Diễn đàn “Kết nối sản xuất và tiêu thụ nông sản các tỉnh vùng Bắc Trung bộ” diễn ra từ 8h30 sáng 6/8 tại TP Vinh (Nghệ An), quy tụ các bên liên quan từ Trung ương đến địa phương nhằm thúc đẩy phát triển bền vững các ngành hàng chủ lực như dứa, chè và cây ăn quả có múi.
Chương trình do Báo Nông nghiệp và Môi trường phối hợp Hội Làm vườn Việt Nam, Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Nghệ An tổ chức, theo chỉ đạo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường.
Rất đông đại biểu, phóng viên các cơ quan báo chí Trung ương và địa phương có mặt tại đầu cầu trực tiếp của diễn đàn, sáng 6/8.
Diễn đàn hướng tới mục tiêu hình thành chuỗi liên kết sản xuất - chế biến - tiêu thụ nông sản có lợi thế, qua đó nâng cao giá trị gia tăng, mở rộng thị trường và quảng bá đặc sản vùng miền.
Với hàng triệu hecta đất nông lâm nghiệp, Bắc Trung bộ từ lâu được xác định là vùng trọng điểm trong chiến lược phát triển nông nghiệp quốc gia. Trong giai đoạn 2020-2025, các địa phương như Nghệ An, Hà Tĩnh, Thanh Hóa… đã xây dựng các đề án phát triển nông nghiệp thích ứng biến đổi khí hậu, góp phần cải thiện thu nhập và thay đổi diện mạo nông thôn.
Riêng với 3 loại cây trồng chủ lực, gồm dứa, chè, cây có múi, khu vực có tổng diện tích hơn 28.600 ha, sản lượng hằng năm đạt 400.000 tấn. Những sản phẩm này đang từng bước khẳng định vị thế trên thị trường, nhờ sự đầu tư về vùng nguyên liệu, kỹ thuật canh tác và chế biến.
Truyền hình trực tiếp: Diễn đàn Kết nối sản xuất, tiêu thụ nông sản ở Bắc Trung bộ
Tuy nhiên, vùng vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Biến đổi khí hậu với thiên tai cực đoan, thiếu hụt hạ tầng thủy lợi và logistics, biến động thị trường trong nước và quốc tế là những rào cản cần tháo gỡ. Đặc biệt, tư duy phát triển nông nghiệp theo hướng kinh tế thay vì đơn thuần sản xuất đang là yêu cầu cấp thiết.
Diễn đàn lần này là cơ hội để các bên cùng nhìn nhận lại hiện trạng, chia sẻ kinh nghiệm và kiến nghị chính sách. Tham gia chương trình có đại diện Bộ Nông nghiệp và Môi trường, các sở ngành địa phương, tổ chức quốc tế, viện nghiên cứu, doanh nghiệp, hợp tác xã, nông dân tiêu biểu và báo chí.
Khu vực Bắc Trung bộ có tiềm năng lớn hình thành các vùng chuyên canh như dứa, chè, cây có múi. Ảnh minh họa.
Các tham luận và ý kiến trao đổi sẽ tập trung vào các vấn đề then chốt như xây dựng vùng nguyên liệu đạt chuẩn, thúc đẩy chế biến sâu, ứng dụng chuyển đổi số, hoàn thiện logistics và tăng cường xúc tiến thương mại. Những đề xuất tại Diễn đàn sẽ là cơ sở để cơ quan chức năng tiếp tục điều chỉnh chính sách, đồng thời thúc đẩy hợp tác hiệu quả giữa các địa phương, doanh nghiệp và nông dân trong vùng.
Thông qua Diễn đàn, Bắc Trung bộ kỳ vọng sẽ định hình một nền nông nghiệp hiện đại, xanh và bền vững, đủ sức cạnh tranh trên thị trường trong nước và quốc tế, góp phần hiện thực hóa cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”.
