Tăng công cụ dọn “rác” trên không gian mạng
Trong bối cảnh không gian mạng ngày càng trở thành một phần không thể tách rời của đời sống hiện đại, những vấn đề nhức nhối trên môi trường số đang đặt ra thách thức lớn cho cơ quan quản lý và toàn xã hội. Sự phát triển bùng nổ của các nền tảng mạng xã hội, cùng với tốc độ lan truyền thông tin vượt khỏi kiểm soát, khiến nhiều hành vi lệch chuẩn, tin giả, phát ngôn thù ghét và vi phạm quyền riêng tư diễn ra tràn lan, ảnh hưởng nghiêm trọng tới môi trường văn hóa số và đạo đức xã hội.
Tin giả xuất hiện tràn lan trên không gian mạng ảnh hưởng nghiêm trọng tới môi trường văn hóa số và đạo đức xã hội. Ảnh: Chụp từ màn hình Facebook.
Dù Việt Nam đã ban hành nhiều văn bản pháp lý liên quan, song nhận thức về văn hóa ứng xử trên không gian mạng của một số người vẫn còn hạn chế. Nhiều người dùng mạng xã hội chưa ý thức đầy đủ trách nhiệm pháp lý và văn hóa, dẫn đến hành vi thiếu chuẩn mực, thậm chí vi phạm pháp luật. Đặc biệt, không gian mạng đang bị các đối tượng xấu lợi dụng đưa tin giả, thông tin sai lệch để tuyên truyền chống phá, bịa đặt, xuyên tạc gây hoang mang dư luận và chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc.
Theo thống kê, riêng trong năm 2024, Facebook đã chặn gỡ hơn 10.000 bài viết vi phạm, Google gỡ 6.467 video và TikTok chặn 1.274 video có nội dung xấu độc. Tuy nhiên, cuộc chiến với tin giả và thông tin độc hại vẫn còn nan giải khi các hành vi lừa đảo, giả mạo ngân hàng, chiếm đoạt tài khoản, dụ dỗ đầu tư trực tuyến ngày càng tinh vi, gây thiệt hại hàng nghìn tỷ đồng. Song song đó, tình trạng xúc phạm, bạo lực ngôn từ, bắt nạt trực tuyến, mua bán dữ liệu cá nhân tiếp tục diễn biến phức tạp, làm xói mòn niềm tin xã hội và tổn thương đời sống tinh thần của người dùng.
Đáng lo ngại nhất là giới trẻ - nhóm chịu ảnh hưởng sâu sắc từ môi trường mạng. Việc thường xuyên tiếp xúc với nội dung độc hại, lệch chuẩn giá trị, các trào lưu phản văn hóa khiến một bộ phận thanh thiếu niên có nguy cơ bị tổn thương tâm lý, hình thành lối sống lệch lạc, sa vào “thế giới ảo” và xa rời thực tế.
Trong khi đó, việc quản lý dịch vụ xuyên biên giới vẫn còn nhiều khó khăn. Các nền tảng quốc tế như Facebook, TikTok, YouTube chiếm thị phần lớn nhưng chưa thực sự tuân thủ đầy đủ quy định pháp luật Việt Nam về kiểm duyệt nội dung và bảo vệ dữ liệu người dùng. Thực tế này đòi hỏi phải có công cụ pháp lý và văn hóa đủ mạnh để điều chỉnh hành vi, định hướng chuẩn mực ứng xử số.
Từ những vấn đề trên, việc ban hành Bộ Quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng trở thành yêu cầu tất yếu, nhằm xây dựng môi trường mạng văn minh, an toàn, góp phần lan tỏa các giá trị tích cực và bảo vệ bản sắc văn hóa Việt Nam trong kỷ nguyên số.
Hướng tới môi trường văn hóa mạng lành mạnh, an toàn
Ngày 22/10, Cục Phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử (PTTH&TTĐT) - Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức Hội thảo lấy ý kiến góp ý Dự thảo Bộ Quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng, với sự tham gia của đại diện các Bộ, ngành Trung ương, Sở Văn hóa Thể thao Hà Nội, TP.HCM, cùng doanh nghiệp cung cấp dịch vụ, truyền thông và các đơn vị liên quan. Hội thảo hướng tới hoàn thiện khung quy tắc ứng xử văn minh, phù hợp với đời sống số hiện nay.
