Cuộc 'truy vấn' con người và đối thoại thiên nhiên qua lăng kính người nghệ sĩ

Cuộc đối thoại giữa con người và thiên nhiên

Trong bối cảnh thế giới đang đối diện với những thách thức chưa từng có của ô nhiễm và biến đổi khí hậu, nghệ thuật lại một lần nữa chứng minh sức mạnh thầm lặng nhưng bền bỉ của mình: đánh thức nhận thức và lay động trái tim con người. Không phải bằng lời kêu gọi khô cứng, mà bằng hình ảnh, cảm xúc, bằng những khoảnh khắc được ghi lại từ đời sống, chân thực, giản dị nhưng để lại ấn tượng sâu sắc trong tâm trí người xem.

Cuộc thi và triển lãm ảnh “Khoảnh khắc xanh - Hành động xanh - Tương lai xanh”, do Ban Quản lý Dự án “Lồng ghép chống chịu biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường để phát triển các đô thị xanh loại II” thuộc Cục Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp tổ chức, chính là một minh chứng sinh động cho điều đó.

Triển lãm diễn ra từ ngày 24/10 đến hết ngày 31/10/2025 tại Trung tâm Văn hóa - Thông tin và Thể thao phường Hoàn Kiếm, Hà Nội (Vườn hoa Hàng Trống, 42 Nhà Chung).

Khác với những chiến dịch truyền thông thông thường, cuộc thi ảnh sử dụng nghệ thuật thị giác để truyền tải những thông điệp xanh, hành động đẹp đến với cộng đồng. Hơn 960 tác phẩm gửi về từ 192 tác giả trên khắp cả nước không chỉ phản ánh vẻ đẹp thiên nhiên, mà còn khắc họa tinh thần trách nhiệm của con người trong hành trình chung tay bảo vệ hành tinh.

Từ những cánh đồng phủ kín pin năng lượng mặt trời giữa nắng gió miền Trung, đến hình ảnh người công nhân môi trường cần mẫn giữa đêm khuya, hay những không gian nghệ thuật từ rác thải… mỗi bức ảnh là một câu chuyện, một lời nhắc nhở dịu dàng về giá trị của “sống xanh”.

Theo ông Nguyễn Trung Thắng, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, chính sách Nông nghiệp và Môi trường, cuộc thi không chỉ nhằm tìm kiếm các tác phẩm đẹp mà còn hướng tới khơi dậy tinh thần trách nhiệm cộng đồng, thúc đẩy các tổ chức, doanh nghiệp và người dân cùng thực hiện những “hành động xanh”, lan tỏa ý thức về kinh tế tuần hoàn, đô thị phát thải thấp và phát triển bền vững.

Nhưng trên tất cả, điều làm nên sức sống của cuộc thi nằm ở chỗ: nghệ thuật đã bước ra khỏi khung hình, trở thành chất xúc tác cho hành động. Ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) chia sẻ: “Những tác phẩm xuất sắc hôm nay không chỉ là thành tựu nghệ thuật, mà còn là nguồn cảm hứng hành động để chúng ta biến những khoảnh khắc đẹp trong ảnh thành hành động đẹp trong cuộc sống”.

Những bức tranh “xanh” ấy trở thành không gian nơi nghệ sĩ và công chúng gặp nhau. Không chỉ là phương tiện truyền tải, mỗi tác phẩm đã trở thành ngôn ngữ kết nối con người với thiên nhiên, khơi dậy niềm tin rằng hành tinh vẫn còn cơ hội được hồi sinh từ chính những hành động nhỏ bé nhưng bền bỉ của mỗi người.

Trong khuôn viên nhỏ giữa lòng Thủ đô, Triển lãm ảnh “Khoảnh khắc xanh - Hành động xanh - Tương lai xanh” thu hút nhiều người dân và du khách đến tham quan. Không gian trưng bày được bố trí ngoài trời, trong khuôn viên Vườn hoa Hàng Trống, tận dụng ánh sáng và không gian xanh tự nhiên. Đến với triển lãm, người xem có thể chiêm ngưỡng những khung hình dưới ánh nắng mặt trời, trong tiếng chim ríu rít, như thể mỗi bức ảnh là một nhịp thở riêng của đất trời. Chính sự gần gũi ấy khiến triển lãm không còn là khoảng cách giữa nghệ sĩ và công chúng, mà là một cuộc đối thoại cởi mở giữa con người và thiên nhiên.