9 giờ 25 phút
Dứa Việt Nam hướng tới ưu thế toàn cầu
Theo báo cáo chuyên sâu của TS. Đinh Cao Khuê, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Thực phẩm Xuất khẩu Đồng Giao (DOVECO), ngành dứa Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để trở thành mặt hàng nông sản chủ lực, mang lại giá trị kinh tế cao. Bởi lẽ dứa là một trong những cây trồng có hiệu quả kinh tế vượt trội so với các cây trồng truyền thống.
TS. Đinh Cao Khuê, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Thực phẩm Xuất khẩu Đồng Giao (DOVECO), trình bày về tiềm năng của cây dứa.
Trong bức tranh toàn cầu, sản lượng dứa thế giới đã tăng trưởng ổn định, đạt gần 30 triệu tấn vào năm 2024. Việt Nam, với sản lượng 760.000 tấn vào năm 2024, đã khẳng định vị thế của mình, xếp thứ 11 thế giới về sản lượng. Dù thị phần xuất khẩu còn khiêm tốn, Việt Nam vẫn được đánh giá là quốc gia có tiềm năng lớn để mở rộng thị trường.
Các chuyên gia chỉ ra rằng, dứa là một mặt hàng có giá trị cao, đặc biệt khi được chế biến sâu, giúp nâng cao đáng kể giá trị xuất khẩu. Thị trường dứa toàn cầu đang tăng trưởng 5-6% mỗi năm, với nhu cầu về các sản phẩm chế biến như nước ép và dứa đóng hộp tăng mạnh.
Việt Nam hiện đang canh tác ba giống dứa phổ biến: Queen, Cayenne và MD2. Trong đó, giống dứa MD2, với năng suất và chất lượng vượt trội, chiếm tới 50-55% thị phần dứa toàn cầu và 70-75% thị phần tại thị trường châu Âu. Báo cáo phân tích chi tiết hiệu quả kinh tế của việc trồng dứa trên quy mô 1 ha trong chu kỳ 18 tháng, cho thấy lợi nhuận từ cây dứa cao hơn nhiều so với các loại cây trồng khác. Cụ thể, lợi nhuận của dứa MD2 có thể lên tới hơn 700 triệu đồng, cao hơn gấp nhiều lần so với cây lúa, sắn và keo.
Dây chuyền chế biến dứa xuất khẩu của DOVECO.
Mặc dù có nhiều lợi thế về khí hậu và thổ nhưỡng, ngành dứa Việt Nam vẫn đối mặt với những điểm yếu và thách thức. Báo cáo chỉ ra rằng diện tích trồng các giống dứa chất lượng cao như Cayenne và MD2 còn thấp, chuỗi liên kết sản xuất yếu, và thương hiệu dứa Việt chưa có vị thế nổi bật trên thị trường quốc tế.
Để giải quyết những vấn đề này, TS. Đinh Cao Khuê đã đề xuất một số giải pháp trọng tâm: Quy hoạch các vùng trồng dứa tập trung, ứng dụng khoa học kỹ thuật vào khâu chọn giống năng suất cao và cơ giới hóa sản xuất. Đồng thời, cần đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ chế biến sau thu hoạch để sản xuất các sản phẩm như nước ép, dứa đóng hộp, và dứa đông lạnh.
Cuối cùng, việc đẩy mạnh áp dụng các tiêu chuẩn chất lượng như VietGAP và GlobalGAP, cùng với mở rộng thị trường xuất khẩu, sẽ giúp ngành dứa Việt Nam phát triển bền vững và khẳng định vị thế trên trường quốc tế.
9 giờ 10 phút
Chuyển đổi cơ cấu giống chè mới đến năm 2040 cho vùng Bắc Trung bộ
TS. Nguyễn Văn Toàn, nguyên Viện trưởng Viện KHKT Nông Lâm nghiệp miền núi phía Bắc, nhấn mạnh, vùng chè Bắc Trung bộ chủ yếu tập trung tại Nghệ An và Hà Tĩnh, diện tích khoảng gần 10 ngàn hecta, năng suất bình quân khoảng 10 tấn/ha.
TS. Nguyễn Văn Toàn, nguyên Viện trưởng Viện KHKT Nông Lâm nghiệp miền núi phía Bắc, đề xuất kế hoạch chuyển đổi cơ cấu giống chè mới đến năm 2040 cho vùng Bắc Trung bộ.
