Sáng kiến mang tên Blue Catalyst (tạm dịch: Chất xúc tác xanh), do Cơ quan Phát triển Kinh tế Singapore (EDB) hỗ trợ, chính thức ra mắt ngày 24/9 tại New York (Mỹ), bên lề Tuần lễ khí hậu của Liên hợp quốc.
Sáng kiến này nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp khởi nghiệp ứng dụng giải pháp công nghệ trong lập bản đồ chính xác các hệ sinh thái carbon xanh dương (blue carbon), giám sát đa dạng sinh học, cải thiện tỷ lệ sống của cây non và mở rộng mô hình kinh doanh.
Coi trọng tiềm năng của carbon xanh dương
Theo kế hoạch, các doanh nghiệp được chọn sẽ tham gia vào một chương trình kéo dài 12 tháng, trong đó thử nghiệm công nghệ trực tiếp tại những khu bảo tồn biển ở Đông Nam Á do Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên (WWF) quản lý. WWF sẽ hỗ trợ chuyên môn về carbon xanh dương và thị trường tín chỉ carbon thông qua mạng lưới chuyên gia toàn cầu.
Trong khi đó, công ty đầu tư và đổi mới toàn cầu Hatch Blue đảm nhận vai trò tư vấn, giúp các start-up hoàn thiện sản phẩm, thu hút vốn đầu tư và mở rộng hoạt động.
Sáng kiến do Singapore dẫn dắt nhằm tăng cường bảo vệ và phục hồi các hệ sinh thái biển, ven biển ở Đông Nam Á để tạo tín chỉ carbon. Ảnh: Straits Times.
Carbon xanh dương là lượng carbon được lưu trữ trong các hệ sinh thái biển và ven biển như rừng ngập mặn, cỏ biển hay đầm lầy ven bờ. Trong đó, Đông Nam Á sở hữu hơn 30% diện tích rừng ngập mặn và cỏ biển toàn cầu. Những hệ sinh thái này có khả năng lưu trữ carbon cao gấp nhiều lần rừng nhiệt đới, đồng thời đóng vai trò quan trọng trong bảo vệ bờ biển, hỗ trợ đa dạng sinh học và sinh kế cộng đồng.
Mỗi tín chỉ carbon tương ứng với 1 tấn CO2 được loại bỏ hoặc ngăn không cho thải vào khí quyển. Tín chỉ này có thể được bán cho các doanh nghiệp trên toàn cầu để bù đắp lượng phát thải của họ. Nhờ cơ chế thị trường, các dự án phục hồi hoặc bảo tồn rừng ngập mặn, như sáng kiến Delta Blue Carbon ở Pakistan hay BlueMX ở Mexico, tạo ra nguồn thu tài chính, khuyến khích giữ nguyên hệ sinh thái ven biển thay vì chuyển đổi sang nuôi trồng thủy sản hay các mục đích khác.
Ghi nhận những điểm mạnh trên, sáng kiến Blue Catalyst hướng tới phát triển và mở rộng tiềm năng carbon xanh dương trong khu vực.
Chia sẻ về sáng kiến, ông Vivek Kumar, Giám đốc WWF-Singapore, cho biết: “Các dự án carbon xanh dương có nhiều tiềm năng đóng góp cho khu vực, tuy nhiên vẫn còn nhiều thách thức trong triển khai và đo lường lượng tín chỉ carbon này”.
Hỗ trợ giải pháp công nghệ
Dù đã chứng minh hiệu quả nhưng các dự án carbon xanh dương đến nay vẫn còn hạn chế. Theo ông Wayne Murphy, đồng sáng lập Hatch Blue, hiện chỉ khoảng 0,2% tín chỉ carbon trên thị trường tự nguyện đến từ carbon xanh dương. Nguyên nhân chính nằm ở khó khăn trong việc xác định tính khả thi thương mại và đo lường chính xác lượng carbon lưu trữ dưới môi trường biển.
Trên đất liền, các công thức ước tính lượng carbon đã tương đối hoàn thiện nhờ công nghệ quét laser hoặc vệ tinh. Nhưng dưới biển, phần lớn carbon nằm trong lớp trầm tích đáy, khó đo lường hơn. Ngay cả các bãi cỏ biển cùng diện tích cũng có mức tích trữ khác nhau tùy thành phần loài và điều kiện môi trường.
Hiện chỉ khoảng 0,2% tín chỉ carbon trên thị trường tự nguyện đến từ carbon xanh dương. Ảnh: Sustainable Travel International.
Theo đó, sáng kiến Blue Catalyst sẽ cung cấp sự hỗ trợ về mặt công nghệ cho các bên tham gia nhằm tháo gỡ rào cản. Các công nghệ này bao gồm: Công cụ lập bản đồ địa không gian có thể theo dõi biến động hệ sinh thái, phần mềm mô phỏng giúp hiểu rõ biến động trữ lượng carbon theo thời gian; Công nghệ ươm giống và phát triển vườn ươm cũng có thể nâng cao tỉ lệ thành công của các dự án phục hồi rừng ngập mặn – vốn bị báo cáo có tới 50% thất bại trong 40 năm qua.
Ông Murphy nhấn mạnh: “Các doanh nghiệp tham gia chương trình nhận được sự hỗ trợ chuyên môn khoa học từ WWF, sự hỗ trợ chiến lược của EDB và kinh nghiệm thương mại của Hatch Blue. Sự kết hợp này sẽ mở đường cho các giải pháp khả thi được triển khai quy mô lớn, gia tăng nguồn cung tín chỉ carbon xanh chất lượng cao”.
Ông Lim Wey-Len, Phó chủ tịch EDB, cho biết sáng kiến sẽ giúp khắc phục các khoảng trống trong phát triển dự án carbon xanh, đồng thời đưa Singapore tiến gần hơn mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.
Singapore coi thị trường carbon là một trong những công cụ trọng yếu để đạt mục tiêu khí hậu. Chính phủ nước này ước tính sẽ sử dụng tín chỉ carbon chất lượng cao để bù đắp khoảng 2,51 triệu tấn khí thải mỗi năm trong thập kỷ tới. Chẳng hạn, vào năm 2030, tổng phát thải dự kiến là 62,51 triệu tấn và sẽ được giảm xuống còn 60 triệu tấn nhờ mua tín chỉ.
Ngoài thị trường tự nguyện – nơi các doanh nghiệp mua tín chỉ để thực hiện cam kết môi trường – các quốc gia cũng có thể ký kết thỏa thuận song phương để giao dịch tín chỉ nhằm đáp ứng mục tiêu quốc gia theo Hiệp định Paris. Gần đây, Singapore đã ký các hợp đồng tín chỉ thiên nhiên với Ghana, Paraguay và Peru, đồng thời dự kiến mở thêm đợt mời thầu tín chỉ vào quý IV/2025.
Ông Benedict Chia, Tổng giám đốc Biến đổi khí hậu của Ban Thư ký Biến đổi khí hậu Quốc gia (NCCS) thuộc Văn phòng Thủ tướng Singapore, cho biết nước này đang hướng đến hai loại dự án chính: Năng lượng và thiên nhiên. Ngoài các dự án phục hồi rừng, Singapore cũng xem xét tín chỉ chuyển đổi từ lượng carbon cắt giảm nhờ đóng cửa sớm các nhà máy nhiệt điện than.
“Trong bối cảnh kinh tế, địa chính trị và môi trường toàn cầu đầy thách thức, hợp tác thông qua thị trường carbon càng trở nên quan trọng”, ông Chia nhấn mạnh.
