Ước tính mỗi năm có tới 446.000 tấn hạt nhựa công nghiệp rò rỉ ra môi trường, từ các nhà máy sản xuất, kho bãi, quá trình vận chuyển đến tái chế. Chúng là nguyên liệu cơ bản để sản xuất hầu hết các sản phẩm nhựa. Tuy vậy, khi thoát ra môi trường, chúng không phân hủy sinh học, dễ bị cuốn trôi ra biển hoặc lẫn vào đất liền. Với kích thước nhỏ, các hạt nhựa này bị cá, chim biển và nhiều loài động vật khác nuốt phải, dẫn đến tích tụ trong chuỗi thức ăn và cuối cùng xâm nhập vào cơ thể con người.
Những hạt nhựa nhỏ bằng hạt đậu, được ví như ‘nước mắt nàng tiên cá’, đang âm thầm trở thành nguồn gây ô nhiễm vi nhựa lớn thứ hai thế giới. Ảnh: Fondation Tara Océan.
Nghiên cứu đã phát hiện vi nhựa trong sữa mẹ, tủy xương, đồng thời cảnh báo nguy cơ chúng gây ra bệnh tim mạch, đột quỵ và nhiều hệ lụy sức khỏe khác.
Một số thảm họa môi trường nghiêm trọng từng xảy ra, điển hình là vụ cháy tàu chở hàng X-Press Pearl năm 2021 ngoài khơi Sri Lanka, khiến hàng tỷ hạt nhựa tràn ngập bờ biển nước này. Tuy nhiên, phần lớn sự cố rò rỉ những hạt nhựa diễn ra âm thầm, ít được chú ý, trong khi tác động lại kéo dài và lan rộng.
Trước thực trạng đó, một số quốc gia đã có động thái đi trước. Pháp ban hành luật chống rò rỉ hạt nhựa từ năm 2022 và Liên minh châu Âu (EU) cũng đang hoàn thiện bộ quy định chặt chẽ hơn. Tuy nhiên, trên quy mô toàn cầu, chưa có hiệp ước nào trực tiếp xử lý vấn đề này.
Trong bối cảnh các cuộc đàm phán Liên hợp quốc về hiệp ước chống ô nhiễm nhựa tại Geneva (Thụy Sĩ) vẫn bế tắc, giới chuyên gia cảnh báo: nếu không kiểm soát chặt chẽ từ khâu sản xuất, mọi nỗ lực dọn dẹp và quản lý chất thải sẽ là “không đủ” để ứng phó với cuộc khủng hoảng vi nhựa ngày càng nghiêm trọng.