Tại hai tỉnh, các giống chè chủ lực là LDP2, PH1 và LDP1; 3 giống PH8, CNS-831 và TRI 5.0 vừa có năng suất cao, vừa có khả năng chế biến được sản phẩm chè xanh, chè đen đạt chất lượng tốt, khả năng chịu hạn, nóng tốt.
Với 31 giống chè chọn tạo, Viện KHKT Nông Lâm nghiệp miền núi phía Bắc đề xuất cơ cấu chuyển đổi nhóm giống chế biến chè xanh cao cấp như Hương Bắc Sơn, VN15, Kim Tuyên với diện tích 10-15%; nhóm giống cho chế biến chè xanh chất lượng tốt như LCT1, PH8, CNS-831, TRI 5.0, với cơ cấu diện tích 30-35%; và nhóm giống cho chế biến chè đen như TRI 5.0, PH8, CNS-831 và diện tích chè Shan của tỉnh Nghệ An.
Các giống chè mới phát triển ở vùng Bắc Trung bộ được trồng, chăm sóc theo quy trình hiện hành, song cần phải thực hiện một số kỹ thuật đặc thù: trồng hệ thống cây che bóng 3 tầng (tầng cao, tầng trung và tầng thấp); cây chè trồng mới phải có cây che bóng tạm thời. Vườn chè cần hệ thống tưới nước, thiết lập ngay từ khi trồng mới nhất là diện tích trồng nhóm giống chế biến sản phẩm chè cao cấp và ủ gốc thường xuyên để giữ ẩm.
Vùng chè Bắc Trung bộ chủ yếu tại Nghệ An và Hà Tĩnh (Trong ảnh là Đảo chè Thanh Chương, Nghệ An).
“Những kỹ thuật canh tác đặc thù và quy trình chế biến nghiêm ngặt trên là yêu cầu bắt buộc đối với việc phát triển các giống chè cao cấp mới”, TS Nguyễn Văn Toàn chia sẻ.
Về phát triển thị trường, TS. Toàn nhấn mạnh tiềm năng phát triển sản phẩm chè xanh cao cấp để đáp ứng nhu cầu nội địa và xuất khẩu. Thông qua việc sử dụng nguyên liệu từ các giống chè LDP1 và chè Shan hiện có, vùng Bắc Trung bộ có thể tối ưu hóa nguồn nguyên liệu và mở rộng thị trường tiêu thụ cho sản phẩm chè.
9 giờ 00 phút
Nỗ lực phục hồi từ gốc vùng trồng cam, bưởi đặc sản
Từng là vùng sản xuất cây ăn quả có múi chủ lực của miền Bắc, các tỉnh Bắc Trung bộ như Nghệ An, Hà Tĩnh, Thanh Hóa, Huế hiện đối mặt với tình trạng suy thoái nghiêm trọng. Diện tích trồng cam tại Nghệ An giảm từ hơn 5.400 ha xuống còn 2.500 ha; hàng trăm hecta bưởi Thanh Trà ở Huế bị chết trắng. Nhiều vườn cây không cho thu hoạch, trái rụng sớm, chất lượng kém, khiến người dân nản lòng.
TS Nguyễn Thị Bích Ngọc, Phó Viện trưởng Viện Bảo vệ thực vật, cho biết, nhiều gói kỹ thuật phục hồi hoàn chỉnh giống cây có múi đã được Viện hoàn thành, sẵn sàng chuyển giao cho các địa phương.
Theo Viện Bảo vệ thực vật, nguyên nhân chính là do giống cây trồng kém chất lượng, đất đai bị thoái hóa vì lạm dụng phân bón hóa học, và dịch bệnh như vàng lá Greening hoành hành. Cùng với đó, mô hình sản xuất nhỏ lẻ, thiếu liên kết chuỗi và đầu ra bấp bênh khiến người dân không dám đầu tư cải tạo vườn. Biến đổi khí hậu càng làm tình hình trầm trọng hơn khi cây trồng dễ bị stress sinh lý và nhiễm sâu bệnh.
