Hệ thống đê bao phía Nam Quảng Trị xuống cấp nghiêm trọng

Khu vực 5 xã vùng trũng phía Nam tỉnh Quảng Trị gồm: Nam Hải Lăng, Vĩnh Định, Diên Sanh, Hải Lăng, Mỹ Thủy hiện có hơn 10.000 ha đất trồng lúa. Tuy nhiên, hệ thống đê bao dài 56 km bảo vệ các cánh đồng lúa đi qua các địa phương này đang ngày càng xuống cấp khiến sản xuất lúa như canh bạc với trời.

Ông Phan Văn Quang, Giám đốc Hợp tác xã dịch vụ Đông Dương (xã Mỹ Thủy) nhớ lại, tối 12/6/2025, nước sông Vĩnh Định dâng cao, tràn qua một số đoạn đê. Để cứu lúa, bà con trong vùng tập trung đắp bao cát ngăn nước nhưng đến 23 giờ thì nước bắt đầu thẩm thấu qua thân đê, một số đoạn bị xói lở. Trong phút chốc, nước ngập hầu hết các cánh đồng 200 ha lúa trong sự bất lực của người dân.

Bài liên quan

Nhanh chóng hoàn thiện hệ thống đê bao ven sông ứng phó với thiên tai

Mưa ngớt sau đó vài ngày nhưng phải đến 10 ngày sau, nước ngoài sông Vĩnh Định xuống thấp hơn các điểm bị xói lở và thẩm thấu trên thân đê. Thời điểm này, người dân và chính quyền địa phương huy động tổng lực máy bơm tiêu nước nhưng toàn bộ diện tích lúa đã bị hư hại hoàn toàn. Nhiều thửa ruộng bị phủ đầy bùn đất, đá và bê tông từ dòng nước cuốn vào, chưa thể gieo lại.

“Nếu hệ thống đê bao đảm bảo thì ngay sau khi nước ngoài sông thấp hơn mặt cao đê có thể dùng máy bơm đẩy nước ra sông. Nhưng bờ bao không đảm bảo, hút chỗ này nó lại tràn vào chỗ kia nên người dân phải chờ thêm nhiều ngày mới có thể tiêu úng. Nước rút, không thể bỏ ruộng hoang, bà con lại ra đồng gieo cấy nhưng thời vụ đã muộn nên rủi ro, bấp bênh lắm”, ông Quang chia sẻ.

Ông Cáp Xuân Tá, Chủ tịch UBND xã Mỹ Thủy cho hay, hệ thống đê bao hiện nay tiềm ẩn nhiều rủi ro với sản xuất nông nghiệp của địa phương. Nếu tình trạng này không được khắc phục triệt để thì vẫn tiềm ẩn nguy cơ vỡ đê. Khi đó, tình thế của nông dân sẽ hết sức khó khăn.

Theo thông tin từ Sở Nông nghiệp và Môi trường Quảng Trị, hệ thống đê bao ở vùng trũng huyện Hải Lăng cũ được đầu tư xây dựng, nâng cấp từ năm 2008-2011. Đê gồm 14 tuyến dọc các bờ sông lớn như: Tân Vĩnh Định, Mai Lĩnh, Cựu Vĩnh Định, Ô Giang… với tổng chiều dài trên 56 km. Trước đây, hệ thống đê bao từng phát huy hiệu quả rõ rệt trong việc ngăn lũ trái vụ và bảo vệ vựa lúa của tỉnh.

Tuy nhiên, sau gần 15 năm khai thác, nhiều đoạn đê đã bị sạt lở, lún, tạo hàm ếch… làm giảm nghiêm trọng năng lực chống lũ. Tại xã Nam Hải Lăng (sáp nhập các Hải Sơn, Hải Phong và Hải Chánh) có hơn 350 m đê bao bị sụt lún, trong đó có 30 m tại điểm xung yếu, đe dọa trực tiếp đến khoảng 500 ha lúa. Tại xã Mỹ Thủy (sáp nhập các xã Hải Dương, Hải An và Hải Khê) cũng có 12 đoạn sụt lún với tổng chiều dài 600 m ảnh hưởng đến 290 ha lúa và giao thông nội đồng. Tại xã Diên Sanh (sáp nhập các xã Hải Trường, xã Hải Định và thị trấn Diên Sanh), có 7 đoạn đê bị hư hại, đe dọa 420 ha lúa và 80 ha hoa màu.

Đặc biệt, trận mưa lớn do bão số 1 xảy ra vào tháng 6 vừa qua đã làm khoảng 4 km nằm trong hệ thống đê bao nói trên bị xói lở nghiêm trọng, nhiều đoạn không đáp ứng yêu cầu ngăn lũ sớm vụ đông xuân hay tiểu mãn vốn ngày càng xuất hiện bất thường do biến đổi khí hậu.

UBND tỉnh Quảng Trị cũng đã có kế hoạch xử lý khẩn cấp công trình để khắc phục các điểm sạt lở, hư hỏng nhưng nguồn lực hiện nay còn hạn chế. Trong tổng kinh phí hơn 10,7 tỷ đồng hỗ trợ sau bão số 1, chỉ có khoảng 3 tỷ đồng dành cho xử lý hơn 1 km đê xung yếu tại các xã Hải Dương, Hải Trường và Hải Phong (cũ).

“Chiều dài hệ thống đê quá lớn, trong khi kinh phí còn hạn chế. Địa phương chỉ có thể gia cố tạm thời. Giải pháp này chưa mang tính bền vững lâu dài...”, ông Lê Quang Lam, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi và Phòng, chống thiên tai tỉnh Quảng Trị cho biết.

Đã đề xuất nâng cấp

Ngày 20/9/2024, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Quảng Trị (nay là Sở NN-MT) có văn bản đề xuất Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ NN-MT) đưa dự án nâng cấp hệ thống đê bao dài 56 km, cải tạo 50 km trục tiêu thoát lũ, mở rộng các trạm bơm kết hợp tưới tiêu vào kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026–2030. Tổng kinh phí đề xuất 500 tỷ đồng.