Xã, phường đảm nhận công tác duy trì vệ sinh môi trường
Từ ngày 1/12/2025, Hà Nội chuyển giao toàn bộ công tác duy trì vệ sinh môi trường về 126 xã, phường. Trên hồ sơ quản lý nhà nước, đây là bước điều chỉnh lớn: 30 gói thầu vệ sinh môi trường trước đây do cấp quận, huyện quản lý được chuyển giao nguyên trạng để địa phương trực tiếp làm chủ đầu tư, trực tiếp ký hợp đồng, nghiệm thu, thanh toán.
Nhập chú thích ảnh
Để tránh nguy cơ “đứt gãy” dịch vụ trong giai đoạn chuyển tiếp, thành phố tạm cấp hơn 211 tỷ đồng cho ngân sách xã, phường thực hiện duy trì vệ sinh môi trường trong tháng 12/2025. Cùng với đó, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội tổ chức bàn giao hồ sơ pháp lý, hồ sơ khối lượng, hồ sơ thanh toán, hồ sơ hạ tầng kỹ thuật của 30 gói thầu; các đơn vị kỹ thuật hoàn thành phân khai khối lượng chi tiết đến từng địa bàn.
Trong giai đoạn chuyển tiếp, Thành phố yêu cầu UBND phường, xã cử cán bộ đầu mối, tiếp nhận toàn bộ hồ sơ, tài liệu; đồng thời ký hợp đồng dịch vụ duy trì vệ sinh môi trường với các nhà thầu đang thực hiện trên cơ sở kế thừa điều khoản hợp đồng hiện có, bảo đảm công tác từ ngày 1/12/2025 đến hết 31/12/2025 không bị gián đoạn.
Phần khó nằm ở đoạn sau của chuyển giao: ngay khi tiếp nhận khối lượng duy trì vệ sinh môi trường giai đoạn 2026–2030, các xã, phường phải khẩn trương lập dự toán, xây dựng hồ sơ mời thầu, tổ chức lựa chọn nhà thầu hoặc đặt hàng theo đúng quy định. Đây là lúc “chất lượng hồ sơ” trở thành chiếc bản lề. Nếu hồ sơ mời thầu rõ ràng, bám đúng mẫu biểu, tiêu chí mở và hợp lý, thị trường sẽ cạnh tranh bằng năng lực và giá; ngược lại, chỉ một vài tiêu chí diễn đạt thiếu căn cứ, thiếu nhất quán, hoặc khó khả thi, có thể kéo theo vòng lặp làm rõ - kiến nghị - sửa đổi, đẩy tiến độ lựa chọn nhà thầu vào thế bị động.
Thực tế cho thấy, một số địa phương đã ban hành quyết định phê duyệt hồ sơ mời thầu, song bắt đầu xuất hiện các văn bản của nhà thầu đề nghị làm rõ nội dung e-HSMT. Các nhà thầu đặt vấn đề liên quan đến nội dung chạm tới nguyên tắc cạnh tranh, minh bạch.
Nhiều vướng mắc phát sinh trong e-HSMT
Thực tế cho thấy, ngay khi một số địa phương phát hành e-HSMT, các văn bản đề nghị làm rõ từ phía nhà thầu đã xuất hiện. Tại phường Đống Đa, gói thầu “Duy tu, duy trì vệ sinh môi trường giai đoạn 2026–2028” phát hành đầu tháng 12/2025 đã phát sinh hàng loạt yêu cầu giải thích.
Kiến nghị của nhà thầu vè việc sửa đổi hồ sơ mời thầu gói thầu số 3: Duy tu duy trì vệ sinh môi trường năm 2026 - 2028 phường Đống Đa.
Một nội dung được nhà thầu đặc biệt nhấn mạnh là tiêu chí nhân sự. Theo tinh thần mẫu e-HSMT ban hành kèm Thông tư 79/2025/TT-BTC, không yêu cầu nhân sự chủ chốt là lao động phổ thông. Tuy nhiên, trong e-HSMT gói thầu này, hàng chục công nhân thu gom rác và nhân viên thu giá dịch vụ lại được xếp vào nhóm “nhân sự chủ chốt”. Nhà thầu đặt vấn đề: căn cứ nào để phân loại như vậy, và cách hiểu này có phù hợp với pháp luật đấu thầu hay không.