"Một đời người chỉ 2-3 lần trồng lại cây có múi. Cá biệt, nhiều cây có múi có tuổi đời đến 40 năm", TS Nguyễn Thị Bích Ngọc, Phó Viện trưởng Viện Bảo vệ thực vật, chia sẻ về tầm quan trọng của giống cây có múi.
Để phục hồi, Viện đề xuất nhiều giải pháp đồng bộ như, xây dựng hệ thống nhân giống sạch bệnh, phục tráng giống bản địa bằng kỹ thuật vi ghép; áp dụng canh tác hữu cơ, tuần hoàn, cải tạo đất, sử dụng vi sinh vật có ích và phân hữu cơ; kiểm soát dịch bệnh bằng quản lý tổng hợp IPM, kết hợp chẩn đoán nhanh và sử dụng chế phẩm sinh học.
Về tổ chức sản xuất, bà Ngọc đề xuất quy hoạch lại vùng trồng, thúc đẩy mô hình canh tác đạt chuẩn VietGAP, phát triển mã số vùng trồng và đẩy mạnh chuyển đổi số trong cảnh báo sâu bệnh và quản lý kỹ thuật.
Nhiều gói kỹ thuật phục hồi hoàn chỉnh đã được Viện hoàn thành, sẵn sàng chuyển giao cho các địa phương. "Hy vọng Bắc Trung bộ sớm trở lại vị thế trung tâm sản xuất cây ăn quả có múi chất lượng cao, hướng đến xuất khẩu và phát triển bền vững", TS Ngọc bày tỏ.
8 giờ 50 phút
25 tấn gạo, 2 tấn giống ngô gửi tới bà con vùng lũ Nghệ An
Trong khuôn khổ diễn đàn, lãnh đạo tỉnh Nghệ An, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh, đại diện Ban biên tập Báo Nông nghiệp và Môi trường… đã chứng kiến việc giao nhận phần quà gửi tới bà con vùng lũ lụt.
Tổng 25 tấn gạo và 2 tấn hạt giống ngô được gửi tới bà con vùng lũ Nghệ An để ổn định cuộc sống và khắc phục sản xuất.
Hoạt động “Trao quà hỗ trợ cho đồng bào Nghệ An” là chương trình ý nghĩa do Báo Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với các đơn vị tổ chức, với mong muốn sẻ chia khó khăn, tiếp thêm động lực để bà con vùng lũ sớm ổn định cuộc sống và khắc phục hậu quả thiên tai.
Tại đây, Công ty TNHH Đầu tư Ninh Long trao 10 tấn gạo; Tập đoàn Quế Lâm trao 5 tấn gạo; Tập đoàn Giống cây trồng Việt Nam - Vinaseed, trao phần quà gồm 5 tấn gạo và 2 tấn hạt giống ngô, tổng giá trị 300 triệu đồng, gửi tới đồng bào vùng lũ; Công ty Cổ phần Thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao trao phần quà 5 tấn gạo.
Như vậy là chương trình đã nhận ủng hộ tổng 25 tấn gạo và 2 tấn hạt giống ngô được gửi tới bà con vùng lũ Nghệ An để ổn định cuộc sống và khắc phục sản xuất. Sự chung tay này không chỉ là hỗ trợ vật chất mà còn là nguồn động viên to lớn giúp bà con sớm khắc phục hậu quả thiên tai, ổn định cuộc sống.
8 giờ 40 phút
Nghệ An xây dựng lộ trình phát triển nông nghiệp, vượt qua thách thức thiên tai
Tại Diễn đàn Kết nối sản xuất và tiêu thụ nông sản các tỉnh Bắc Trung bộ, ông Nguyễn Văn Đệ, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An, đã trình bày một bức tranh toàn diện về tình hình kinh tế nông nghiệp của địa phương.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An Nguyễn Văn Đệ cho biết, tỉnh xác định nông nghiệp tiếp tục đóng vai trò quan trọng.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An đặc biệt nhấn mạnh đến những thiệt hại mà hoàn lưu bão số 3 đã gây ra. Hàng nghìn ngôi nhà bị sập, vùi lấp, hàng nghìn hecta lúa, cây trồng bị tàn phá và nhiều gia súc, gia cầm bị cuốn trôi, ước tính tổng giá trị thiệt hại về kinh tế lên đến 3.623 tỷ đồng. Tuy nhiên, với sự hỗ trợ kịp thời từ Chính phủ, các bộ, ban, ngành Trung ương cùng sự chỉ đạo sát sao của lãnh đạo tỉnh, người dân Nghệ An đang dốc toàn lực để khắc phục hậu quả, sớm ổn định cuộc sống và sản xuất.
