Đề xuất hỗ trợ 5-20 triệu đồng cho người dân TP.HCM chuyển đổi xe máy điện

Hỗ trợ hộ gia đình tối thiểu 5 triệu, tối đa 20 triệu

Ngày 7/10, Sở Xây dựng TP.HCM tổ chức Hội thảo về kết quả nghiên cứu “Vùng phát thải thấp - Lộ trình thực hiện chuyển đổi và chính sách hỗ trợ chuyển đổi phương tiện giao thông” thuộc Đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông trên địa bàn thành phố. 

Thống kê cho thấy, TP.HCM sau khi sáp nhập Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu có hơn 14 triệu dân, 13 triệu phương tiện, chưa kể xe vãng lai. Giao thông đường bộ chiếm tới 88% bụi mịn phát sinh, gây thiệt hại kinh tế hơn 3.000 tỷ đồng mỗi năm. Đặc biệt khu vực trung tâm thành phố có mật độ phương tiện cao, mức ô nhiễm thường xuyên vượt ngưỡng cho phép.

Xác định rõ nguồn ô nhiễm, TP.HCM quyết tâm giải quyết vấn đề ô nhiễm không khí từ hoạt động giao thông vận tải. Theo đó, quá trình chuyển đổi giao thông của TP.HCM sẽ được triển khai theo 3 trụ cột gồm: Chuyển đổi phương tiện điện hóa, phân vùng phát thải thấp (LEZ) và xây dựng hạ tầng chính sách hỗ trợ.

Cụ thể, phương tiện giao thông điện hóa tạo tiền đề về chính sách để các lộ trình chuyển đổi tiếp theo diễn ra thuận tiện. Từ nay đến năm 2030, lộ trình TP.HCM mở mới 78 tuyến xe buýt sử dụng nhiên liệu sạch, tương đương đạt 2.849 phương tiện.

Khuyến khích người dân, tổ chức, doanh nghiệp chuyển đổi phương tiện sang xe điện, phía đơn vị tư vấn xác định chi phí ban đầu thực hiện là thách thức lớn, nhất là với các nhóm thu nhập thấp và doanh nghiệp vận tải.

Đề án đề xuất hỗ trợ theo từng đối tượng bị tác động gồm: Phạm vi vùng LEZ dự kiến gồm các quận cũ: 1, 3, 5, 6, 8, 10, 11, Bình Thạnh, Tân Bình, Tân Phú, Phú Nhuận, giới hạn bởi 15 cây cầu và 17 tuyến đường chính. Khu vực này có khoảng 3,2 triệu dân, 9,2 triệu lượt di chuyển mỗi ngày, thường xuyên ghi nhận nồng độ bụi mịn PM2.5, PM10 vượt ngưỡng cho phép.

Từ năm 2026, ba nhóm xe sẽ bị kiểm soát trong vùng LEZ gồm: Xe tải nặng chạy dầu diesel (bị cấm hoàn toàn), ô tô thương mại dưới tiêu chuẩn Euro 4 và xe máy kinh doanh dịch vụ dưới Euro 2. Đến năm 2027, khi xe máy bắt buộc kiểm định khí thải, việc kiểm soát sẽ mở rộng cho toàn bộ xe không đạt chuẩn.

Để khuyến khích người dân chuyển đổi, đề án đề xuất hỗ trợ tài chính cho các hộ gia đình 10% chi phí (tối đa 5 triệu đồng), hộ cận nghèo 80% (không quá 16 triệu đồng) và hộ nghèo 100% (tối đa 20 triệu đồng). Đồng thời giảm 50% lệ phí đăng ký, biển số và hỗ trợ lãi vay khi người dân mua xe điện.

Với doanh nghiệp kinh doanh vận tải, chính sách ưu đãi gồm: Miễn 100% lệ phí trước bạ, giảm 50% phí bảo trì đường bộ và lệ phí cấp biển số, cùng hỗ trợ 50% lãi suất đầu tư xe trong năm đầu tiên. Doanh nghiệp xe buýt chuyển sang xe điện được vay tối đa 85% chi phí đầu tư và hưởng ưu đãi lãi suất trong 7 năm.

