Đất sản xuất, hạ tầng lần lượt biến mất
Trong hơn một tháng qua, tình trạng sạt lở bờ sông Krông Nô đoạn qua xã Nâm Nung, tỉnh Lâm Đồng diễn biến ngày càng nghiêm trọng. Những điểm sạt lở mạnh nhất tập trung quanh các trạm bơm số 1, số 1A và số 2 thuộc hệ thống trạm bơm Đắk Rền.
Hàng trăm mét kênh thủy lợi trên cánh đồng Đắk Rền bị hư hỏng, nhiều đoạn biến mất hoàn toàn, khiến công tác tưới tiêu cho nông nghiệp bị tê liệt. Ảnh: Phạm Hoài.
Theo thống kê sơ bộ của chính quyền xã Nâm Nung, từ năm 2023 đến nay, gần 1.000 mét đường bê tông ven sông đã bị cuốn trôi. Đặc biệt, từ đầu năm 2025, hơn 300 mét đường bê tông còn lại trên cánh đồng Đắk Rền cũng đã sập xuống sông. Gần 500 mét kênh thủy lợi dọc tuyến bị hư hỏng, nhiều đoạn biến mất hoàn toàn, khiến công tác tưới tiêu trong nông nghiệp gần như bị tê liệt. Không chỉ hạ tầng, nhiều diện tích sản xuất của người dân cũng bị cuốn theo dòng nước.
Trao đổi với chúng tôi, nhiều hộ dân tỏ ra lo lắng vì tình trạng sạt lở diễn ra từ nhiều năm qua. Cho rằng nguyên nhân của tình trạng sạt lở là do ảnh hưởng của hoạt động khai thác cát, người dân đã nhiều lần gửi đơn đến các ngành chức năng yêu cầu kiểm soát chặt việc khai thác cát hai bên tuyến sông.
“Sạt lở xảy ra liên tục cả ngày lẫn đêm. Cà phê nhà tôi đến kỳ thu hoạch thì nghiêng dần rồi đổ xuống sông, mất trắng hết. Bao nhiêu công sức trồng trọt nay trôi theo dòng nước", bà Hoàng Thị Năm, hộ dân sống sát bờ sông thuộc xã Nâm Nung bức xúc nói.
Ngoài diện tích đất trồng bị ảnh hưởng, hệ thống điện dọc sông Krông Nô cũng đang đứng trước nguy cơ mất an toàn. Nhiều trụ điện chỉ còn cách điểm sạt lở khoảng 5 mét. Nếu những điểm sạt lở ven bờ tiếp tục lan rộng, nguy cơ gãy đổ cột điện, mất điện trên diện rộng là điều khó tránh khỏi.
Trước tình thế này, hai trạm bơm số 1 và 1A buộc phải ngừng hoạt động do không đảm bảo an toàn, ảnh hưởng trực tiếp đến việc cấp nước cho hơn 150 hécta đất nông nghiệp của người dân.
Tuyến đường bê tông dài khoảng 500 m bị nứt toác, hư hỏng nghiêm trọng. Ảnh: Phạm Hoài.
Nguyên nhân chồng chéo, cần giải pháp tổng thể
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lâm Đồng, tình trạng sạt lở sông Krông Nô xuất phát từ nhiều nguyên nhân cộng hưởng. Ngoài yếu tố địa chất yếu và mưa lũ bất thường còn có tác động lớn từ hoạt động khai thác cát quá mức, làm hạ thấp lòng sông, gây mất cân bằng bờ đáy.
Cùng với đó, việc vận hành hồ thủy điện và thay đổi dòng chảy tự nhiên đã khiến tốc độ xói lở gia tăng, phạm vi ảnh hưởng ngày càng mở rộng. Nếu không kiểm soát chặt chẽ, tình trạng này có thể tiếp tục đe dọa sản xuất, hạ tầng dân sinh và an toàn nguồn điện.
Ông Lê Sơn, Phó Chủ tịch UBND xã Nâm Nung cho biết, sạt lở bờ sông đã và đang gây thiệt hại nặng nề, ảnh hưởng trực tiếp đến sinh kế người dân, đồng thời đe dọa an toàn nhiều công trình hạ tầng. Xã đã báo cáo và đề nghị cấp tỉnh sớm có phương án xử lý căn cơ.
"Sạt lở kéo dài nhiều năm qua, ảnh hưởng rất lớn đến đời sống sinh hoạt của người dân, nhất là những hộ có đất sản xuất nông nghiệp sát bờ sông. Chúng tôi mong muốn các ngành chức năng của tỉnh sớm có những biện pháp, phương án khắc phục để bà con an tâm sản xuất", ông Sơn chia sẻ.
Nhiều đoạn trên sông Krông Nô đi qua địa bàn các xã Krông Nô, Quảng Phú, Nâm Nung... liên tục bị sạt lở trong vài năm trở lại đây ảnh hưởng rất lớn đến đời sống người dân hai bên bờ. Ảnh: Phạm Hoài.
Trước tình trạng trên, UBND tỉnh Lâm Đồng đã giao Sở Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, phối hợp với các sở, ngành liên quan kiểm tra, đánh giá hiện trạng, xác định nguyên nhân và đề xuất giải pháp khắc phục. Trong đó, lưu ý nghiên cứu xây dựng kè chống sạt lở kiên cố, trồng cây chắn sóng bảo vệ bờ, tăng cường quản lý hoạt động khai thác cát, điều chỉnh vận hành thủy điện phù hợp.
Theo các chuyên gia thủy lợi, tình trạng sạt lở dọc tuyến sông Krông Nô mang tính hệ thống, đòi hỏi giải pháp tổng thể chứ không thể xử lý cục bộ từng đoạn.
Trước mắt, cần thiết lập hệ thống quan trắc, cảnh báo sớm sạt lở để giảm thiểu rủi ro, đồng thời nghiên cứu quy hoạch lâu dài cho hành lang thoát lũ và bố trí dân cư ở những vùng an toàn hơn.
Những con tàu không số hiệu vẫn ngày ngày khai thác cát trên nhiều điểm của sông Krông Nô đoạn qua các xã Krông Nô, Nâm Nung, Quảng Phú... Ảnh: Phạm Hoài.
Các cơ quan chuyên môn cảnh báo, nếu không có giải pháp tổng thể và nguồn lực đầu tư kịp thời, tình trạng sạt lở ven sông Krông Nô sẽ còn tiếp diễn, gây thiệt hại ngày càng lớn về kinh tế và đời sống dân cư dọc bờ sông.
Sông Krông Nô dài hơn 150 km, là phụ lưu lớn của sông Sêrêpôk, chảy qua nhiều vùng địa chất yếu. Từ năm 2018 đến nay, dọc tuyến sông liên tục xảy ra sạt lở, gây mất hàng chục hécta đất sản xuất và nhiều hạng mục hạ tầng. Năm 2021, tại xã Buôn Choáh, hàng trăm mét đường nội đồng và hơn 20 hécta ngô của nông dân bị mất. Năm 2023, xã Đắk Nang ghi nhận nhiều hộ phải di dời khẩn cấp khi bờ sông sạt xuống sát nhà, gần 1.000 m đường giao thông và ảnh hưởng trực tiếp trên 150 hécta đất canh tác.
