Cơ hội để chuyển đổi bền vững
Chia sẻ tại sự kiện “Phát triển bền vững 2025” do Forbes Việt Nam tổ chức ngày 10/4, ông Patrick Haverman, Phó trưởng đại diện thường trú của UNDP Việt Nam, khẳng định Việt Nam đang cho thấy nỗ lực đáng ghi nhận trong việc định hình tương lai bằng các chính sách dài hạn và hành động kiên quyết.
Theo ông Haverman, Việt Nam nằm trong nhóm các quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của biến đổi khí hậu, với thiệt hại hàng năm hơn 1 tỉ USD và có thể lên tới 523 tỉ USD vào năm 2050 nếu không có các giải pháp quyết liệt.
Ông Patrick Haverman, Phó trưởng đại diện thường trú của UNDP Việt Nam phát biểu tại hội nghị. Ảnh: Ban tổ chức
“Tăng trưởng xanh quan trọng cho chúng ta tiếp cận thị trường mới. Chúng ta không thể đánh đổi môi trường vì lợi ích trong ngắn hạn mà quên mất lợi ích dài hạn. Chúng ta phải bảo vệ hành tinh cho thế hệ tương lai. Chương trình phát triển bền vững sẽ giúp tăng trưởng có chiều sâu. Tăng trưởng, phát triển kinh tế phải quan tâm tới con người và hành tinh,” ông Patrick Haverman nói thêm.
Trong giai đoạn mới, ông Patrick Haverman cho biết, thế giới đang thay đổi nhanh, buộc chúng ta phải thích ứng nhanh chóng. Giống như các quốc gia khác, Việt Nam cũng đang đối mặt với nhiều thách thức đang diễn ra toàn cầu như xung đột, biến đổi khí hậu, công nghệ đột phá, bất bình đẳng… Tuy nhiên, theo ông Patrick Haverman, biến đổi khí hậu là yếu tố làm gia tăng rủi ro – nhưng đồng thời cũng là động lực mạnh mẽ thúc đẩy đổi mới, sáng tạo, đầu tư và chuyển đổi bền vững.
Dưới góc độ doanh nghiệp sản xuất, ông Bùi Khánh Nguyên, Phó Tổng giám đốc Đối ngoại, Truyền thông và Phát triển bền vững của Coca-Cola Việt Nam cho biết, khái niệm về “thu gom” và “tái chế” nay đã vượt ra ngoài hoạt động sản xuất thông thường để trở thành một phần cốt lõi trong chiến lược phát triển dài hạn. "Chúng tôi xem đây là cơ hội để đổi mới sáng tạo và phát triển chuỗi cung ứng bền vững. Đây là một thay đổi lớn mở ra cơ hội để doanh nghiệp sản xuất trở thành một phần của nền kinh tế tuần hoàn, đóng góp vào việc tối ưu hóa tài nguyên và bảo vệ môi trường", ông Nguyên nói.
Ông Bùi Khánh Nguyên, Phó Tổng giám đốc Đối ngoại, Truyền thông và Phát triển bền vững của Coca-Cola Việt Nam chia sẻ về quá trình chuyển đổi xanh của doanh nghiệp. Ảnh: Ban tổ chức
Theo ông Nguyên, hiện người tiêu dùng, đặc biệt là giới trẻ, ngày càng có xu hướng ủng hộ các sản phẩm bền vững. Doanh nghiệp nào đầu tư bài bản và có chiều sâu về phát triển bền vững sẽ có lợi thế trong việc thu hút khách hàng. Khi triển khai trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR), doanh nghiệp có cơ hội đánh giá lại toàn bộ chuỗi sản xuất. Chúng tôi buộc phải xem xét việc sử dụng bao bì nhẹ hơn, ít gây hại hơn cho môi trường. Cả màu sắc, chất liệu của bao bì đều phải được tính toán ngay từ đầu, từ khâu thiết kế để dễ thu gom và dễ tái chế. Đây là một bước chuyển đổi quan trọng, đòi hỏi sự đầu tư ngay từ giai đoạn đầu tiên.
Tuy nhiên, chuyển đổi xanh trong doanh nghiệp không phải là con đường dễ dàng. Các sản phẩm bền vững thường có chi phí sản xuất cao hơn, trong khi hình thức chưa chắc hấp dẫn thị trường. Vì vậy, doanh nghiệp cần sự kiên nhẫn và chủ động truyền thông để thay đổi nhận thức người tiêu dùng, nhất là trong bối cảnh người trẻ ngày càng ưa chuộng các sản phẩm thân thiện với môi trường.
Cần có luật về kinh tế tuần hoàn
Một trong những điểm mấu chốt để chuyển đổi xanh thành hiện thực chính là khả năng tiếp cận vốn phù hợp. Theo ông Jason Yang - Giám đốc cấp cao, phụ trách lĩnh vực Chuyển đổi và Phát triển bền vững, Ngân hàng UOB Việt Nam, để cấp vốn hiệu quả, ngân hàng cần hiểu rõ doanh nghiệp đang làm gì, sáng kiến đó có tác động ra sao đến môi trường - từ đó định giá và theo dõi khoản vay một cách khoa học.
Các diễn giả thảo luận về những chính sách để thúc đẩy chuyển đổi xanh. Ảnh: Ban tổ chức
Hiện UOB áp dụng 6 bộ khung tài chính bền vững, trong đó khung về kinh tế tuần hoàn đặc biệt phù hợp với Việt Nam. Các doanh nghiệp có thể tiếp cận vốn xanh nếu tích hợp vật liệu tái chế vào thiết kế, tái sử dụng ít nhất 50% chất thải, hoặc đạt chuẩn tái chế toàn cầu. Đối với các doanh nghiệp đang trong quá trình chuyển đổi, ngân hàng có danh mục “chuyển tiếp” đến năm 2030 - giúp họ tiếp cận vốn dần dần.
Tuy vậy, đại diện UOB cũng thẳng thắn chỉ ra thách thức, nếu người tiêu dùng không sẵn sàng trả thêm cho sản phẩm bền vững, thì việc đầu tư xanh sẽ khó lan tỏa. Chính sách cần tạo lực đẩy đủ mạnh để doanh nghiệp chuyển đổi mà không chịu rủi ro quá lớn.
Theo ông Phạm Hồng Điệp - Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Shinec, Việt Nam đang từng bước hoàn thiện hành lang pháp lý để triển khai hiệu quả mô hình kinh tế tuần hoàn, trong đó EPR được xem là công cụ quan trọng để thúc đẩy chuyển đổi xanh. Hiện nhiều tập đoàn lớn đã chủ động minh bạch tỷ lệ tái chế trên bao bì, cho thấy vai trò của thiết kế sản phẩm và đổi mới sáng tạo trong việc đáp ứng tiêu chí môi trường. EPR được kỳ vọng sẽ trở thành động lực quan trọng thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế.
Mặc dù vậy, ông Điệp cho rằng, theo quy định hiện hành, các khu công nghiệp sinh thái buộc phải xây dựng chuỗi giá trị tuần hoàn và mô hình cộng sinh giữa các doanh nghiệp. Tuy nhiên, các quy định này hiện mới dừng ở cấp nghị định, thông tư và chưa đủ mạnh để tạo ra sự chuyển biến đồng bộ trong toàn hệ thống. Để tạo điều kiện cho doanh nghiệp áp dụng EPR hiệu quả và tiếp cận vốn xanh, Việt Nam cần sớm ban hành luật riêng về kinh tế tuần hoàn.
