Phát triển cà phê bền vững, xu hướng tất yếu

Phát triển cà phê bền vững, xu thế tất yếu

Ngày 9/5, UBND huyện Ea H’leo (tỉnh Đắk Lắk) đã tổ chức hội thảo phát triển cà phê bền vững trên địa huyện.

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Y Thắng Êban, Phó Chủ tịch UBND huyện Ea H’Leo  nhấn mạnh vai trò quan trọng của cây cà phê trong phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Tuy nhiên, ông cho rằng trước sức ép của biến đổi khí hậu, biến động thị trường và các yêu cầu khắt khe từ chuỗi cung ứng toàn cầu, việc phát triển cà phê theo hướng bền vững là xu thế tất yếu. Theo ông, điều này đòi hỏi đổi mới toàn diện từ khâu canh tác, thu hoạch, chế biến đến bảo vệ môi trường và sử dụng hiệu quả tài nguyên đất, nước.

“Hội thảo hôm nay là dịp để chúng ta cùng chia sẻ kinh nghiệm, cập nhật kiến thức khoa học - công nghệ, và lắng nghe các ý kiến đóng góp từ chuyên gia, nhà quản lý, doanh nghiệp, qua đó tìm ra giải pháp thiết thực nhằm tháo gỡ khó khăn và định hướng cho ngành cà phê huyện Ea H’Leo phát triển bền vững hơn”, ông Y Thắng Êban nhấn mạnh.

Huyện Ea H'Leo hiện có trên 25.000 ha cà phê, với sản lượng đạt khoảng 60.000 tấn/năm. Cà phê đang dần khẳng định là ngành kinh tế mũi nhọn, chiếm tỉ trọng lớn trong cơ cấu nông nghiệp, đóng vai trò quan trọng vào tăng trưởng kinh tế - xã hội và nâng cao đời sống của người dân địa phương.

Tuy nhiên, ngành cà phê Ea H’Leo cũng đang đối mặt với nhiều thách thức. Nhiều diện tích đã qua thời kỳ cho năng suất cao, bắt đầu thoái hóa. Biến đổi khí hậu gây thời tiết bất thường, hạn hán, sâu bệnh diễn biến phức tạp. Giá cà phê thế giới biến động mạnh, trong khi năng lực chế biến sâu, xây dựng thương hiệu địa phương còn hạn chế. Chuỗi giá trị cà phê còn rời rạc, thiếu liên kết chặt chẽ giữa nông dân, doanh nghiệp và thị trường. Áp lực cạnh tranh từ các nước xuất khẩu cà phê lớn trên thế giới cũng ngày càng gia tăng. 

Ông Bùi Đức Thiện, Phó Chi cục trưởng Chi cục Quản lý Chất lượng nông lâm sản và thủy sản tỉnh Đắk Lắk cho biết, để ngành cà phê tiếp tục phát triển bền vững trên địa bàn tỉnh nói chung và huyện Ea H’Leo nói riêng, thời gian tới, địa phương cần tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các ngành chức năng. Trong đó, trọng tâm là triển khai hiệu quả các chính sách hỗ trợ nông dân, doanh nghiệp, hợp tác xã; thúc đẩy liên kết chuỗi giá trị; sản xuất cà phê bền vững; đồng thời khuyến khích phát triển công nghiệp chế biến gắn với tiêu thụ ổn định, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của thị trường trong và ngoài nước.

Cuộc cách mạng xanh trong ngành cà phê

Trình bày về “Giải pháp nâng cao năng suất và chất lượng cà phê Ea H’Leo, thích ứng với biến đổi khí hậu”, ông Phạm Anh Cường, Phòng nghiên cứu phát triển, Công ty Cổ phần phân bón Bình Điền cho biết, để thực hiện mục tiêu xây dựng quy trình canh tác cà phê thông minh thích ứng với biến đổi khí hậu; ổn định và cải thiện độ phì nhiêu đất; tăng thu nhập cho người nông dân và các đối tác tham gia trong chuỗi sản xuất cà phê, Bình Điền chú trọng nâng cao nhận thức của người dân trong vấn đề áp dụng khoa học kỹ thuật vào canh tác sử dụng phân bón một cách thông minh. Tiếp tục có nhiều nghiên cứu để hoàn thiện quy trình phù hợp với tập quán canh tác của người dân. Đưa ra các loại phân bón NPK chuyên dùng cho từng loại cây, thích ứng với biến đổi khí hậu, giá cả hợp lý phù hợp với điều kiện của người dân tại địa phương…