Thí điểm LEZ ở Cần Giờ và Côn Đảo

Năm 2026, dự kiến thí điểm vùng phát thải thấp tại khu vực trung tâm và Cần Giờ và đặc khu Côn Đảo. Vì 2 nơi này có đủ yếu tố để ưu tiên xây dựng thí điểm LEZ. Đặc biệt, Cần Giờ được ví như lá phổi xanh của TP.HCM. Còn Côn Đảo có hơn 80% diện tích thuộc vườn quốc gia, nổi bật là loại hình du lịch tâm linh và sinh thái. Hiện nay hai địa phương này đang chịu áp lực từ các phương tiện giao thông phát thải và bụi mịn gia tăng. 

Vì vậy đề án đặt mục tiêu phát triển hệ thống vận tải xanh, thông minh, phù hợp với đặc thù sinh thái dân cư tại Cần Giờ và Côn Đảo, giúp cải thiện chất lượng không khí, nâng cao sức khỏe cộng đồng, thúc đẩy du lịch và bảo tồn hệ sinh thái.

Tại Cần Giờ, đầu tháng 7/2026, xe máy các xã gồm: Bình Khánh, An Thới Đông, Cần Giờ và Thạnh An phải kiểm định khí thải sớm hơn 6 tháng so với toàn TP.HCM. Đầu tháng 1/2030, toàn bộ xe máy tại khu vực này sẽ phải đạt chuẩn khí thải Mức 2, sớm hơn 2 năm so với lộ trình chung của TP.HCM. Từ năm 2026, các khu vực nói trên tiếp tục thí điểm phân vùng kiểm soát lưu thông trên tuyến đường Rừng Sác (đoạn từ phà Bình Khánh đến đường Duyên Hải), hạn chế xe máy dưới chuẩn mức 2 và ô tô dưới chuẩn mức 4 di chuyển vào những ngày cuối tuần.

Còn tại Côn Đảo, đề án đề xuất mở mới 6 tuyến xe buýt điện kết nối sân bay Cỏ Ống, cảng Bến Đầm cùng các điểm du lịch, di tích lịch sử. Dịch vụ xe đạp điện chia sẻ sẽ được triển khai tại các khu dân cư và khách sạn, trong khi các trạm sạc năng lượng mặt trời được lắp đặt ở bến xe, chợ và khu du lịch.

Hệ thống giám sát khí thải như camera nhận diện biển số, thiết bị kiểm định di động, cảm biến đo khí xả, dữ liệu phân tích bằng AI tích hợp với cơ sở dữ liệu đăng kiểm cũng sẽ lắp đặt.

Bên cạnh đó, thành phố sẽ mở mới 72 tuyến buýt với hơn 1.100 xe buýt điện, đầu tư ít nhất 8.000 xe đạp công cộng, xây hành lang xanh ưu tiên người đi bộ, xe đạp, cùng 750-1.338 trạm sạc đặt tại bãi đỗ, trung tâm thương mại, trục giao thông chính.

Giai đoạn 2025-2026 hoàn thiện pháp lý với kinh phí dự kiến hơn 733 tỷ đồng. Giai đoạn 2026-2030, khi triển khai toàn diện, tổng chi phí ước hơn 7.300 tỷ đồng (chưa gồm đầu tư xe buýt), ngân sách chiếm 80%.

Sở Xây dựng TP.HCM đang xây dựng phương án khai thác sử dụng quỹ đất do Nhà nước quản lý để lắp đặt trạm sạc điện. UBND TP.HCM cũng ghi nhận đề xuất của Công ty Trạm sạc Toàn Cầu V-Green đề nghị hợp tác với Công ty TNHH MTV Dịch vụ công ích Thanh niên Xung phong khai thác các bãi xe công cộng kết hợp trạm sạc điện nhằm hiệu quả trong việc sử dụng quỹ đất công.