Mạch nguồn dân tộc tiếp nối qua những 'gia đình thủy lợi'

Sáng 28/8, Trường Đại học Thủy lợi đông vui như một ngày hội. Từ cổng chính, những đoàn người nối dài, trên tay cầm hoa, kỷ vật, trẻ nhỏ nắm tay ông bà cha mẹ cùng bước vào. Ba thế hệ chung một mái nhà, nhiều gia đình có con cháu, dâu, rể đều từng học tập, giảng dạy, làm việc tại trường - những nhân vật chính của buổi lễ tri ân “gia đình thủy lợi”.

Trên hàng ghế danh dự, ông Nguyễn Trung Như, cựu sinh viên lớp 6C, lặng lẽ quan sát khán phòng. Sinh năm 1946 trong một gia đình nghèo đông con, ông kể những năm tháng phải học thật giỏi để có học bổng mới đủ trang trải.

“Chỉnh trị sông” đến với ông như một cái duyên, rồi cả đời ông gắn bó với nghề ấy, từ giảng đường đến công trình, từ phấn trắng, bảng đen đến những chuyến đi thực địa. Trong ký ức của học trò, ông là người thầy nghiêm khắc nhưng luôn nhắn nhủ: vững nghề thôi chưa đủ, phải vững lòng mới đi xa.

Giờ đây, 6/10 người con (cả dâu, rể) của ông đều theo học thủy lợi. 3 người cháu cũng tiếp tục viết tiếp truyền thống thủy lợi, biến gia đình ông thành một mạch chảy liền lạc ba thế hệ.

Xung quanh ông là hàng chục "gia đình thủy lợi" khác. Mỗi gia đình là một câu chuyện đáng tự hào. Gia đình cố NGND.GS.TS Nguyễn Xuân Bảo, nguyên Hiệu trưởng, đã gieo mạch nguồn tri thức thủy lợi cho cả con gái, con rể tiếp tục nối dài sự nghiệp trong nghiên cứu, đào tạo.

Gia đình GS.TS Lê Kim Truyền là biểu tượng 3 thế hệ kế tiếp nhau, từ ông mở lối, con tiếp bước, nay đến cháu vẫn đi tiếp hành trình. Gia đình cố NGND.GS.TS Ngô Đình Tuấn, người thầy mẫu mực ngành thủy văn, để lại dấu ấn không chỉ bằng các công trình khoa học chiến lược quốc gia mà còn ở việc 2 con trai đều trở thành phó giáo sư, giảng viên của trường.

Hay gia đình PGS.TS Phạm Văn Quốc và PGS.TS Phạm Thị Ngọc Lan là “gia đình khoa học” hiếm có, với cả cha mẹ, con gái, con rể đều là giảng viên. 3 người trong đó mang học hàm phó giáo sư. Đặc biệt, gia đình ông Đặng Công Ve trở thành hình mẫu 3 thế hệ, từ người ông K22, đến con trai là Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường, rồi cháu nội là thủ khoa khóa 60 chương trình tiên tiến.

Những cặp vợ chồng quen nhau trên giảng đường, nay con cái tiếp nối thành kỹ sư, giảng viên nhà trường không còn là của hiếm, mà thực sự trở thành một truyền thống. Không khí ấy khiến “gia đình thủy lợi" trở nên hữu hình, không chỉ bằng lời nói, mà là sự hiện diện bằng xương thịt, bằng những dòng họ, những mái nhà cùng gắn bó với một ngôi trường.

Đến dự và chung vui trong buổi sáng tháng Tám, đông đảo cựu sinh viên từ khắp nơi trở về, ôm chầm lấy nhau sau nhiều năm xa cách. Họ gọi nhau bằng tên lớp, tên khóa, như chưa từng có khoảng cách thời gian. “Đi đâu cũng nhớ về dấu ấn thủy lợi, đó là thứ gắn kết chúng tôi lại”, cựu sinh viên Hoàng Xuân Trường bộc bạch mà ánh mắt rưng rưng.

Những chi hội cựu sinh viên từ Lai Châu, Ninh Bình, Đồng Nai... chính là những sợi dây níu giữ, tạo nên một “gia đình thủy lợi" theo nghĩa rộng hơn. Đó là, một đại gia đình nghề nghiệp, nơi tình thầy trò và nghĩa đồng môn trở thành điểm tựa, từ học bổng, cơ hội thực tập cho đến việc làm cho lớp đàn em.

Và rộng hơn nữa, “gia đình thủy lợi” là biểu tượng cho khát vọng dân tộc. Trên Quảng trường Sinh viên, khi tấm vải đỏ phủ tượng đài sinh viên chiến sĩ được kéo xuống, không khí như lặng đi. Khối đá granite khắc hình tuổi trẻ cầm súng, khoác ba lô nhắc nhớ tới một thế hệ từng rời giảng đường ra trận.

Ông Trần Trọng Đóa, quyền Trưởng ban liên lạc cựu sinh viên chiến sĩ, nghẹn giọng nói: "Tượng đài ấy là nơi để hậu thế hiểu rằng trong ngôi trường này từng có những người bạn đã gửi trọn tuổi xuân ở chiến trường".

Sự hy sinh ấy nối liền với tinh thần trị thủy từ xa xưa, từ truyền thuyết Sơn Tinh - Thủy Tinh đến những công trình đê điều, hồ chứa, thủy điện - nền tảng để Việt Nam trở thành cường quốc xuất khẩu gạo và tốp 15 xuất khẩu nông sản toàn cầu.

Trong bầu không khí lắng đọng, GS.TS Nguyễn Trung Việt, Hiệu trưởng nhà trường, nhắc lại chặng đường 80 năm của ngành thủy lợi (28/8/1945 - 28/8/2025). Từ con đê, kênh mương, hồ chứa đến công trình thủy điện, tất cả đều gắn liền với an ninh lương thực, sự an toàn của người dân và sự phát triển của đất nước.

“Đó là hạ tầng thiết yếu, là bản lĩnh dân tộc khi chinh phục thiên nhiên”, ông nói, ánh mắt hướng về thế hệ sinh viên đang ngồi chật kín Hội trường T45.

Dưới ánh nắng sớm sau bão Kajiki, sân trường vẫn nườm nượp dù buổi lễ đã khép lại. Những cụ già dắt cháu nhỏ đi tham quan khuôn viên, các cựu sinh viên quây thành nhóm chụp ảnh, còn những sinh viên trẻ thì đứng nán lại trước tượng đài mới khánh thành, nghe thầy, cô kể chuyện về thời gian khó.

Giữa dòng chảy ấy, khái niệm ‘gia đình thủy lợi’ không cần diễn giải, mà tự khắc hiện lên qua những gương mặt, những tổ ấm, qua truyền thống nối dài từ mái trường đến chiến trường, để hôm nay tiếp tục hòa nhịp vào đại lễ 80 năm của đất nước.

PGS.TS Nguyễn Hữu Huế, Chủ tịch Hội đồng Trường khẳng định, tượng đài không chỉ để tưởng nhớ một thời hoa lửa, mà còn là thông điệp giáo dục sâu sắc gửi tới thế hệ trẻ.

Theo ông, đây là bài học về lý tưởng, học không chỉ để mưu cầu sự nghiệp cho riêng mình, mà để phụng sự Tổ quốc. Cũng là bài học về trách nhiệm, lòng yêu nước thể hiện trong từng giờ học, từng nghiên cứu, từng hành động vì cộng đồng. Và cũng là bài học về sự tiếp nối - quá khứ hào hùng của cha anh phải được thế hệ hôm nay viết tiếp bằng khát vọng lớn lao.