Đoạn sạt lở nghiêm trọng tại ấp An Hòa khiến đê bao bị vỡ, đe dọa an toàn và sinh kế người dân. Ảnh: Hồ Thảo.
Nỗi lo mất đất, mất kế sinh nhai
Cù lao An Bình, thuộc huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long, nổi tiếng với gần 1.000 ha vườn cây ăn trái đặc sản và có số lượng lớn lồng bè nuôi thủy sản dọc sông Cổ Chiên. Những năm gần đây, khu vực này đang chịu ảnh hưởng nghiêm trọng do sạt lở bờ sông, nhất là vào mùa mưa lũ.
Ông Lê Minh Hùng, Chủ tịch UBND xã An Bình, cho biết, gần nhất, vào tháng 8/2024, đoạn bờ sông Cổ Chiên qua ấp An Hòa bất ngờ bị sạt lở, làm nước sông tràn vào gây ngập hơn 70 ha vườn cây ăn trái, đồng thời ảnh hưởng trực tiếp đến gần 100 hộ dân trong khu vực. Ngay sau đó, chính quyền địa phương đã huy động lực lượng và phương tiện để gia cố tạm thời đoạn bị sạt. Nhưng chưa được bao lâu lại tiếp tục sạt lở với mức độ tương tự, làm sập một trụ điện và đứt khoảng 80m dây, gây mất an toàn cho người dân.
Theo ông Hùng, hiện tượng bào mòn đất, nứt bờ và sạt lở cục bộ diễn ra ngày càng nghiêm trọng, chủ yếu do tác động của dòng chảy, thủy triều và hoạt động khai thác cát trước đó gây ra.
Ghi nhận thực tế tại ấp An Hòa cho thấy khu vực đầu cù lao đang trong tình trạng báo động, có thể xảy ra sạt lở bất cứ lúc nào. Những đoạn có nguy cơ đã được gia cố tạm, nhưng do nền đất yếu, bên dưới đã xuất hiện nhiều hàm ếch, có nơi bị khoét sâu vào bên trong, tiềm ẩn rủi ro rất cao.
Ông Nguyễn Văn Lượm, người dân địa phương, lo lắng kể: Mùa nước nổi năm ngoái, nước từ sông tràn vào cuốn mất hơn 1,5 công (khoảng 1.500m2) đất của tôi. Vườn bị ngập, làm chết 50 cây nhãn và 300 cây chanh đang ra trái.
Chính quyền có xuống giúp đắp lại bờ đê ngăn nước, tôi cũng cố trồng lại cây mới, nhưng đê mỏng quá, không biết có chống nổi mấy con lũ lớn vào tháng 8, tháng 9 tới không. Nếu sạt lở xảy ra thêm nữa, chắc tôi mất trắng phần đất còn lại.
Ông Lượm lo sợ phần đất còn lại của gia đình sẽ bị nước cuốn trôi vì chưa có giải pháp lâu dài để ngăn sạt lở. Ảnh: Hồ Thảo.
Tương tự, ông Nguyễn Văn Dạ, ngụ tại địa phương chia sẻ, năm ngoái, khi đê bị vỡ, cây cột điện trước nhà ông cũng bị nước cuốn trôi xuống sông. Dù điện lực kịp thời cắt điện, nhưng nước vẫn tràn vào nhà làm hỏng hết quần áo và đồ đạc của gia đình. Mỗi năm đến tháng 8, 9, người dân ở đây đều sống trong lo sợ và ám ảnh vì tình trạng này.
“Năm trước, chính quyền có tổ chức họp và thông báo sẽ xây bờ kè, nhưng đến giờ vẫn chưa có gì thay đổi. Giờ bà con mới trồng lại vườn, nếu tiếp tục bị ngập coi như mất trắng”, ông Dạ lo lắng.
Dự án chậm triển khai
Trước đó, UBND tỉnh Vĩnh Long đã phê duyệt dự án xây dựng tuyến kè chống sạt lở khu vực An Bình, kéo dài từ đầu cù lao đến bến phà An Bình dài khoảng 4,3km. Tổng kinh phí đầu tư cho toàn bộ dự án gần 257 tỷ đồng. Thời gian thực hiện từ năm 2025 - 2026, dự kiến bàn giao mặt bằng thi công vào tháng 6/2025.
Tuy nhiên, ông Lê Minh Hùng, Chủ tịch UBND xã An Bình thông tin, đến nay, dự án vẫn chưa thể triển khai do trong tổng số khoảng 200 hộ dân bị ảnh hưởng, hiện còn trên 30 hộ chưa thống nhất được phương án bồi thường và hỗ trợ.
"Giá hỗ trợ di dời bè cá vẫn chưa được xác định. Do chưa có phương án xác định số lượng cọc dưới mỗi bè, gây khó khăn trong việc tính toán chi phí hỗ trợ hợp lý. Ngoài ra, còn phát sinh nhiều trường hợp phức tạp như chủ đất đã mất, hoặc đi điều trị bệnh dài ngày không thể ký nhận, hoặc một số hộ dân cư trú ở xa chưa thể tiếp xúc làm việc", ông Hùng cho biết.
Nhiều bè nuôi cá trên sông vẫn chưa được di dời, gây khó khăn cho việc triển khai dự án xây kè chống sạt lở. Ảnh: Hồ Thảo.
Ông Nguyễn Thành Vinh, Phó Giám đốc Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng các công trình Nông nghiệp và Môi trường Vĩnh Long cho biết: Hội đồng bồi thường đã tổ chức chi trả tiền hỗ trợ vật kiến trúc, đất cho các hộ dân bị ảnh hưởng, tuy nhiên còn 33 trường hợp chưa thống nhất. Hiện nay, Hội đồng bồi thường đang lập thủ tục trình cấp thẩm quyền xin chủ trương hỗ trợ nhằm sớm di dời bè cá cho các hộ bị ảnh hưởng.
Theo ông Vinh, việc xây dựng tuyến kè mới nhằm chống sạt lở bờ sông, không chỉ bảo vệ sản xuất nông nghiệp, như vườn cây ăn trái và nuôi trồng thủy sản, mà còn góp phần phát triển du lịch địa phương. Dự án sẽ hỗ trợ nâng cao chất lượng hạ tầng thủy lợi, từ đó giúp tăng thu nhập cho người dân và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Đặc biệt, công trình còn góp phần ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu, sạt lở bờ sông và xâm nhập mặn, phục vụ cho diện tích khoảng 10 ha đất sản xuất.
