Người dân Lạng Sơn thu hái hoa hồi trên vùng nguyên liệu, chuẩn bị cho vụ chế biến mới. Ảnh: Hoàng Nghĩa.
Nâng chất lượng từ vùng nguyên liệu chủ lục
Lạng Sơn là vùng đất giàu lợi thế về nông, lâm sản, với hơn 230 sản phẩm đạt chuẩn OCOP 3 sao trở lên. Trong số đó, nhiều sản phẩm đã định hình thương hiệu vùng miền như hoa hồi Văn Quan, quýt Bắc Sơn, hồng vành khuyên Văn Lãng, thạch đen Tràng Định hay na Chi Lăng, những giá trị làm nên “bản đồ đặc sản xứ Lạng”.
Riêng hoa hồi, cây trồng chủ lực đang chiếm diện tích hơn 46.000 ha, cung ứng khoảng 17.000 tấn hoa khô mỗi năm. Đây được xem là “mỏ vàng xanh” của tỉnh, phù hợp phát triển tinh dầu, gia vị và dược liệu cho các thị trường ưa chuộng sản phẩm tự nhiên như châu Âu, Trung Đông hay Ấn Độ.
Trước đây, hoa hồi chủ yếu bán tươi hoặc phơi khô, giá cả biến động do phụ thuộc thương lái. Những năm gần đây, tỉnh chú trọng chuẩn hóa vùng trồng, áp dụng kỹ thuật canh tác an toàn, cấp mã số vùng trồng và thúc đẩy liên kết với doanh nghiệp. Nhờ đó, hai chuỗi liên kết sản xuất, tiêu thụ hơn 1.000 ha đã hình thành tại Chi Lăng và Tràng Định, mang lại đầu ra ổn định cho người dân và nâng cao giá trị sản phẩm.
Hoa hồi Lạng Sơn được bảo hộ Chỉ dẫn địa lý từ năm 2007 và đến năm 2020 trở thành một trong 39 chỉ dẫn địa lý của Việt Nam được EU bảo hộ, mở ra cánh cửa lớn cho xuất khẩu chính ngạch. Từ 2020 đến nay, giá hồi tươi tăng ổn định, hồi khô đạt mức hấp dẫn, giúp nhiều hộ dân cải thiện thu nhập rõ rệt.
Cùng với hồi, các vùng na, quýt, hồng không hạt, mật ong… được mở rộng theo hướng an toàn, tạo nguồn nguyên liệu đồng bộ để sẵn sàng tham gia chuỗi cung ứng xuất khẩu.
Đa dạng sản phẩm, mở rộng thị trường
Lạng Sơn sở hữu hệ thống cửa khẩu quốc tế và quốc gia, tạo lợi thế đặc biệt trong giao thương nông sản. Những năm gần đây, tỉnh phối hợp Bộ Công Thương và Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức nhiều phiên kết nối cung - cầu, hội nghị xúc tiến thương mại với Trung Quốc, Ấn Độ và châu Âu nhằm mở rộng đầu ra.
Hoa hồi khô Lạng Sơn – sản phẩm chủ lực trong các chuỗi liên kết chế biến sâu và xuất khẩu. Ảnh: Hoàng Nghĩa.
Ông Hoàng Văn Chiều, Phó Giám đốc Sở NN-MT Lạng Sơn nhận định: “Xu hướng xuất khẩu chính ngạch đang mở ra cơ hội lớn cho đặc sản địa phương. Sản phẩm chế biến sâu từ hồi ngày càng được ưa chuộng tại EU, Ấn Độ và Trung Đông, những thị trường đòi hỏi tiêu chuẩn cao. Đây là cơ sở để tỉnh tập trung nâng chuẩn vùng trồng và tăng chế biến sâu, tạo ưu thế cạnh tranh cho doanh nghiệp”.
Bên cạnh xúc tiến thị trường, nhiều doanh nghiệp trong tỉnh đã đầu tư dây chuyền chế biến mới, từ làm tinh dầu, nhang hữu cơ đến trà hồi, quế. Chuỗi sản xuất hiện đại giúp sản phẩm đáp ứng yêu cầu kỹ thuật, an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc, yếu tố ngày càng quan trọng khi tiếp cận thị trường khó tính.
Sự chuyển dịch từ xuất thô sang chế biến sâu đang tạo ra diện mạo mới: sản phẩm giữ được hương vị tự nhiên, hạn chế thất thoát sau thu hoạch, nâng giá trị kinh tế và mở thêm nhiều kênh tiêu thụ.
Tạo động lực từ liên kết và hạ tầng
Để đáp ứng chuẩn quốc tế, tỉnh đang xây dựng chính sách thu hút doanh nghiệp đầu tư nhà máy chế biến sâu, đồng thời nghiên cứu cơ chế hỗ trợ hạ tầng, mặt bằng cho các dự án chế biến quy mô vừa và lớn.
Ngoài ra, tỉnh định hướng hình thành trung tâm hậu cần nông sản với kho lạnh và dây chuyền sơ chế hiện đại, giúp giảm tổn thất sau thu hoạch và đảm bảo chất lượng khi xuất khẩu.
“Cùng với hạ tầng, việc số hóa quy trình từ mã số vùng trồng, mã số đóng gói đến truy xuất nguồn gốc cũng được chú trọng. Khi nông dân và doanh nghiệp cùng nâng chuẩn, đặc sản xứ Lạng sẽ tạo được niềm tin với thị trường lớn”, ông Hoàng Văn Chiều nhấn mạnh.
Tỉnh cũng chú trọng lai tạo giống mới, ứng dụng công nghệ sinh học, cải tiến kỹ thuật bảo quản và khuyến khích mô hình sản xuất carbon thấp. Đây là hướng đi phù hợp xu thế tiêu dùng xanh trên thế giới.
Không chỉ tập trung sản phẩm truyền thống, Lạng Sơn còn hỗ trợ các hợp tác xã và doanh nghiệp phát triển thêm sản phẩm phụ trợ từ thạch đen, mật ong, quế… để tăng tính đa dạng, nâng khả năng tiếp cận thị trường.
Doanh nghiệp địa phương giới thiệu mẫu bao bì sản phẩm hồi chế biến sâu nhằm mở rộng thị trường. Ảnh: Hoàng Nghĩa.
Khẳng định vị thế đặc sản xứ Lạng
Với chiến lược bài bản, đặc sản Lạng Sơn đang từng bước hiện diện tại nhiều thị trường lớn như: Trung Quốc, Ấn Độ, Malaysia, Indonesia, Anh, Hoa Kỳ, Pháp, Nhật Bản,… Sự kết hợp giữa tiềm năng tự nhiên và phương thức sản xuất hiện đại đang tạo nên sức bật mới cho nông sản địa phương.
“Khi chất lượng được nâng lên, thị trường sẽ tự mở cửa. Mục tiêu của chúng tôi không chỉ là xuất khẩu nhiều hơn, mà là đưa đặc sản xứ Lạng trở thành thương hiệu của sự tin cậy”, ông Hoàng Văn Chiều khẳng định.
Trong bối cảnh nhu cầu sản phẩm tự nhiên, an toàn, truy xuất rõ ràng ngày càng tăng, các đặc sản như hoa hồi, na, quýt, hồng hay thạch đen đang có cơ hội lớn để vươn xa, khẳng định vị thế của nông sản Việt trên bản đồ thế giới.