Lời nhắc về trách nhiệm với môi trường

Các tác phẩm tại triển lãm dẫn dắt người xem qua nhiều cung bậc cảm xúc, từ kinh ngạc, day dứt đến hy vọng. Có bức phơi bày sự tương phản dữ dội giữa những con người nhỏ bé trong bãi rác khổng lồ, hay hình ảnh các tình nguyện viên miệt mài dọn rác giữa dòng kênh ô nhiễm ở TP.HCM…  những hình ảnh này gợi lên nỗi lo về thực trạng môi trường. Nhưng xen giữa gam tối ấy là những mảng sáng của niềm tin với những tua-bin gió vươn cao giữa biển, những không gian xanh mướt màu xanh của cây, hình ảnh người công nhân vệ sinh âm thầm giữ cho thành phố sạch, những mô hình sản xuất xanh từ lục bình, rau củ, hay nghệ sĩ biến rác thải nhựa thành tác phẩm nghệ thuật độc đáo... Tất cả hòa quyện thành bản giao hưởng thị giác đầy sức lay động.

Với nhiều bạn trẻ, triển lãm mở ra một thế giới mới về môi trường và năng lượng tái tạo. Sinh viên Lê Viết Đại (Đại học Kinh tế quốc dân) chia sẻ sau khi tham quan: “Lần đầu tiên em được biết công nghệ pin mặt trời bắt đầu thịnh hành ở Việt Nam. Việc phát triển các loại năng lượng xanh giúp đất nước hướng tới kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh. Các tác giả đã xuất sắc đưa những khía cạnh ít thấy của đời sống đến với người xem. Em rất bất ngờ và xúc động với những hình ảnh này”.

Những cảm xúc đó không chỉ đến từ nội dung mà còn từ cách nghệ thuật được kể lại bằng ánh sáng, sự sắp đặt - đôi khi đầy ngẫu nhiên - và góc nhìn tinh tế của người nghệ sĩ. Các tác phẩm cho thấy một góc nhìn rất khác về đời sống Việt Nam - nơi những hành động giản dị như phân loại rác, sử dụng năng lượng sạch hay gìn giữ không gian xanh cũng đủ để biến thành những bức tranh truyền tải thông điệp mạnh mẽ về môi trường.

Đối với các tác giả đoạt giải, triển lãm là sự ghi nhận nhưng đồng thời cũng là lời nhắc nhở về trách nhiệm, như cách mà họ chia sẻ: “Giải thưởng không chỉ ghi nhận dấu ấn cá nhân, mà còn là động lực để chúng tôi sống xanh hơn, lan tỏa những hành động xanh, góp phần bảo vệ môi trường”.

Chính sự đồng điệu giữa nghệ thuật và ý thức cộng đồng đã làm nên sức lan tỏa mạnh mẽ của sự kiện. Khi người xem dừng lại trước một bức ảnh, không chỉ là chiêm ngưỡng cái đẹp, mà là sự tự vấn bản thân: mình đã làm gì cho Trái đất hôm nay? Và đôi khi, từ câu hỏi ấy, hành động bắt đầu, từ việc trồng một cây xanh, bỏ đi thói quen dùng nhựa một lần, hay chỉ đơn giản là giữ sạch con phố nơi mình sống.

Giữa những ồn ào của nhịp sống hiện đại, triển lãm giống như một khoảng lặng xanh, để mỗi người tìm thấy trong mình một mầm ý thức, một niềm tin rằng thay đổi vẫn có thể bắt đầu từ những điều nhỏ nhất. Khi nghệ thuật chạm tới trái tim, nó không chỉ dừng lại ở cảm xúc, mà trở thành nguồn năng lượng mới cho hành trình sống xanh - một hành trình mà mỗi người đều có thể bắt đầu ngay từ hôm nay.