Nữ họa sĩ Loan Phương. Ảnh: NVCC.
Nữ họa sĩ Loan Phương đang là thạc sĩ giảng dạy tại Trường Đại học Mỹ thuật TP.HCM. Ở tuổi 38, nữ họa sĩ Loan Phương mới có triển lãm cá nhân đầu tiên “Đường lên mây”, vì trước đây chị chủ yếu tập trung cho công việc đào tạo.
Bắt đầu từ cú sốc mất đi người cha trong mùa dịch Covid-19, giữa đô thị phong tỏa ngột ngạt, Loan Phương tìm đến hội họa như một lối thoát, mở ra những không gian rực rỡ vàng son, đầy hoa lá và hình bóng người thiếu nữ. Ở đó, nỗi đau riêng hòa cùng khát vọng chung của con người: được bay lên, vượt thoát và tìm thấy tự do trong cái đẹp. Nữ họa sĩ Loan Phương tâm sự: “Hội họa đã cứu rỗi tôi. Tôi thấy mình có thể chạy cùng nai rừng, hót cùng chim trời, sống giữa thiên nhiên ngay cả khi thành phố ngoài kia vẫn lặng thinh”.
Tác phẩm "Lạc bầy" của Loan Phương.
Hơn 30 tác phẩm sơn mài được chắt chiu suốt từ năm 2021 đến nay trong triển lãm “Đường lên mây” của Loan Phương vẫn thấp thoáng những ảnh hưởng “chút này chút kia”. Đôi lúc bút pháp, bóng dáng thiếu nữ trong tranh gợi nhớ Nguyễn Gia Trí, ở vài bố cục lại có dáng dấp Gauguin, hay trong cách dát vàng backround tranh đôi chỗ phảng phất phong vị Klimt (một phần vì lý do khách quan là tranh sơn mài truyền thống Việt Nam hạn chế pantone màu, chỉ vài màu chủ đạo như đỏ son, son trai, thẳm, xanh lục, then, trắng của vỏ trứng, vàng của vàng lá, nâu cánh dán có bạc làm nền…). Điều đó là tự nhiên, và cũng cần được ghi nhận như một dấu ấn của quá trình học hỏi, lao động miệt mài, đầy năng lượng của nữ họa sĩ trẻ này.
Từ nỗi đau buồn và sự bức bối, tranh của nữ họa sĩ Loan Phương đã mở ra một không gian màu vàng son lộng lẫy, đầy hoa lá, chim muông và hình bóng những thiếu nữ. Tất cả màu sắc như được chuyển hóa thành giấc mơ, thành “đường lên mây” - nơi nghệ sĩ bay lên khỏi những chật hẹp, tìm thấy sự hồi sinh trong thiên nhiên, trong mỹ cảm.
Với chất liệu sơn mài truyền thống, kết hợp kỹ thuật tinh tế và cảm hứng hiện đại, triển lãm “Đường lên mây” của nữ họa sĩ Loan Phương vừa mang tính tưởng niệm dành cho người cha, vừa là lời tri ân đối với sự sống. Công chúng bắt gặp trong tranh Loan Phương không chỉ câu chuyện riêng của một nghệ sĩ, mà còn thấy sự khao khát bay bổng của chung cộng đồng.
Tác phẩm "Nàng xuân" của Loan Phương.
Sơn mài là chất liệu của sự “giấu - tìm”. Người nghệ sĩ phải chôn vàng, giấu bạc, cẩn vỏ trứng (úp ngửa), mài bỏ, mài lấy, rồi lại phủ lên, để cuối cùng mài lộ ra những lớp sáng tối lung linh. Chính kỹ thuật mài đứt nét, lấy ma-ché, tạo texture bề mặt… đã đem lại cho tranh sơn mài một vẻ huyền ảo và sang trọng. Dù bảng màu truyền thống tưởng chừng hạn chế - đỏ son, son thắm, then, vỏ trứng, vàng, bạc - nhưng chính sự tiết chế ấy lại làm nên phong vị quý phái, hoài cổ, e ấp, thấm đẫm tinh thần Á Đông.
Nữ họa sĩ Loan Phương bày tỏ: “Với tôi, sơn mài không chỉ là chất liệu, mà là ký ức, là lớp trầm tích của thời gian. Mỗi đường mài bỏ hình, mài lấy hình, mỗi lớp son, mỗi mảng vàng bạc đều như vết khắc vào tâm hồn, vừa đau đớn vừa lấp lánh. Tôi vẽ để nhớ Cha, để níu giữ những khoảnh khắc đã mất, và cũng để tự nhắc mình rằng cái đẹp chỉ thật sự sống khi ta can đảm bước qua nỗi buồn. Tôi không tìm kiếm sự hoàn hảo trong tranh, mà tìm một nhịp thở. Ở đó có sự mong manh của cánh hoa, sự hồn nhiên của con thú nhỏ, và cả sự giằng xé của nội tâm người phụ nữ. Vẽ tranh với tôi giống như mở ra một ô cửa, nơi tôi có thể hít thở sự tự do và trao nó lại cho người xem”.
Tác phẩm "Bình yên" của Loan Phương.
Triển lãm cá nhân đầu tiên là cột mốc để nữ họa sĩ Loan Phương bắt đầu định hình một con đường sáng tạo cho riêng mình. Người đi sau luôn khó hơn người đi trước, nhất là chất liệu truyền thống sơn mài với bảng màu và kỹ thuật hạn chế hơn nhiều (nhưng rất khắt khe, tỉ mỉ hơn) so với sơn dầu hay acrylic. Chính trong giới hạn ấy, nếu nghệ sĩ biết dấn bước, biết lắng nghe con tim mình, sẽ mở ra cánh cửa nghệ thuật thênh thang, và nó sẽ dành tặng phần thưởng xứng đáng…
Một điều thú vị là vài năm trở lại đây, đời sống mỹ thuật TP.HCM chứng kiến sự xuất hiện liên tiếp của các triển lãm do các nữ họa sĩ thực hiện, tạo nên một dòng chảy năng động. Với “Đường lên mây”, nữ họa sĩ Loan Phương góp thêm một gương mặt mới. Sự nối tiếp này không đơn thuần là một phong trào “nở rộ”, mà phản ánh sự trưởng thành của lực lượng phụ nữ sáng tạo tại Việt Nam.
