Đổi mới thể chế đất đai mở đường cho phát triển xanh và bền vững

Trao quyền cho địa phương, tăng cơ hội tiếp cận đất đai

Trong bối cảnh đất nước bước vào giai đoạn phát triển mới, giai đoạn của khát vọng hùng cường, tự chủ và hội nhập sâu rộng, việc hoàn thiện thể chế, chính sách đất đai đang được xác định là một trong những nhiệm vụ mang tính nền tảng để tạo đột phá cho tăng trưởng xanh và phát triển bền vững.

Sau ba năm triển khai Nghị quyết số 18-NQ/TW và một năm thi hành Luật Đất đai 2024, ngành quản lý đất đai đã có những bước tiến vượt bậc về tư duy, thể chế và phương thức quản lý. Các quan điểm lớn của Đảng về đổi mới chính sách đất đai đã được thể chế hóa tương đối đầy đủ, hình thành hành lang pháp lý minh bạch, đồng bộ, đảm bảo sự thống nhất trong quản lý và khai thác nguồn lực đất đai. Cơ chế phân cấp, phân quyền được cụ thể hóa triệt để, trao quyền thực chất cho địa phương, rút ngắn quy trình hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp tiếp cận đất đai.

Cải cách thủ tục hành chính và chuyển đổi số trong quản lý đất đai được coi là hai trụ cột đổi mới. 46/48 thủ tục hành chính đã được phân cấp, trong đó gần 30% thực hiện ngay tại cấp xã, phản ánh rõ tinh thần “chính quyền phục vụ”. Cơ sở dữ liệu đất đai quốc gia đang được xây dựng đồng bộ, kết nối với các lĩnh vực dân cư, thuế và bất động sản, hướng đến nền quản trị số hiện đại, minh bạch, hiệu quả.

Chính sách đất đai mới cũng mở đường cho phát triển bền vững nông nghiệp và nông thôn. Hạn mức chuyển nhượng, tích tụ, tập trung đất nông nghiệp được mở rộng; cơ chế sử dụng đa mục đích giúp khai thác hiệu quả quỹ đất, nâng cao thu nhập cho người dân, nhất là ở vùng sâu, vùng xa. Đất đai không còn chỉ được nhìn dưới góc độ quản lý, mà được xem là nguồn lực phát triển, gắn với bảo vệ môi trường và thích ứng biến đổi khí hậu.

Tuy nhiên, trong bối cảnh mới, ngành đất đai cũng đang đối mặt với nhiều thách thức, trong đó, nhận thức chưa thống nhất về sở hữu toàn dân; quy hoạch sử dụng đất còn chồng chéo; cơ chế đấu giá, đấu thầu chưa đủ linh hoạt; công tác định giá đất còn thiếu công cụ hiện đại và tâm lý e ngại trách nhiệm ở cấp thực thi. Đồng thời, việc điều tiết địa tô chênh lệch và phát triển thị trường bất động sản lành mạnh vẫn là bài toán cần lời giải căn cơ.

Chuyển từ “quản lý chặt chẽ” sang “quản lý hiệu quả"

Tại Hội nghị Trung ương 12 khóa XIII, Bộ Chính trị đã đưa ra những định hướng mới nhằm tháo gỡ điểm nghẽn, khơi thông nguồn lực đất đai, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững. Theo đó, năm quan điểm lớn được xác định:

Tiếp tục khẳng định đất đai là tài sản đặc biệt, nguồn lực chiến lược của quốc gia, cần được quản lý thống nhất, sử dụng hiệu quả và công bằng.

Đồng thời, tiếp cận linh hoạt hơn trong giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất, bảo đảm vừa minh bạch, vừa tạo điều kiện cho các dự án động lực, có giá trị lan tỏa cao.

Bên cạnh đó, nhà nước chủ động kiểm soát giá đất tại thị trường sơ cấp, bảo đảm ổn định, công bằng, giảm rủi ro và đầu cơ.

Một quan điểm nữa là hoàn thiện chính sách thuế đất theo hướng lũy tiến, điều tiết hợp lý phần địa tô chênh lệch, khuyến khích sử dụng đất hiệu quả, thúc đẩy thị trường phát triển minh bạch.

Cuối cùng là tăng cường thanh tra, giám sát gắn với trách nhiệm người đứng đầu; đưa tranh chấp đất đai trở lại đúng vai trò của tòa án, đảm bảo công bằng và tính cưỡng chế.

Trên cơ sở Kết luận của Bộ Chính trị, Cục Quản lý đất đai đã chủ động rà soát thực tiễn, đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật Đất đai 2024 theo hướng chuyển từ “quản lý chặt chẽ” sang “quản lý hiệu quả, kiến tạo phát triển”. Dự thảo Luật sửa đổi đang được lấy ý kiến rộng rãi, hướng đến đồng thuận xã hội cao trước khi trình Quốc hội thông qua vào cuối năm 2025.

Đổi mới thể chế đất đai lần này không chỉ là sự điều chỉnh kỹ thuật mà là một cuộc cải cách tư duy hướng tới quản trị đất đai hiện đại, minh bạch, gắn với mục tiêu phát triển xanh, kinh tế tuần hoàn và bảo vệ môi trường.

Trong tiến trình hiện thực hóa khát vọng Việt Nam hùng cường đến năm 2045, đất đai không chỉ là nguồn lực kinh tế mà còn là cấu phần quan trọng của an ninh sinh thái, an ninh xã hội và quốc phòng. Với vai trò là cơ quan tham mưu nòng cốt, Cục Quản lý đất đai khẳng định quyết tâm tiếp tục đi đầu trong đổi mới thể chế, hiện đại hóa quản trị, đưa đất đai thực sự trở thành nguồn lực chiến lược cho một Việt Nam phát triển nhanh, xanh và bền vững.

Nhân kỷ niệm 80 năm Ngày Nông nghiệp và Môi trường và Đại hội Thi đua yêu nước lần thứ I, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức chuỗi sự kiện kéo dài từ tháng 7 đến tháng 12/2025. Trong đó trọng tâm là lễ Kỷ niệm 80 năm ngành Nông nghiệp và Môi trường và Đại hội Thi đua yêu nước lần thứ I, dự kiến tổ chức sáng 12/11/2025 tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia (Hà Nội) với hơn 1.200 đại biểu tham dự, gồm lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ; nguyên lãnh đạo Bộ, đại diện các tổ chức quốc tế và các điển hình tiên tiến trong toàn ngành.