Đàn sếu đầu đỏ quý hiếm xuất hiện trở lại tại phân khu A5, Vườn quốc gia Tràm Chim sau nhiều năm vắng bóng. Ảnh: Lê Hoàng Vũ.
Vườn quốc gia Tràm Chim vùng đất ngập nước hiếm hoi còn sót lại ở Đồng Tháp Mười, tỉnh Đồng Tháp được kỳ vọng sẽ trở thành “ngôi nhà” lâu dài của sếu đầu đỏ, loài chim quý hiếm nằm trong Sách Đỏ thế giới. Với Đề án bảo tồn sếu kéo dài 10 năm, nơi đây đang từng bước khôi phục hệ sinh thái tự nhiên, chuẩn bị điều kiện tốt nhất để đón đàn sếu trở lại sinh sống quanh năm.
Ông Nguyễn Văn Lâm, Giám đốc Vườn quốc gia Tràm Chim chia sẻ: Sếu đầu đỏ gắn bó mật thiết với hệ sinh thái đồng cỏ ngập nước. Do biến động thủy văn và sự can thiệp của con người, nhiều sinh cảnh đặc trưng như năng kim, lúa ma bị suy thoái. Muốn sếu đầu đỏ quay lại, trước hết phải làm sống lại các đồng cỏ tại Vườn quốc gia Tràm Chim.
Từ đó, Vườn quốc gia Tràm Chim đã triển khai hàng loạt giải pháp phục hồi sinh cảnh như điều tiết thủy văn hợp lý, khống chế loài cạnh tranh, xới đất tạo điều kiện cho năng kim phát triển và các loại thực vật có củ là nguồn thức ăn ưa thích của sếu đầu đỏ.
Không chỉ năng kim, các loài thực vật bản địa khác như hoa hoàng đầu ấn, lúa ma... cũng đang được đội ngũ kỹ thuật của Vương quốc gia Tràm Chim khôi phục. Cảnh quan sinh thái Đồng Tháp Mười dần trở lại, tạo tiền đề vững chắc cho hành trình đưa đàn sếu trở về sinh sôi.
Cán bộ Vườn quốc gia Tràm Chim phối hợp các đơn vị chuyên môn theo dõi diễn biến hệ sinh thái bằng thiết bị bay không người lái (drone). Ảnh: Lê Hoàng Vũ.
Ông Nguyễn Văn Mẫn, nông dân xã Tràm Chim cho biết: “Trước đây tôi gieo sạ 20kg/công, đốt rơm rạ sau thu hoạch. Nay theo mô hình sinh thái không sử dụng phân thuốc hóa học mà chuyển sang dùng các loại phân thuốc sinh học hữu cơ. Trong canh tác lúa, thay vì trước đây canh tác sạ từ 17-20 kg giống/công, nay giảm chỉ còn 10 kg giống/công, đồng thời còn xử lý rơm bằng sinh học, giảm công lao động mà lúa vẫn phát triển tốt, ít sâu bệnh, vừa bảo vệ môi trường. Từ đó giúp gia đình ông giảm chi phí sản xuất khoảng 15-20% so với canh tác truyền thống trước đây”.
Hiện nay, những nông dân sản xuất lúa quanh vùng đệm Vườn quốc gia Tràm Chim, nhìn những cánh đồng lúa sinh thái không chỉ bảo vệ nguồn nước mà còn trở thành môi trường sống mở rộng cho chim hoang dã, trong đó có sếu đầu đỏ.
Ông Cao Thái Phong cho biết, trong 10 năm Tràm Chim đặt mục tiêu gây nuôi và thả ít nhất 100 cá thể sếu đầu đỏ, với kỳ vọng hơn 50 con sẽ thích nghi, tồn tại ngoài tự nhiên, hình thành một quần thể sinh sản bền vững. Tổ chăm sóc sếu tại Vườn hiện đang quản lý khẩu phần ăn đặc biệt cho từng cá thể, bao gồm thức ăn viên kết hợp thực phẩm tự nhiên như cá nhỏ, dế, sâu gạo, củ năng… Nhờ đó, sếu đã bước đầu đã làm quen môi trường bán hoang dã, chuẩn bị cho quá trình tái thả về rừng.
Nông dân vùng đệm Vườn quốc gia Tràm Chim canh tác lúa sinh thái, góp phần bảo vệ môi trường sống cho sếu đầu đỏ. Ảnh: Lê Hoàng Vũ.
Dù vậy, ông Phong cũng thừa nhận còn nhiều khó khăn trong quản lý và bảo vệ sếu. Vì hiện nay nguồn vốn xã hội hóa chưa đáp ứng nhu cầu đề ra; tình trạng xâm nhập khai thác tài nguyên trái phép còn tồn tại. Ngoài ra, việc thu hút chuyên gia vẫn khó khăn do thiếu cơ chế hỗ trợ hấp dẫn.
Thời gian tới, Đồng Tháp sẽ kiện toàn ban điều hành đề án, tiếp tục tiếp nhận đợt sếu đầu đỏ thứ hai dự kiến diễn ra trong năm 2026, đồng thời đẩy mạnh tập huấn chuyên môn cho đội ngũ tại chỗ cũng như mời chuyên gia quốc tế đào tạo trực tiếp.