Đối với quy trình kỹ thuật chăm sóc cây cà phê theo hướng bền vững, ông Trương Hồng, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên, thành viên Hội đồng khoa học Công ty Cổ phần phân bón Bình Điền cho biết, để thích ứng với biến đổi khí hậu và sự thay đổi về thị trường, người trồng cà phê ở Tây Nguyên đã bước đầu áp dụng các giải pháp canh tác cà phê thông minh. Một số mô hình đã được triển khai bước đầu thành công ở Tây Nguyên, đặc biệt là ở các tỉnh như Đắk Lắk, Gia Lai và Lâm Đồng. Các mô hình này chủ yếu được hỗ trợ bởi các tổ chức quốc tế, các công ty công nghệ và Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Cụ thể, Bình Điền đã triển khai chương trình canh tác cà phê thông minh ở 5 tỉnh Tây Nguyên và tỉnh Sơn La. Các mô hình đã thực hiện từ năm 2014 đến nay đã đạt được một số kết quả nổi bật như tiết kiệm lượng nước tưới từ 10-30%; lượng phân bón 5-20%; chi phí phòng trừ sâu bệnh hại giảm 10-30%; năng suất tăng từ 5-15%; lợi nhuận tăng 5-15% so với đối chứng của nông dân.

Các hợp tác xã cà phê cũng đã bắt đầu ứng dụng AI, công nghệ blockchain vào phân tích dữ liệu lớn để truy xuất nguồn gốc, dự đoán giá cả và xu hướng tiêu thụ cà phê, từ đó giúp nông dân định hướng sản xuất và tiếp cận thị trường hiệu quả hơn. Một số nông dân tại Đắk Lắk, Gia Lai đã áp dụng công nghệ tưới tiết kiệm kết hợp bón phân qua hệ thống tưới và sử dụng cảm biến để theo dõi độ ẩm của đất (IoT).

“Canh tác thông minh không chỉ là xu hướng công nghệ mà còn là một giải pháp quan trọng giúp ngành cà phê Tây Nguyên vượt qua thách thức trong bối cảnh biến đổi khí hậu, thị trường để đảm bảo sản xuất bền vững. Việc áp dụng các công nghệ tiên tiến sẽ giúp tối ưu hóa quy trình sản xuất, bảo vệ môi trường, và nâng cao đời sống của người nông dân. Do đó, để ngành cà phê Tây Nguyên phát triển bền vững, việc đầu tư vào canh tác cà phê thông minh là một hướng đi cần được đẩy mạnh và nhân rộng trong tương lai. Đây là cuộc cách mạng xanh trong ngành cà phê”, ông Trương Hồng khẳng định.

Tại hội thảo, các đại biểu, doanh nghiệp, nhà khoa học đã đánh giá toàn diện thực trạng sản xuất, chế biến và tiêu thụ cà phê huyện Ea H’Leo; phân tích cơ hội và thách thức đối với ngành cà phê trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, yêu cầu phát triển xanh và bền vững; chia sẻ kinh nghiệm, mô hình sản xuất cà phê bền vững từ các địa phương, doanh nghiệp, tổ chức thành công.

Bên cạnh đó, đề xuất giải pháp cụ thể, khả thi để thúc đẩy sản xuất, chế biến, tiêu thụ cà phê Ea H’Leo theo hướng hiện đại, hiệu quả, bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu như: Thúc đẩy tái canh cà phê với giống mới năng suất, chất lượng cao, chịu hạn tốt; áp dụng rộng rãi các quy trình canh tác bền vững, hạn chế tối đa phân bón, thuốc hóa học; tăng cường đầu tư vào chế biến sâu, xây dựng thương hiệu cà phê Ea H’Leo gắn với chỉ dẫn địa lý và tiêu chuẩn quốc tế; phát triển hợp tác xã, liên kết chuỗi giữa nông dân - doanh nghiệp - ngân hàng - thị trường; mở rộng thị trường xuất khẩu trực tiếp, giảm dần phụ thuộc vào trung gian;…

Cũng trong khuôn khổ hội thảo, bà con nông dân huyện Ea H’Leo đã được nghe một số tham luận của các chuyên gia đầu ngành, đại diện các cấp hội nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp sản xuất, chế biến cà phê liên quan đến cà phê. Đồng thời cùng nhau trao đổi, thảo luận, tìm ra các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển cà phê bền vững và đề xuất những giải pháp tháo gỡ khó khăn vướng mắc ảnh hưởng đến phát triển cà phê bền vững ở huyện Ea H'Leo trong giai đoạn mới.