Về định hướng phát triển, Nghệ An xác định nông nghiệp tiếp tục đóng vai trò quan trọng. Các sản phẩm chủ lực như chè, dứa và cây ăn quả có múi (cam, chanh, quýt, bưởi) sẽ được ưu tiên phát triển. Hiện tại, tỉnh đang sở hữu hàng nghìn hecta diện tích các loại cây trồng này và đặt mục tiêu mở rộng diện tích trồng dứa tập trung lên khoảng 5.000 ha. Tỉnh sẽ áp dụng các tiêu chuẩn chất lượng cao như VietGAP, GlobalGAP nhằm xây dựng các vùng nguyên liệu an toàn, đáp ứng nhu cầu cả thị trường trong nước và quốc tế.
Tuy vậy, ông Đệ cũng chỉ ra những hạn chế còn tồn tại. Sản xuất nông nghiệp của tỉnh vẫn chưa có quy mô lớn và chuỗi giá trị ổn định. Các sản phẩm chế biến còn thô sơ, giá trị thấp và hoạt động tiêu thụ còn thiếu bền vững, dẫn đến tình trạng tồn đọng nông sản cục bộ. Bên cạnh đó, việc xây dựng thương hiệu, cải thiện mẫu mã sản phẩm và liên kết vùng vẫn còn nhiều hạn chế.
Để khắc phục những vấn đề này, Nghệ An đã đề ra một chiến lược gồm nhiều giải pháp trọng tâm. Tỉnh sẽ tập trung quy hoạch vùng sản xuất, thực hiện tích tụ đất, xác định các sản phẩm chủ lực để mở rộng sản xuất theo chuỗi giá trị và nâng cao chất lượng.
Ngoài ra, việc thu hút đầu tư vào chế biến sâu, xây dựng thương hiệu sản phẩm và tăng cường các hoạt động xúc tiến thương mại cũng sẽ được đẩy mạnh.
Ông Nguyễn Văn Đệ bày tỏ hy vọng diễn đàn sẽ là cơ hội để Nghệ An học hỏi kinh nghiệm, đồng thời kêu gọi sự hợp tác, hỗ trợ từ các Bộ, ban, ngành Trung ương, các doanh nghiệp và nhà phân phối để thúc đẩy nền nông nghiệp của tỉnh phát triển mạnh mẽ hơn trong tương lai.
8 giờ 30 phút
Nông sản lợi thế Bắc Trung bộ: Từ sản xuất đến thị trường toàn cầu
Phát biểu khai mạc Diễn đàn, ông Nguyễn Ngọc Thạch, Tổng Biên tập Báo Nông nghiệp và Môi trường, cho biết, chương trình được tổ chức tại Nghệ An - trung tâm vùng Bắc Trung bộ đầy tiềm năng, với mục tiêu làm rõ các giải pháp nhằm gia tăng giá trị cho các sản phẩm nông sản lợi thế như dứa, chè, cây ăn quả có múi, hướng tới một nền nông nghiệp liên kết chuỗi, bền vững, xanh và hiện đại.
Ông Nguyễn Ngọc Thạch, Tổng Biên tập Báo Nông nghiệp và Môi trường, phát biểu khai mạc diễn đàn.
Theo ông Thạch, với vai trò là cơ quan Thường trực Tổ Diễn đàn Nông sản 970 - một sáng kiến quan trọng của Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhằm kết nối 4 nhà: Nhà nước - nhà nông - nhà khoa học - nhà doanh nghiệp, Báo Nông nghiệp và Môi trường trong những năm qua đã tổ chức hàng trăm diễn đàn trên khắp mọi miền đất nước.
