Giá cát 'đội nóc' khiến nhà thầu lao đao

Nhà thầu "tiến thoái lưỡng nan"

Từ đầu tháng 5 đến nay, thị trường xây dựng tỉnh Đắk Nông đang chao đảo vì giá cát tăng cao chưa từng có. Tại TP. Gia Nghĩa, giá cát đã vượt mốc 1 triệu đồng/m3, trong khi tại các huyện như Tuy Đức, Đắk R’lấp, giá dao động từ 1,3 đến 1,4 triệu đồng/m3, tăng gấp 2 đến 3 lần so với hồi cuối tháng 3/2025. Mức tăng phi mã này không chỉ gây sốc cho người dân mà còn đẩy các nhà thầu xây dựng vào thế tiến thoái lưỡng nan.

Nguyên nhân chính dẫn đến giá cát tăng đột biến là do các mỏ cát trên địa bàn đồng loạt ngừng hoặc hạn chế khai thác. Một số mỏ đóng cửa hoàn toàn vì hết hạn giấy phép hoặc vướng các quy định pháp lý chưa được tháo gỡ. Một số mỏ còn hoạt động nhưng chỉ bán nhỏ giọt ra thị trường với khối lượng hạn chế. Theo ông Nguyễn Thành Tín, chủ một doanh nghiệp kinh doanh vật liệu xây dựng tại huyện Đắk R’lấp, chưa bao giờ giá cát lại tăng mạnh và khan hiếm như hiện nay. “Giá thì cao ngất, mà người mua cũng không có hàng vì các mỏ đâu chịu bán”, ông Tín nói.

Không chỉ cát mà giá đá xây dựng tại Đắk Nông cũng đang trong tình trạng thiếu hụt. Nhiều mỏ đá tạm ngừng cung ứng hoặc giảm sản lượng do không đủ trữ lượng khai thác, gây ra hiện tượng “cung không đủ cầu”. Tình trạng thiếu vật liệu đầu vào đã kéo theo giá bê tông thương phẩm tăng vọt. Nếu như trước đây, bê tông mác 200 có giá khoảng 1,2 triệu đồng/m3, thì nay đã chạm mốc 1,6 triệu đồng/m³. Xi măng và các loại vật liệu liên quan cũng được điều chỉnh tăng theo.

Giá vật liệu tăng chóng mặt khiến nhiều nhà thầu rơi vào thế khó. Một doanh nghiệp chuyên thi công các công trình dân dụng cho biết, với bảng giá vật liệu hiện tại, họ sẽ lỗ khoảng 200 triệu đồng nếu tiếp tục thi công một dự án cần 350 m³ cát. Không thi công thì chậm tiến độ, mà thi công thì càng làm càng lỗ, đó là tình trạng chung của phần lớn các nhà thầu xây dựng trên địa bàn tỉnh Đắk Nông hiện nay.

Để tìm tiếng nói chung, khoảng 20 doanh nghiệp xây dựng trong tỉnh đã cùng ký văn bản gửi Hiệp hội Doanh nghiệp và Hội Doanh nhân trẻ Đắk Nông, kiến nghị UBND tỉnh và các sở, ngành liên quan xem xét cơ chế điều chỉnh giá, bù chi phí cho nhà thầu và kiểm soát chặt nguồn cung vật liệu. Văn bản nêu rõ: “Chúng tôi mong tỉnh chỉ đạo các chủ đầu tư xem xét việc bù chi phí cho nhà thầu về việc giá cả nguyên vật liệu tăng đột biến. Mong tỉnh sớm có giải pháp kiểm soát giá nguyên vật liệu để tiếp tục triển khai các công trình, không để chậm tiến độ thi công, ảnh hưởng đến nhiệm vụ chung của tỉnh”.

Theo ông Nguyễn Tri Kỷ, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh Đắk Nông, tình trạng giá vật liệu tăng chắc chắn ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ thi công các công trình xây dựng, nhất là các công trình đầu tư công. Trên thực tế, nhiều công trình lớn tại TP. Gia Nghĩa như Quảng trường trung tâm, tỉnh lộ 3, Bệnh viện Đa khoa tỉnh... đang chịu áp lực tiến độ rất lớn, nhưng lại gặp khó vì thiếu cát, đá. Các nhà thầu liên tục gửi kiến nghị về việc không đủ nguyên vật liệu để thi công.

