Gia tăng dịch bệnh do thời tiết bất thường
Theo các hộ nuôi trồng thủy sản tại vùng ven TP.HCM, thời tiết năm 2025 khắc nghiệt hơn so với năm trước. Nhiệt độ thất thường, sáng nắng nóng, chiều mưa lớn đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của các loài thủy sản như tôm, cá. Sức đề kháng của vật nuôi giảm, dẫn đến dễ mắc bệnh, làm chậm quá trình sinh trưởng và giảm hiệu quả kinh tế.
Thời tiết cực đoan khiến người nuôi tôm tại khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu chịu nhiều tổn thất, kể cả với những hợp tác xã có nhiều năm kinh nghiệm. Ảnh: Lê Bình.
Theo thống kê của Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư khu vực 3 (TP.HCM), 6 tháng đầu năm 2025, tổng diện tích nuôi trồng thủy sản đạt 5.658,3 ha, bao gồm nuôi nước ngọt (1.847,4 ha), nước mặn lợ (358,5 ha) và nuôi trên sông, biển (573,5 ha). Trong đó, tôm sú chiếm 2.483,8 ha, tôm thẻ chân trắng 395 ha, cùng với các loài cá trắm, chép, rô phi, tôm hùm, hàu...
Thời tiết cực đoan đã gây ra nhiều ổ dịch trên thủy sản tại TP.HCM. Tại xã Hồ Tràm (trước đây là xã Phước Thuận, huyện Xuyên Mộc, Bà Rịa - Vũng Tàu cũ), 5 ổ dịch hoại tử gan tụy trên tôm thẻ nuôi thương phẩm đã được ghi nhận. Còn tại phường Phước Thắng (trước là phường 12, thành phố Vũng Tàu), 8 mẫu tôm giống bị nhiễm bệnh vi bào tử trùng (EHP).
Ngay cả những trang trại lớn, có kinh nghiệm như Mạnh Cường 1, Mạnh Cường 2 của ông Nguyễn Văn Cường (xã Long Điền) cũng chịu thiệt hại nặng nề, mất trắng 1 triệu con tôm giống thả nuôi tháng 4/2025, với thiệt hại lên đến hàng tỷ đồng.
Ông Đoàn Văn Nam, Phụ trách Phòng Nuôi trồng thủy sản, Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư khu vực 3 cho biết: “Thời tiết thất thường khiến vật nuôi giảm ăn hoặc bỏ ăn, dẫn đến suy yếu và dễ mắc bệnh. Phòng bệnh là yếu tố quan trọng nhất để giảm thiểu rủi ro”.
Các bệnh trên thủy sản được chia thành ba nhóm chính: do ký sinh trùng, vi khuẩn và virus. Trong đó, các bệnh do virus như đốm trắng, phân trắng, vi bào tử trùng (EHP) đặc biệt khó điều trị và gây tỷ lệ chết cao trên tôm.
Ông Đoàn Văn Nam cũng khuyến cáo: “Người nuôi không nên lạm dụng kháng sinh trong giai đoạn phòng bệnh, đặc biệt khi chuyển mùa. Thay vào đó, nên sử dụng khoáng chất và vitamin để tăng sức đề kháng cho vật nuôi. Việc lạm dụng kháng sinh có thể dẫn đến tình trạng kháng thuốc, làm giảm hiệu quả điều trị khi vật nuôi thực sự mắc bệnh”.
Tăng cường giám sát môi trường nuôi
Theo ông Huỳnh Văn Thêm, Phó Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Trồng trọt Bà Rịa - Vũng Tàu (thuộc Sở Nông nghiệp và Môi trường TP.HCM), kết quả quan trắc, cảnh báo và giám sát môi trường tại các vùng nuôi trồng thủy sản cho thấy, chất lượng nước tại các vùng nuôi có dấu hiệu suy giảm, với các thông số như pH, độ kiềm, NH4-N, NO2-N, COD… vượt ngưỡng cho phép. Những biến động này, kết hợp với thời tiết thất thường, làm tăng nguy cơ bùng phát dịch bệnh nguy hiểm.
Qua giám sát cho thấy, thời tiết bất thường khiến chất lượng nước tại các vùng nuôi có dấu hiệu suy giảm, điều này khiến tôm dễ mắc bệnh. Ảnh: Lê Bình.