“Từ Tây Bắc đến Tây Nguyên, từ vùng ĐBSCL đến Duyên hải miền Trung, Diễn đàn Nông sản 970 đã trở thành không gian kết nối thực chất, nơi tiếng nói của người sản xuất gặp được sự chia sẻ của nhà quản lý, nơi nông sản địa phương được mở ra cánh cửa hội nhập và phát triển thị trường”, Tổng Biên tập Báo Nông nghiệp và Môi trường chia sẻ.
Nhận định về tình hình sản xuất và tiêu thụ nông sản các tỉnh Bắc Trung bộ, ông Nguyễn Ngọc Thạch cho biết, khu vực có diện tích lớn trồng dứa, chè, cây có múi, đang từng bước hình thành các vùng nguyên liệu lớn gắn với sơ chế, chế biến, tạo nền tảng hình thành chuỗi giá trị bền vững.
Dứa Đồng Giao ở Hà Tĩnh, cam Vinh, bưởi Phúc Trạch, Thanh Trà... tất cả không chỉ là sản phẩm nông sản mà còn là tài sản văn hóa, mang đậm bản sắc vùng miền. Những mô hình như liên kết sản xuất dứa giữa người dân và doanh nghiệp tại Hà Tĩnh nơi mà mỗi hecta dứa có thể đem về 500 - 700 triệu đồng/năm, đang cho thấy tiềm năng rất lớn và hiện hữu.
Dứa Đồng Giao ở Hà Tĩnh không chỉ là sản phẩm nông sản mà còn là tài sản văn hóa, mang đậm bản sắc vùng miền. Ảnh minh họa.
Tuy nhiên, song song với tiềm năng là không ít thách thức như biến đổi khí hậu, thiên tai bất thường, dịch bệnh, suy thoái đất, chi phí logistics cao, thiếu kho lạnh, hạn chế trong chế biến sâu và thị trường tiêu thụ chưa ổn định…
“Tất cả đang đòi hỏi chúng ta phải thay đổi mạnh mẽ hơn nữa tư duy từ sản xuất sang kinh tế nông nghiệp, coi nông sản là sản phẩm hàng hóa cần định danh, định chuẩn và định hướng thị trường rõ ràng”, ông Thạch nhấn mạnh.
Theo đó, Diễn đàn Kết nối sản xuất và tiêu thụ nông sản các tỉnh vùng Bắc Trung bộ kỳ vọng sẽ là nơi để lắng nghe những ý kiến quý báu từ nhiều góc nhìn - từ quản lý Nhà nước đến nhà khoa học, từ chuyên gia thị trường đến doanh nghiệp chế biến, từ người nông dân đến các tổ chức xúc tiến thương mại.
Những nội dung cốt lõi sẽ xoay quanh các chủ đề: Xây dựng vùng nguyên liệu quy mô, đạt chuẩn. Đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số trong sản xuất và tiêu thụ. Phát triển công nghiệp chế biến sâu và logistics nông sản. Nâng cao năng lực xúc tiến thương mại và mở rộng thị trường xuất khẩu.
“Tôi tin tưởng, qua các ý kiến được ghi nhận, các cơ quan quản lý sẽ có thêm luận cứ khoa học và thực tiễn để xây dựng chính sách phù hợp, đồng thời góp phần hình thành những liên kết nông nghiệp kiểu mới, nơi mỗi người dân, mỗi HTX, mỗi doanh nghiệp đều là một mắt xích quan trọng trong chuỗi giá trị nông sản Bắc Trung bộ”, ông Thạch bày tỏ, đồng thời hy vọng với tinh thần trách nhiệm, cởi mở, chia sẻ và xây dựng, Diễn đàn sẽ góp phần mở ra hướng đi mới, củng cố niềm tin và đồng hành cùng người nông dân Bắc Trung bộ trên con đường xây dựng nền nông nghiệp xanh, hiện đại, có giá trị gia tăng cao, có chỗ đứng xứng đáng trên bản đồ nông sản toàn cầu.