Thứ trưởng Thường trực Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lê Hải Bình nhấn mạnh, việc định hướng chuẩn mực hành vi trên không gian mạng là hết sức cần thiết. Ảnh: Báo Văn hóa.
Trình bày nội dung dự thảo, Phó Cục trưởng Cục PTTH&TTĐT Nguyễn Thị Thanh Huyền cho biết Bộ Quy tắc gồm 3 chương, 11 điều, áp dụng cho 5 nhóm đối tượng: cá nhân; cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp; nhà cung cấp dịch vụ mạng xã hội, nền tảng số trong và ngoài nước; nhà cung cấp dịch vụ internet; cùng các cơ quan báo chí, đài phát thanh, truyền hình, công ty truyền thông, quảng cáo và tổ chức nghệ thuật biểu diễn.
Dự thảo được xây dựng với mục tiêu định hướng hành vi ứng xử văn minh, tuân thủ pháp luật và tôn trọng giá trị văn hóa Việt Nam, góp phần hình thành không gian mạng an toàn, lành mạnh, nhân văn, đồng thời khuyến khích lan tỏa các giá trị tích cực, sáng tạo và bản sắc dân tộc. Khi được ban hành, Bộ Quy tắc không chỉ nâng cao trách nhiệm người dùng mà còn thúc đẩy tính minh bạch của các doanh nghiệp, hỗ trợ cơ quan quản lý trong định hướng, giám sát và xử lý vi phạm.
Trong đó, các nội dung đáng chú ý yêu cầu người dùng tìm hiểu và tuân thủ quy định pháp luật, tiêu chuẩn cộng đồng của các nền tảng số; không phát tán tin giả, tin sai sự thật hoặc thông tin vi phạm pháp luật; đồng thời tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ và tránh các hành vi gây ảnh hưởng đến tổ chức, cá nhân khác trên môi trường mạng.
Phát biểu tại Hội thảo, Thứ trưởng Thường trực Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lê Hải Bình nhấn mạnh, không gian mạng ngày càng trở thành một phần không thể tách rời của đời sống hiện đại, mang lại nhiều giá trị nhưng cũng tiềm ẩn không ít thách thức cho nhà quản lý và người dùng. Những hành vi lệch chuẩn trên môi trường mạng đang tác động tiêu cực đến đạo đức, nhân cách và lối sống của giới trẻ, khiến nhiều phụ huynh lo lắng.
“Trong bối cảnh đó, việc định hướng chuẩn mực hành vi trên không gian mạng là hết sức cần thiết. Bộ Quy tắc khi được ban hành sẽ là nền tảng để xây dựng môi trường văn hóa mạng lành mạnh, lan tỏa giá trị nhân văn và tích cực trong xã hội”, Thứ trưởng nhấn mạnh.
Thứ trưởng đề nghị các Bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp và người dân chung tay lan tỏa Bộ Quy tắc trong đời sống, thể hiện trách nhiệm công dân số. Đề nghị cơ quan soạn thảo cần nghiêm túc tiếp thu ý kiến góp ý để hoàn thiện văn bản, bảo đảm tính thực tiễn và nhận được sự đồng thuận xã hội.
Đáng chú ý, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch hiện đang phối hợp cùng các cơ quan liên quan xây dựng Dự thảo Nghị quyết của Bộ Chính trị về chấn hưng và phát triển văn hóa Việt Nam trong kỷ nguyên mới, trong đó việc hình thành Bộ Quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng được xem là bước đi quan trọng.
Theo Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Trần Thanh Lâm, Dự thảo Bộ Quy tắc được đánh giá bám sát thực tiễn sinh động của đời sống số, đồng thời kế thừa kinh nghiệm quản lý không gian mạng từ một số quốc gia trên thế giới.
“Việt Nam là quốc gia cởi mở trong việc đón nhận các nền tảng mạng xã hội và doanh nghiệp công nghệ. Tuy nhiên, bên cạnh lợi ích, hoạt động trên không gian mạng cũng phát sinh nhiều diễn biến phức tạp. Việc ban hành Bộ Quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng là cần thiết và được kỳ vọng sẽ tác động tích cực tới khoảng 76 triệu người dùng mạng xã hội tại Việt Nam”, ông Trần Thanh Lâm khẳng định.
