý cây nhãn từ tháng 9, tháng 10 năm trước. Nhằm giảm chi phí đầu tư xây dựng hệ thống tưới tự động, HTX đào các hồ chứa mini trên đỉnh đồi, lót bạt nông nghiệp dưới đáy và xung quanh, sau đó bơm nước lên, lắp đặt các ống dẫn để tưới tự chảy nhỏ giọt hoặc phun mưa tới từng gốc cây nhờ sự chênh lệch độ cao địa hình sẵn có mà không cần dùng máy phát điện bơm đẩy.
Để điều tiết lượng nước tưới, nhà vườn chỉ việc lắp thêm các van khoá, mở ở đầu ống dẫn nước. Cách làm giúp giảm chi phí xăng dầu chạy máy phát điện, cho phép kết hợp tưới nước với bón phân trong cùng hệ thống ống nước, giúp cây nhãn phát triển tốt nhất, thuận lợi cho xử lý cây nhãn ra hoa, đậu quả trái vụ, tăng năng suất, tăng thu nhập.
Cùng ở xã Chiềng Khoong, ông Lường Văn Âm xử lý cho 2,5ha nhãn ra hoa nghịch vụ được khoảng 25 tấn quả, bước đầu đã thu hoạch 10 tấn, bán được ngót 450 triệu đồng, lợi nhuận đạt 350 triệu đồng. Sản lượng nhãn còn lại (15 tấn) ông Âm đã được thương lái đặt cọc bao tiêu trọn gói trong tháng 6.
Nhãn chín sớm rất dễ tiêu thụ. Để sản xuất nhãn chín sớm đạt hiệu quả cao, nên tiến hành xử lý các vườn trồng giống T6 vì giống này cho chất lượng quả ngon nhất, khó ra quả tự nhiên nhưng dễ xử lý đậu quả nghịch vụ, luôn bán được giá cao. Thời tiết ở Sơn La ít gió bão, thuận lợi để đưa cây nhãn trồng trên đồi, song mùa ra hoa, đậu quả, thu hoạch cây nhãn chín sớm nằm gần trọn trong mùa khô nên việc thiết kế vùng trồng nhãn chín sớm phải chú ý đảm bảo đủ nước tưới.
Cán bộ Viện Nghiên cứu Rau quả tham quan vườn nhãn chín sớm ở xã Chiềng Cang, huyện Sông Mã. Ảnh: Hải Tiến.
Theo Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Sông Mã, toàn huyện có 7.700ha nhãn, chủ yếu trồng các giống Siêu ngọt, Chín muộn Khoái Châu, Ánh vàng 205 và T6, trong đó đã có 7.100ha cho khai thác kinh doanh, tổng sản lượng quả ước đạt 35.000 tấn. Trong đó có 920ha nhãn chín sớm, sản lượng đạt 9.800 tấn quả.
Các xã có diện tích nhãn lớn gồm Chiềng Cang (1.015ha), Chiềng Khoong (938ha), Nà Nghịu (880ha), Chiềng Khương (712ha), Chiềng Sơ (673ha), Mường Hung (665ha), Huổi Một (562ha) và Yên Hưng (525ha).
UBND huyện Sông Mã đã chỉ đạo các địa phương tranh thủ lúc thị trường khan hiếm và thời tiết nắng ráo, thu hoạch nhanh gọn các trà nhãn chín sớm, tạo thuận lợi cho các thương lái đến bao tiêu nhãn quả trên địa bàn. Đồng thời chuẩn bị đầy đủ nguồn nhân lực, vật tư (than, củi, khí gas, sàn, gá, lò sấy, bao gói chứa đựng...) để chế biến nhãn kịp thời nếu thu hoạch gặp mưa và chế biến quả loại 2.