Chính quyền vào cuộc

Lãnh đạo Ban Quản lý dự án và Phát triển quỹ đất TP. Gia Nghĩa cho biết, đơn vị đang quản lý nhiều dự án trọng điểm, cần hoàn thành trước thời điểm tổ chức lại đơn vị hành chính cấp huyện vào ngày 1/7/2025. Tuy nhiên, từ cuối tháng 5 đến nay, phần lớn nhà thầu thi công cầm chừng do không đủ vật liệu đầu vào. “Chúng tôi ghi nhận thực tế cát, đá khan hiếm là đúng. Nhưng việc điều chỉnh giá hợp đồng thi công thuộc thẩm quyền của tỉnh, các chủ đầu tư chỉ có thể kiến nghị và chờ chỉ đạo từ Sở Xây dựng”, lãnh đạo Ban nhấn mạnh.

Ông Hà Sỹ Sơn, Giám đốc Ban Quản lý các dự án đầu tư xây dựng tỉnh Đắk Nông xác nhận, nhiều nhà thầu phản ánh tình trạng thiếu cát ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ thi công. “Chúng tôi đã có báo cáo lên UBND tỉnh. Trên cơ sở đó, tỉnh đã giao Sở Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, phối hợp với các đơn vị tham mưu giải pháp bảo đảm nguồn cung lâu dài. Nhưng đến nay, tỉnh vẫn chưa ban hành văn bản điều chỉnh giá hay hướng dẫn cụ thể nào cho các chủ đầu tư”, ông Sơn nói.

Tình trạng khan hiếm cát, đá xây dựng không chỉ tác động đến các công trình đầu tư công mà còn ảnh hưởng sâu rộng đến chương trình an sinh xã hội. Nhiều công trình nhà dân, nhà tình nghĩa, xóa nhà tạm đã phải dừng hoặc giãn tiến độ vì không có vật liệu. Giá vật liệu tăng vượt mức hỗ trợ của Nhà nước, khiến việc triển khai các chương trình xóa nhà tạm ở các huyện vùng sâu, vùng xa rơi vào bế tắc.

Trước thực trạng này, ông Lê Trọng Yên, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Đắk Nông đã chủ trì cuộc họp và chỉ đạo toàn diện các sở, ngành triển khai loạt giải pháp cấp bách. Cụ thể, giao Sở Nông nghiệp và Môi trường rà soát toàn bộ giấy phép, xử lý vi phạm trong khai thác cát, đề xuất tăng trữ lượng và công suất khai thác phù hợp thực tế. Công an tỉnh và Chi cục Quản lý thị trường tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm các hành vi đầu cơ, trục lợi, khai thác trái phép, xuất hóa đơn không đúng thực tế.

Sở Tài chính và Chi cục Thuế khu vực kiểm soát kê khai, nộp thuế không trung thực và đề xuất giải pháp bình ổn thị trường. Đồng thời, ông Yên yêu cầu nghiên cứu sử dụng cát nhân tạo, cát nghiền từ đá để thay thế lâu dài, bảo vệ tài nguyên và đảm bảo nguồn cung ổn định phục vụ xây dựng. Toàn bộ nhiệm vụ phải được các đơn vị khẩn trương hoàn thành trong tháng 6/2025 và báo cáo kết quả về UBND tỉnh để kịp thời xử lý, không để ảnh hưởng đến các công trình trọng điểm, dự án an sinh xã hội và mục tiêu phát triển chung của tỉnh.

Theo bảng giá vật liệu xây dựng tháng 5-2025 vừa được Sở Xây dựng Đắk Nông công bố, tại TP Gia Nghĩa, giá cát xây dựng dao động từ 1,02 đến 1,1 triệu đồng/m³. Tại huyện Đắk Glong, mức giá lên tới 1,15 – 1,23 triệu đồng/m³. Trong khi đó, tại huyện Krông Nô, nơi có nhiều mỏ cát giá tại mỏ chỉ khoảng 800.000 đồng/m³.