Lào Cai: Chuyển đổi cơ cấu cây trồng thích ứng điều kiện ngập úng

Trong nhiều năm qua, tỉnh Yên Bái và Lào Cai cũ hợp nhất thành tỉnh Lào Cai mới luôn là địa phương chịu ảnh hưởng nặng nề của thiên tai. Mưa lớn, lũ quét và sạt lở đất thường xuyên xảy ra, đặc biệt vào mùa mưa, khiến hàng nghìn hộ dân trắng tay sau những trận lũ lịch sử.

Ngay sau khi lũ đi qua, chính quyền địa phương đã khẩn trương vào cuộc, hỗ trợ người dân khắc phục hậu quả. Tuy nhiên, việc tái thiết sản xuất nông nghiệp gặp rất nhiều khó khăn do thiệt hại quá lớn, trong khi nguồn lực của địa phương còn hạn chế.

Tại xã Quy Mông - nơi thường xuyên chịu ảnh hưởng của lũ sông Hồng, tình trạng ngập úng gần như xảy ra hàng năm. Ông Nguyễn Quang Trung, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy xã Quy Mông cho biết: “Chỉ cần lũ sông Hồng đạt mức báo động 1, diện tích đất nông nghiệp của xã đã ngập trên 40 ha. Riêng đỉnh lũ năm 2024 và bão số 10 năm 2025 đã khiến hơn 500 ha bị ngập úng, gây thiệt hại nặng cho vùng đao giềng, dâu tằm, rau sạch và nuôi thủy sản”.

Trước những tác động khốc liệt của thiên tai, xã Quy Mông đã chủ động tìm hướng đi mới cho sản xuất nông nghiệp bền vững. Theo ông Trung, địa phương đang tập trung vào 3 nhóm giải pháp trọng tâm.

 Một là, chuyển đổi cơ cấu cây trồng thích ứng điều kiện ngập úng. Một số diện tích trồng lúa được chuyển sang trồng cây chịu nước như: Sen, rau muống, rau cần nước, hoặc mô hình “lúa - cá - vịt” để tăng hiệu quả kinh tế.

 Hai là kết hợp trồng sen ở những khu vực có trồng dâu tằm đan xen ruộng trũng. “Chúng tôi định hướng phát triển sen không chỉ để khai thác hoa mà còn kết hợp sản xuất trà Shan tuyết ướp sen, nâng giá trị sản phẩm và thu nhập cho nông dân”, ông Trung cho hay.

Ba là, xã Quy Mông đang nghiên cứu lịch thời vụ linh hoạt để tránh lũ, tránh hạn, đồng thời đề nghị các cơ quan chuyên môn hỗ trợ kỹ thuật, giống cây trồng - vật nuôi phù hợp.

“Chúng tôi rất mong có một dự án tổng thể về vùng ngập úng, giúp xây dựng quy trình sản xuất nông nghiệp bền vững, vừa đảm bảo năng suất, vừa giảm thiệt hại do thiên tai”, ông Trung nói.

Cùng trăn trở, ông Nguyễn Thái Bình, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Lào Cai chia sẻ, ngành nông nghiệp và môi trường đang khẩn trương tham mưu cho tỉnh quy hoạch lại vùng sản xuất theo nguyên tắc “chống ngập trước, sản xuất sau”.

“Chúng tôi xác định phải tái thiết lại hệ thống hạ tầng nông nghiệp, đồng thời cơ cấu lại cây trồng để thích ứng với điều kiện tự nhiên”, ông Bình nhấn mạnh.

Cũng theo ông Bình, cần thực hiện các giải pháp như: Nâng cao bờ thửa, kiên cố hóa kênh mương, xây thêm cửa tiêu, bể lắng, hố thu gom bùn nhằm giảm bồi lấp ruộng đồng.

Bên cạnh đó, sẽ rà soát và xây dựng lại hệ thống tưới tiêu trên toàn địa bàn. Những tuyến kênh chưa được kiên cố hóa sẽ được ưu tiên nâng cấp, kiên cố hóa, đặc biệt là các tuyến trọng yếu. Đồng thời, tỉnh sẽ bổ sung các trạm bơm dã chiến, lắp đặt ống nhựa chịu lực, cùng các van một chiều và cửa phai chống chảy ngược, nhằm đảm bảo việc chuyển nước linh hoạt và giảm thiểu thiệt hại khi lũ về.

Song song đó, là cơ cấu lại sản xuất nông nghiệp theo hướng linh hoạt và thích ứng. Ngành nông nghiệp phối hợp với chính quyền các xã chuyển đổi cây trồng phù hợp, ưu tiên các loại cây ngắn ngày, rau màu để bù đắp sản lượng cho các cây trồng bị thiệt hại như lúa, ngô sau mưa lũ, giúp người dân sớm ổn định sinh kế.

Ngoài ra, ngành sẽ xây dựng và hoàn thiện hệ thống cảnh báo mưa lũ, từ đó giúp địa phương chủ động điều chỉnh kế hoạch sản xuất nông nghiệp, tránh thiệt hại do thiên tai gây ra.

Tuy nhiên, theo ông Bình, nguồn lực của địa phương còn rất hạn chế, trong khi để giải quyết căn cơ tình trạng ngập úng trên địa bàn tỉnh, nhất là tại các vùng trũng ven sông Hồng và sông Chảy cần có nguồn vốn đầu tư đủ lớn.

Ông Nguyễn Thái Bình, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Lào Cai cho biết, địa phương kiến nghị Trung ương hỗ trợ kinh phí để xây dựng hệ thống đê, kè, cống tiêu tổng thể, đồng thời chuẩn hóa quy trình vận hành liên hồ, liên lưu vực nhằm giảm đỉnh lũ, kéo dài thời gian thoát nước và tăng cường cảnh báo sớm đến từng xã, thôn, bản.