Nông dân thu hoạch cà phê. Ảnh: Sơn Trang.
Thông tin từ các thương nhân ngành hàng cà phê cho thấy, giá cà phê nhân xô ở Tây Nguyên liên tục có xu hướng tăng lên trong nửa đầu tháng 1/2023. Ngay trong ngày đầu tiên của năm mới, giá cà phê nhân xô đã ở mức rất cao, trên dưới 68.000 đồng/kg. Đến ngày 16/1, giá cà phê nhân xô ở Tây Nguyên đã ở vượt mốc 71.000 đồng/kg. Mức giá hiện tại được cho là cao nhất trong lịch sử ngành cà phê Việt Nam.
Giá cà phê tăng lên mức kỷ lục ngay trong những ngày đầu năm, có tác động không nhỏ từ căng thẳng ở khu vực Biển Đỏ. Sự ách tắc của tuyến hàng hải qua kênh đào Suez, đang gây ra mối lo ngại về việc thiếu hụt nguồn cung cà phê Robusta từ châu Á.
Việc xuất khẩu cà phê từ Việt Nam sụt giảm, cũng đang góp thêm vào mối lo ngại về nguy cơ thiếu hụt cà phê Robusta. Thông tin từ Tổng cục Hải quan Việt Nam cho thấy, trong 3 tháng đầu tiên của niên vụ 2023/2024 (từ tháng 10/2023 đến tháng 9/2024), Việt Nam xuất khẩu được 370.635 tấn cà phê, giảm tới 9,87% so với cùng kỳ niên vụ 2022/2023.
Ông Đỗ Hà Nam, Phó Chủ tịch Hiệp hội Cà phê Ca cao Việt Nam (Vicofa), cho biết, so với niên vụ trước, trong niên vụ 2023/2024, ước tính sản lượng cà phê Việt Nam sẽ giảm 5 - 10%, đạt khoảng 1,6 - 1,7 triệu tấn.
Thời tiết bất lợi ở Ấn Độ - một nước sản xuất cà phê Robusta, cũng đang tác động lên giá cà phê. Lượng mưa trái mùa ở mức cao tại Kamataka và Kerala đang báo động về nguy cơ mất mùa cà phê ở Ấn Độ. Ấn Độ là một trong 10 nước sản xuất cà phê lớn nhất thế giới và đứng thứ 4 trong những nước sản xuất cà phê Robusta (sau Việt Nam, Brazil và Indonesia), với sản lượng trên 300 nghìn tấn. Vì vậy, việc mất mùa cà phê ở Ấn Độ cũng ít nhiều tác động tới giá cà phê Robusta toàn cầu.
Theo báo cáo của the ICE Report Center, ngày 15/1, tồn kho Robusta đã giảm thêm 1.170 tấn, tức giảm 8,92% so với cuối tuần trước, xuống ở mức 31.940 tấn. Đây là mức thấp kỷ lục mới kể từ đầu tháng 9/2023.
Những yếu tố trên đang đẩy giá cà phê Robusta tăng cao trên thị trường thế giới. Trong phiên giao dịch ngày 15/1 trên sàn London, giá cà phê Robusta giao tháng 3/2024 đã có lúc tiến sát tới mốc 3.000 USD/tấn khi đạt 2.998 USD/tấn.
Việc nông dân trữ cà phê lại, chưa vội bán, cũng góp phần không nhỏ làm tăng giá cà phê. Trong niên vụ 2022/2023, khi giá cà phê nhân xô tăng lên trên 50.000 đồng/kg - mức giá được coi là “mơ ước” với người trồng cà phê, hầu hết nông dân trồng cà phê Việt Nam đã ồ ạt bán hết cà phê. Vì vậy, khi giá cà phê lên tới trên 60.000 và đạt đỉnh 70.000 đồng/kg, nông dân gần như không được gì thêm từ những mức giá này.
Nhưng trong niên vụ 2023/2024, khi giá cà phê nhân xô luôn ở mức cao, từ trên 60.000 đến hơn 70.000 đồng/kg, nhiều nông dân trồng cà phê ở Tây Nguyên vẫn đang giữ cà phê trong nhà. Nếu cần bán để chi tiêu trong dịp Tết Nguyên đán sắp tới, nhiều nông hộ chỉ bán một phần cà phê mà không bán hết dù mức giá hiện tại đã đem lại lợi nhuận rất hấp dẫn cho người trồng cà phê.
