Lào Cai kiên trì ‘gõ từng nhà’ để phủ sóng BHYT

Sau khi sáp nhập và điều chỉnh địa giới hành chính, tỉnh Lào Cai (bao gồm tỉnh Lào Cai và Yên Bái cũ) đối mặt với nhiều khó khăn trong công tác phát triển BHYT. Bởi số người tham gia sụt giảm, địa bàn rộng, điều kiện kinh tế của đại đa số đồng bào dân tộc thiểu số còn nhiều khó khăn.

Thế nhưng, bằng sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị với phương châm "mưa dầm thấm lâu", Lào Cai đang nỗ lực từng ngày để tấm thẻ BHYT thực sự trở thành "bùa hộ mệnh" cho sức khỏe của người dân vùng cao. 

Đối mặt với thách thức

Thời gian qua, công tác an sinh xã hội tại tỉnh Lào Cai chịu tác động lớn từ sự thay đổi của các chính sách vĩ mô. Việc điều chỉnh đơn vị hành chính cùng với sự thay đổi về vùng thụ hưởng chính sách theo quy định mới đã khiến một bộ phận lớn người dân không còn được ngân sách Nhà nước hỗ trợ đóng BHYT.

Thống kê cho thấy, so với cùng kỳ năm 2024, số người tham gia BHYT trên địa bàn tỉnh giảm tới 57.418 người. Con số này không chỉ là áp lực lên các chỉ tiêu kinh tế - xã hội mà còn là nỗi lo về khoảng trống an sinh, khi người dân có nguy cơ tái nghèo nếu chẳng may ốm đau, bệnh tật mà không có thẻ BHYT.

Trước tình hình đó, Bảo hiểm xã hội (BHXH) tỉnh Lào Cai đã có nhiều giải pháp thiết thực và hiệu quả để chuyển trạng thái từ thụ động sang chủ động, linh hoạt và sáng tạo với mục tiêu nâng cao tỷ lệ bao phủ BHYT, hướng tới BHYT toàn dân. 

Những bước chân không mỏi ở cơ sở 

Xã Tân Hợp là một trong những ví dụ điển hình cho sự chuyển mình trong cách thức vận động người dân. Địa bàn rộng, dân cư phân tán, nhận thức của bà con chưa đồng đều khiến việc duy trì tỷ lệ bao phủ BHYT bền vững là một bài toán nan giải.

Ông Vũ Tùng Lâm, Phó Chủ tịch UBND xã Tân Hợp cho biết, dù xã có 6 thôn đặc biệt khó khăn, nhưng tỷ lệ bao phủ BHXH đã đạt 100% nhờ chính sách hỗ trợ của Nhà nước. Ngay khi bộ máy chính quyền xã mới đi vào hoạt động ổn định, Tân Hợp đã chủ động phối hợp với cơ quan BHXH và Bưu điện tổ chức các chiến dịch tuyên truyền.

"Chúng tôi tổ chức chiến dịch tuyên truyền thành 3 đợt. Sau các đợt này, những người có nhu cầu và hiểu ra vấn đề thì họ sẵn sàng mua ngay, vì chính sách hiện nay rất tốt. Mua theo hộ gia đình càng đông càng được giảm trừ chi phí nhiều. Tuy nhiên, cách làm cũ như mời dân ra nhà văn hóa thôn để họp không còn hiệu quả. Tỷ lệ người đến nghe thấp, người nghe xong chịu bỏ tiền ra mua lại càng thấp hơn. Chúng tôi đi từng thôn, rà soát danh sách của BHXH xem tỷ lệ bao phủ là bao nhiêu. Đề nghị trưởng thôn, y tế thôn bản dẫn đường đi vào tận nhà dân. Ngoài ra, chúng tôi chuyển sang họp tại các cụm dân cư nhỏ. Mỗi đợt như vậy kéo dài vài ngày, có cả lãnh đạo xã, cán bộ văn hóa, bưu điện cùng đi", ông Lâm chia sẻ.

Bên cạnh đó, xã Tân Hợp cũng đang lên kế hoạch cải tạo hệ thống loa truyền thanh để đưa các nội dung tuyên truyền về BHYT phát sóng thường xuyên, giúp người dân "mưa dầm thấm lâu" về quyền lợi thiết thực của chính sách này.

Một vấn đề nan giải khác được ông Lâm chỉ ra là nhóm lao động trẻ đi làm ăn xa. Khi làm việc tại các khu công nghiệp, họ được công ty đóng bảo hiểm, nhưng khi nghỉ việc hoặc về quê sau 1 - 2 năm, hệ thống tự động cắt bảo hiểm thì họ lại quên không mua nối tiếp. Dẫn đến thời gian tham gia bị gián đoạn, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi 5 năm liên tục.

Từ "chờ bao cấp" đến chủ động bảo vệ mình

Nhờ sự kiên trì bám sát cơ sở, "gõ cửa từng nhà" của cán bộ BHXH và các địa phương, tư duy của người dân vùng cao đang dần thay đổi. Thay vì trông chờ 100% vào sự hỗ trợ của Nhà nước, nhiều hộ gia đình đã coi việc mua BHYT là khoản chi tiêu bắt buộc để bảo vệ gia đình.

