Ngành dệt may đang gây ra những tác động ngày càng nghiêm trọng với môi trường, trong khi nhu cầu tiêu thụ vẫn tăng chóng mặt mỗi năm.
Để giải quyết vấn đề này, nhóm nghiên cứu do Giáo sư Yiqi Yang, đến từ Đại học Nebraska-Lincoln (Mỹ) dẫn đầu, đã phát triển công nghệ tái chế hóa học “sợi thành sợi” đầu tiên trên thế giới. Công nghệ này có khả năng tách các loại sợi tự nhiên - tổng hợp trong vải pha, đồng thời loại bỏ thuốc nhuộm mà vẫn giữ nguyên chất lượng của sợi, tạo ra nguyên liệu mới có giá trị cao.
Giáo sư Yiqi Yang (giữa) cùng cộng sự tại Đại học Nebraska–Lincoln. Ảnh: CEHS
Giải thích thêm về nghiên cứu, ông Yang cho biết: “Trong 20 năm qua, sản lượng sợi dệt may toàn cầu đã tăng gấp đôi, lượng tiêu thụ lên tới hơn 125 triệu tấn sợi mỗi năm. Dù vậy, chúng ta không thể cứ trồng thêm bông hay nuôi thêm cừu mãi nếu không chúng ta sẽ ngày càng phụ thuộc vào sợi tổng hợp - một loại vật liệu đang gây ra hệ lụy lớn với môi trường do chứa vi hạt nhựa không phân hủy. Tái chế sợi dệt may sẽ là giải pháp phù hợp cho vấn đề này”.
Hiện nay, các hình thức tái chế hàng dệt may chủ yếu mới dừng ở việc nghiền vải thành sợi thô để làm vật liệu khác, hoặc “tái chế cơ học” thành sợi dệt mới nhưng phải bổ sung trên 50% sợi nguyên sinh, gây tốn kém và phá hủy cấu trúc sợi. Trong khi đó, công nghệ tái chế “sợi thành sợi” gần như bất khả thi do có thuốc nhuộm hóa chất và vải pha.
Theo đó, nhóm của ông Yang đã phát triển một hệ thống xử lý nước đặc biệt, có thể loại bỏ thuốc nhuộm mà không phá hủy sợi hay dung môi. “Đây là lần đầu tiên thế giới làm được điều này. Chúng tôi vừa tái chế được sợi, vừa tái chế được cả thuốc nhuộm và dung môi trong quá trình,” ông nói.
Từ lượng quần áo thải bỏ khổng lồ đến khó khăn trong tách sợi và loại bỏ thuốc nhuộm là những thách thức mà tái chế dệt may phải đối mặt. Ảnh: Deann Gayman
Kết quả nghiên cứu đã được công bố trên nhiều tạp chí chứng minh công nghệ có thể xử lý nhiều loại vải, từ cotton, polyester pha đến len, acrylic và cả thảm. Với quần jeans cũ, công nghệ loại bỏ hoàn toàn thuốc nhuộm vat, đồng thời sản xuất sợi cellulosic nhân tạo có chất lượng tốt hơn cả sợi nhân tạo từ bột gỗ.
Yang khẳng định công nghệ này khả thi về kinh tế và có thể nhân rộng: “Công nghệ này có thể tái chế bất kỳ loại sợi nào với chi phí hợp lý, chất lượng cao. Ngay từ đầu, chúng tôi đã hướng tới quy mô công nghiệp. Nhưng để thương mại hóa, cần sự tham gia của doanh nghiệp bởi đầu tư ban đầu rất lớn.”
Ngoài tái chế, nhóm nghiên cứu của Yang còn phát triển sợi từ phụ phẩm nông nghiệp như lông gà. Ông nhấn mạnh: “Tôi không thấy tương lai nào khác ngoài hai lựa chọn. Một là tạo ra sợi mới từ nguồn thay thế, hai là tái chế những gì chúng ta đang có”.
