Vụ thu hoạch sầu riêng năm 2025 đang phủ một màu ảm đạm lên các vùng trồng chủ lực ở Thái Lan. Tờ Thairath cho biết, sản lượng sầu riêng Thái Lan giảm mạnh vì thời tiết bất thường, trong khi giá bán tụt dốc do xuất khẩu sang Trung Quốc bị siết chặt kiểm soát chất lượng. Người trồng sầu riêng đang rơi vào thế khó chồng khó, gồng mình gánh lỗ.
Người dân Thái Lan thu hoạch sầu riêng. Ảnh: Thaigov.
Ông Phanusak Saiphanich, cố vấn Hiệp hội Sầu riêng Thái Lan cho biết, năm nay sầu riêng miền Đông (khu vực trồng chính vụ) ra quả muộn gần 1 tháng so với mọi năm. Không chỉ chậm thu hoạch, nhiều vườn còn thiệt hại nặng do mưa lớn kéo dài, khiến sản lượng toàn vùng giảm xuống dưới 700.000 tấn - thấp hơn nhiều so với kỳ vọng 1 triệu tấn hồi đầu vụ.
Trong khi sản lượng sụt giảm, giá bán lại rơi tự do. “Có nông dân đầu tư tới 100 baht (gần 80.000 đồng) cho mỗi kg sầu riêng, nhưng bán ra chưa được 50 baht (khoảng 40.000 đồng)”, ông Phanusak chia sẻ. Giá sầu riêng hiện nay thấp hơn một nửa so với cùng kỳ năm ngoái, đẩy hàng loạt nhà vườn vào cảnh lỗ nặng.
Áp lực không chỉ đến từ đồng ruộng, mà còn từ thị trường xuất khẩu. Trung Quốc - nơi tiêu thụ tới 80% sầu riêng Thái Lan - đang áp dụng hàng loạt rào cản kỹ thuật. Kể từ đầu năm 2025, các lô hàng nhập khẩu sầu riêng Thái Lan phải kiểm tra 100% container về dư lượng Cadimi và chất nhuộm công nghiệp vàng O (BY2), vốn được sử dụng để tạo vẻ ngoài bóng đẹp cho vỏ sầu riêng.
Dù chất này đã bị cấm, các đợt kiểm tra vẫn phát hiện tồn dư vàng O, không chỉ trên vỏ sầu riêng mà còn ở cả bao bì đóng gói. Khi có dấu hiệu nhiễm, toàn bộ container bị từ chối nhập khẩu. Quá trình xét nghiệm cũng tăng lên, kéo dài từ 12 - 15 ngày thay vì 7 ngày như trước, khiến sầu riêng dễ hư hỏng. Hậu quả là lượng hàng tồn kho tăng, giá giảm mạnh và gánh nặng đổ dồn lên vai nông dân.
Một yếu tố khác đẩy giá lao dốc là sự sụt giảm số lượng thương nhân Trung Quốc thu mua. Nếu như năm ngoái có khoảng 600- 700 đơn vị mở điểm thu mua tại miền Đông Thái Lan, thì năm nay chỉ còn từ 100 - 200 cơ sở. Cạnh tranh mua hàng giảm sút khiến giá sầu riêng không được “đẩy” như trước, trong khi nhu cầu nội địa chỉ tiêu thụ khoảng 20% sản lượng, không đủ sức gánh phần còn lại.
Chuyên gia về sầu riêng Phanusak cảnh báo, nếu tình hình tiếp diễn, nhiều nông dân sẽ bỏ vườn, thậm chí chặt bỏ cây sầu riêng.
“Nhiều người tưởng nông dân trồng sầu riêng kiếm lời lớn. Tuy nhiên, họ không biết rằng đằng sau những trái sầu riêng xuất khẩu là các khoản đầu tư khổng lồ, là những rủi ro về thời tiết, dịch bệnh, và giờ là rào cản kỹ thuật. Có người lỗ nặng đến mức nghĩ quẩn”, ông nói thẳng.
Tổng cục trưởng Rapeepat bị cáo buộc nhận hối lộ khi kiểm tra dư lượng vàng O. Ảnh: Matichon.
Hiệp hội Sầu riêng Thái Lan kêu gọi Chính phủ Thái Lan vào cuộc mạnh mẽ hơn nữa, đặc biệt trong công tác ngoại giao với Trung Quốc. “Chúng tôi cần Thủ tướng Paetongtarn Shinawatra trực tiếp đàm phán. Trái cây là mặt hàng xuất khẩu chủ lực, có thặng dư thương mại lớn với Trung Quốc, nhưng hiện nay chính nông dân, những người làm ra sản phẩm, lại đang chịu thiệt hại nặng nề nhất”, ông bày tỏ.
Trong bối cảnh biến động khí hậu, thị trường xuất khẩu biến động và chi phí sản xuất leo thang, ngành sầu riêng Thái Lan đứng trước nguy cơ mất đà tăng trưởng nếu không có các chính sách hỗ trợ kịp thời.
Nhật báo Thairath nhận định: Người trồng sầu riêng đang cần hơn bao giờ hết một “tấm khiên” về giá, kỹ thuật và thị trường để có thể vượt qua mùa vụ đầy giông bão này.
Sầu riêng Thái Lan gặp nhiều khó khăn trong năm 2025. Ngoài việc bị Trung Quốc yêu cầu xét nghiệm 100% các container xuất khẩu, quốc gia này còn đang phải đối mặt với đợt nắng nóng gay gắt từ tháng 3/2025, nhiệt độ thường xuyên dao động quanh mức 40 độ C, kèm hạn hán nghiêm trọng.
Điều kiện thời tiết khắc nghiệt khiến sầu riêng chín sớm, không đạt kích thước tối ưu, dẫn đến giảm chất lượng và giá trị thương phẩm. Nông dân buộc phải mua nước từ bên ngoài để tưới vườn cây, làm tăng chi phí sản xuất đáng kể.
Cũng trong tháng 3/2025, ngành nông nghiệp Thái Lan tiếp tục rúng động khi Tổng cục trưởng Tổng cục Nông nghiệp Rapeepat Chansriwong bị đình chỉ công tác, sau cáo buộc nhận hối lộ trong quá trình kiểm tra dư lượng vàng O.
Bộ Thương mại Thái Lan cho biết, nước này xuất khẩu khoảng 860.000 tấn sầu riêng sang Trung Quốc trong năm 2024, trị giá gần 3,8 tỷ USD, giảm 13% về khối lượng và 9% về giá trị so với 2023. Trước niên vụ 2025, Thái Lan từng đặt mục tiêu xuất khẩu 950.000 tấn, thậm chí vượt ngưỡng 1 triệu tấn sầu riêng sang Trung Quốc.