Tại xã Mường Bo, câu chuyện của gia đình bà Phùng Nảy Phẩu (thôn Nậm Cang) là minh chứng rõ nét. Dù làm nông nghiệp, thu nhập không dư dả và gia đình có 7 thành viên, nhưng năm nào bà Phẩu cũng dành dụm tiền để mua đủ thẻ BHYT cho cả nhà.

Bà Phùng Nảy Phẩu tâm sự: "Được cán bộ đến tận nhà tuyên truyền, tôi đã hiểu và mua thẻ BHYT cho cả gia đình. Có BHYT, mỗi khi mắc bệnh, tôi yên tâm đến bệnh viện điều trị mà không phải lo gánh nặng chi phí lớn".

Không chỉ dừng lại ở vận động người dân tự mua, Lào Cai còn làm tốt công tác xã hội hóa để "đỡ đầu" cho những hoàn cảnh khó khăn. Đó là những hộ vừa thoát nghèo hoặc cận nghèo, những gia đình bị ảnh hưởng bởi thiên tai, bão lũ…

Trong một buổi trao tặng thẻ BHYT tại xã Mậu A, ông Bùi Ngọc Hà, Trưởng thôn Cầu Quạch không giấu được sự xúc động khi chứng kiến sự chia sẻ của cộng đồng dành cho người có hoàn cảnh khó khăn trong thôn.

Ông Bùi Ngọc Hà chia sẻ: "Hôm nay nhận được thẻ BHYT do các nhà tài trợ giúp đỡ, thực sự rất ý nghĩa với người dân trong thôn. Sau những đợt mưa lũ vừa qua, nhiều người dân rất khó khăn về kinh tế, nếu không may ốm đau mà không có thẻ BHYT thì gánh nặng kinh tế thêm chồng chất. Theo tôi, nên quan tâm giúp đỡ các hộ vừa mới thoát nghèo. Những năm đầu, chúng ta nên tạo điều kiện hỗ trợ thẻ BHYT để họ không bị "sốc" khi chuyển từ chế độ được miễn phí sang phải tự đóng, giúp việc giảm nghèo được bền vững hơn".

Hướng tới mục tiêu bao phủ toàn dân 

Xác định BHYT là nhiệm vụ chính trị quan trọng, lâu dài, gắn liền với mục tiêu phát triển con người, tỉnh Lào Cai đã có những chỉ đạo sát sao. Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã ban hành Kế hoạch thực hiện Chỉ thị 52-CT/TW của Ban Bí thư, lồng ghép chỉ tiêu BHYT vào chương trình phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2026 - 2030.

Ông Phạm Công Cường, Giám đốc BHXH tỉnh Lào Cai, khẳng định: "Lào Cai là tỉnh miền núi, đời sống nhân dân còn nhiều khó khăn. Tuy nhiên, với sự quan tâm của tỉnh và sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, công tác an sinh xã hội, trong đó nhiệm vụ mở rộng độ bao phủ BHYT luôn được ưu tiên hàng đầu".

Tính đến hết tháng 11/2025, toàn tỉnh đã có 1.531.716 người tham gia BHYT, tỷ lệ bao phủ đạt 91,55%. Đây là những con số rất đáng khích lệ trong điều kiện dân cư phân tán, tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số cao.

Điều đáng mừng nhất là nhóm tham gia theo hộ gia đình có sự tăng trưởng rõ rệt, chứng tỏ nhận thức của người dân đã được nâng lên. Ngành BHXH tỉnh cũng đã triển khai nhiều giải pháp kỹ thuật để tạo thuận lợi tối đa cho người dân như: rà soát từng nhóm đối tượng, giao chỉ tiêu cụ thể cho từng cán bộ, nhắc hạn gia hạn thẻ để tránh gián đoạn quyền lợi.

"Một giải pháp rất quan trọng là BHXH tỉnh đã phối hợp với UBND các xã, phường, các đoàn thể hướng dẫn người dân đóng và gia hạn thẻ thuận tiện hơn, kể cả hình thức trực tuyến. Ngoài ra, chúng tôi cũng đẩy mạnh việc nâng cao chất lượng phục vụ tại các cơ sở khám chữa bệnh. Khi người dân cảm nhận được chất lượng dịch vụ tốt, họ sẽ sẵn sàng duy trì tham gia dù không còn chính sách hỗ trợ như trước", ông Phạm Công Cường cho biết thêm.

Với mục tiêu phấn đấu đạt 96,5% dân số có thẻ BHYT trong năm 2025 và tiến tới bao phủ toàn dân vào năm 2030, Lào Cai đang đi những bước đi vững chắc. Từ những cán bộ xã lặn lội vào từng cụm dân cư như ở Tân Hợp, đến những người nông dân chủ động bảo vệ gia đình như bà Phẩu, tất cả đang cùng nhau dệt nên một mạng lưới an sinh xã hội bền vững.