Đáng chú ý, một số nhà thầu phản ánh sự chưa đồng bộ giữa phạm vi dịch vụ và danh mục thiết bị. Trong khi hồ sơ mô tả nhiều hạng mục yêu cầu phương tiện chuyên dụng, bảng thiết bị chủ yếu lại chưa thể hiện tương ứng, gây khó cho nhà thầu khi lập phương án.
Những vướng mắc tương tự cũng xuất hiện tại phường Từ Liêm. Với gói thầu duy trì vệ sinh môi trường giai đoạn 2026–2028, nhà thầu đề nghị làm rõ tiêu chí đánh giá kỹ thuật khi e-HSMT yêu cầu phương án “phù hợp địa bàn, đúng quy trình”, nhưng một số phương tiện cụ thể lại không được thể hiện tương ứng trong bảng thiết bị.
Một nội dung khác gây tranh luận là yêu cầu nhà thầu phải “chứng minh điểm tập kết rác”. Theo phản ánh, điểm tập kết rác là hạ tầng do chủ đầu tư chịu trách nhiệm bố trí, nhà thầu chỉ có thể đề xuất phương án vận hành chứ khó có thể “chứng minh sở hữu” nếu không có hướng dẫn cụ thể.
Kiến nghị của nhà thầu yêu cầu làm rõ tại Gói thầu số 04: Duy trì vệ sinh môi trường theo phân cấp trên địa bàn phường Từ Liêm giai đoạn 2026 -2028.
Nhìn từ các trường hợp trên, có thể thấy phân cấp vệ sinh môi trường không chỉ là chuyển khối lượng công việc, mà là chuyển cả chuẩn quản trị hợp đồng. Khi chất lượng e-HSMT chưa đồng đều, tiêu chí dễ phát sinh cách hiểu khác nhau, thị trường sẽ phản ứng bằng kiến nghị.
Với một dịch vụ “không được phép trễ” như vệ sinh môi trường, vòng lặp làm rõ – sửa đổi nếu kéo dài sẽ tạo áp lực lớn cho chính quyền cơ sở, đồng thời tiềm ẩn rủi ro chậm lựa chọn nhà thầu cho giai đoạn 2026–2030. Câu hỏi đặt ra là: những vướng mắc này chỉ xuất phát từ năng lực soạn thảo hồ sơ chưa theo kịp yêu cầu phân cấp, hay còn do hệ thống tiêu chí chưa được chuẩn hóa đầy đủ?
Để phân cấp thực sự phát huy hiệu quả, nhiều ý kiến cho rằng cần sớm chuẩn hóa mẫu e-HSMT theo nhóm dịch vụ, hướng dẫn rõ tiêu chí nhân sự – thiết bị – hạ tầng kỹ thuật, đồng thời tăng cường tập huấn nghiệp vụ đấu thầu, quản lý hợp đồng cho cán bộ cơ sở. Chuyển giao “nguyên trạng” giúp dịch vụ không bị gián đoạn. Nhưng để vận hành trơn tru và minh bạch, điều quan trọng nhất vẫn là một khung tiêu chí đủ rõ, để nhà thầu hiểu đúng, chào đúng và chính quyền cơ sở chấm đúng.
Trước những kiến nghị của nhà thầu, Ban quản lý Dự án đầu tư – hạ tầng phường Từ Liêm đã ban hành nội dung sửa đổi e-HSMT đối với “Mục 3. Tiêu chuẩn đánh giá về kỹ thuật”. Tài liệu sửa đổi thể hiện cơ chế chấm theo “Đạt/Không đạt”, nhấn mạnh yêu cầu phương án phù hợp địa bàn và đúng quy trình theo Quyết định số 50/2025/QĐ-UBND. Đồng thời, hồ sơ sửa đổi bổ sung các nhóm tiêu chí yêu cầu nhà thầu có tài liệu chứng minh khả năng sử dụng một số điểm phục vụ thi công như điểm tập kết dụng cụ, phương tiện; điểm rửa phương tiện; điểm cấp nước phục vụ công tác. Ở nhóm phương tiện, hồ sơ sửa đổi cũng nêu yêu cầu các xe thu gom, vận chuyển rác, xe quét hút, xe rửa đường phải có camera trước - sau, thiết bị GPS giám sát hành trình, có khả năng kết nối với trung tâm điều khiển và sẵn sàng kết nối thông tin phục vụ quản lý, giám sát, nghiệm thu.