Trước tình hình thời tiết cực đoan, nhằm ngăn ngừa các dịch bệnh trên tôm và thủy sản nuôi có thể xảy ra, Sở Nông nghiệp và Môi trường TP.HCM đã triển khai nhiều biện pháp ứng phó, tăng cường công tác quan trắc, cảnh báo môi trường và phòng, chống dịch bệnh trong nuôi trồng thủy sản năm 2025.
“Chúng tôi đã yêu cầu trạm chăn nuôi, trồng trọt và khuyến nông các xã, phường thường xuyên kiểm tra, giám sát các vùng nuôi trồng thủy sản trên địa bàn. Đồng thời, các địa phương cần chủ động điều tra dịch tễ và theo dõi diễn biến tình hình dịch bệnh để chỉ đạo và có hướng xử lý kịp thời khi phát hiện thủy sản chết hay có dấu hiện bất thường”, ông Thêm chia sẻ.
Song song đó, người nuôi cũng cần chủ động áp dụng các biện pháp phòng ngừa, từ việc chọn con giống chất lượng, quản lý môi trường ao nuôi, đến việc bổ sung dinh dưỡng và giám sát chặt chẽ.
Người nuôi lựa chọn con giống có nguồn gốc rõ ràng, được kiểm dịch và có chất lượng tốt, thực hiện ương (gièo) tôm giống trước khi thả nuôi thương phẩm, chỉ thả giống khi nhiệt độ nước dưới 30 độ C (sáng sớm hoặc chiều mát) và thả nuôi với mật độ hợp lý tùy theo các hình thức nuôi.
Bên cạnh đó, người nuôi cần thường xuyên kiểm tra bờ, cống ao để tránh hiện tượng rò rỉ nước. Hồ nuôi thủy sản nên được duy trì mực nước trong ao trên 1,5m, tích cực tạo oxy cho ao nuôi bằng máy quạt nước, máy sục khí vào thời điểm 10-18h và ban đêm. Những nơi có điều kiện thay nước có thể thay từ 15 - 20% lượng nước cũ và cấp thêm nước mới vào ao dưới dạng phun mưa (tốt nhất vào sáng sớm).
Các doanh nghiệp và hợp tác xã, cá nhân nuôi trồng thủy sản được khuyến cáo tăng cường đầu tư công nghệ để bảo đảm sức khỏe vật nuôi trong bối cảnh thời tiết ngày càng khó đoán. Ảnh: Lê Bình.
“Nếu có điều kiện, người nuôi nên dùng lưới lan che phủ 2/3 diện tích mặt ao và cao hơn mặt nước trên 2m để hạn chế bức xạ của ánh sáng mặt trời, giảm tăng nhiệt độ nước trong ao, tránh gây sốc cho tôm nuôi. Đặc biệt theo dõi, quản lý môi trường ao nuôi chặt chẽ, bổ sung thêm các vitamin, khoáng chất vào khẩu phần thức ăn để tăng sức đề kháng cho tôm, tăng cường sử dụng chế phẩm vi sinh nhằm cải thiện chất lượng nước”, ông Thêm khuyến cáo.
Người nuôi nên lưu ý chủ động thu hoạch tôm khi đạt kích cỡ thương phẩm hoặc san thưa mật độ ngay khi thiếu nước, hạn hán và xâm nhập mặn xảy ra. Đồng thời, ông Thêm cũng khuyến khích các doanh nghiệp, trang trại đầu tư công nghệ hiện đại trong nuôi trồng thủy sản để tăng hiệu quả sản xuất và phòng bệnh cho tôm, cá.
Nhiều doanh nghiệp thủy sản tại TP.HCM đã mạnh dạn áp dụng công nghệ cao vào sản xuất, tiêu biểu như Công ty TNHH Nuôi trồng Thủy sản Minh Phú Lộc An, Công ty Cổ phần Thủy sản Phước Hải, Công ty TNHH Nuôi trồng Thủy sản Mạnh Cường, HTX Nông nghiệp Quyết Thắng, Farm Liên Giang, Farm Thái Hà, Công ty TNHH Thủy sản Công nghệ cao… Các mô hình nuôi phổ biến gồm ao lót bạt, hồ nổi khung thép lót bạt có mái che hoặc nuôi trong nhà màng. Với công nghệ nuôi tôm siêu thâm canh, mật độ đạt 250 - 500 con/m², sản lượng có thể đạt 30 - 50 tấn/ha mỗi vụ.
