Chợ phiên Ba Sơn ‘thức dậy’, nông sản tìm lại đầu ra

Ngày chợ mở, ký ức trở về

Ông Lương Ngọc Miên bâng khuâng: "Mấy chục năm trước đi chợ bán cái nông sản, con gà mớ rau, rồi mua lấy cái tình nghĩa, cái nếp sinh hoạt chung vui".

Từ sáng sớm, khu vực chợ Ba Sơn đã rộn ràng bước chân người. Những gùi nông sản trên lưng, những túi hàng quen thuộc của vùng cao nối nhau về chợ, tạo nên khung cảnh hiếm thấy suốt nhiều năm qua. Phiên chợ đầu tiên sau ngày tái khởi động không chỉ đông người, mà còn đậm cảm xúc, khi ký ức về một không gian giao thương quen thuộc được đánh thức.

Trong dòng người đi chợ, ông Lương Ngọc Miên (85 tuổi), người dân xã Ba Sơn, chậm rãi dừng lại trước từng gian hàng. Ông bảo, chợ này đã gắn với tuổi thơ của mình và của nhiều thế hệ trong vùng. “Chợ Ba Sơn có từ rất lâu rồi. Hồi trước bà con các nơi đều về đây trao đổi hàng hóa. Chợ nghỉ lâu quá, nay mở lại thấy vui lắm”, ông Miên chia sẻ.

Không khí ngày chợ mở không chỉ có mua bán. Những câu chuyện hỏi thăm, những cái bắt tay quen biết khiến khu chợ trở thành nơi gặp gỡ sau nhiều năm thiếu vắng. Với nhiều người dân, được đi chợ trong ngày khai trương giống như được trở lại một phần đời sống đã từng rất gần gũi.

Với người dân vùng cao, chợ phiên chưa bao giờ chỉ là nơi mua bán. Chợ còn là không gian sinh hoạt văn hóa, nơi gặp gỡ, trao đổi thông tin và gắn kết cộng đồng. Bà Triệu A Múi, người dân xã Ba Sơn cho biết, từ khi còn trẻ, bà đã theo người lớn trong nhà đi chợ.

“Ngày trước đi chợ vui lắm, không chỉ để mua bán mà còn để gặp gỡ, hỏi thăm nhau. Bây giờ chợ hoạt động trở lại, bà con không phải đi xa, nông sản làm ra cũng có chỗ bán cố định, tôi thấy rất vui”, bà Múi nói.

Trong mỗi phiên chợ, người dân không chỉ mang theo hàng hóa mà còn mang theo câu chuyện làng bản, chuyện mùa màng, chuyện con cái học hành. Những câu chuyện ấy góp phần tạo nên không khí riêng mà không gian mua bán thông thường khó có được.

Nông sản vùng cao tìm lại đầu ra

Ba Sơn là xã biên giới của tỉnh Lạng Sơn, được hình thành trên cơ sở sáp nhập từ ba xã Cao Lâu, Xuất Lễ và Mẫu Sơn. Sự sáp nhập này mở ra một không gian hành chính mới, đồng thời đặt ra yêu cầu tổ chức lại các hoạt động kinh tế, thương mại và sinh hoạt cộng đồng phù hợp với thực tiễn địa bàn rộng, dân cư phân tán.

Ông Nguyễn Văn Thịnh, Chủ tịch UBND xã Ba Sơn cho biết: "Việc đưa chợ phiên trở lại hoạt động là nhiệm vụ được địa phương xác định rõ ngay từ đầu. Chúng tôi coi việc tái khởi động chợ phiên Ba Sơn không chỉ là câu chuyện kinh tế, mà còn là vấn đề văn hóa, dân sinh và an ninh trên địa bàn”.

Chợ Ba Sơn từng là nơi giao thương quen thuộc của người dân các xã Cao Lâu, Xuất Lễ và Mẫu Sơn trước đây. Khi chợ ngừng hoạt động, đời sống sinh hoạt chung cũng bị gián đoạn. Việc khôi phục chợ vì thế mang ý nghĩa kết nối lại không gian cộng đồng sau sáp nhập, tạo điểm hẹn chung cho người dân toàn xã.

Ngay trong ngày khai trương, chợ phiên Ba Sơn đã trở thành nơi giới thiệu, quảng bá và tiêu thụ nhiều sản phẩm nông, lâm sản đặc trưng của địa phương. Các khu bán hàng được bố trí đa dạng, tạo điều kiện để người dân và du khách trải nghiệm trực tiếp sản vật vùng cao.

Tại các gian hàng, nhiều sản phẩm quen thuộc của xứ Lạng được bày bán như hoa hồi, nhựa thông, vịt cổ xanh, chanh rừng, mật ong rừng Mẫu Sơn, gà 6 ngón, quả men lá nấu rượu và các sản phẩm thuốc quý của người Dao, hạt mắc ca… Bên cạnh đó còn có nhiều nông sản, đặc sản vùng miền và các sản phẩm OCOP do nông dân địa phương sản xuất.

Theo Chủ tịch UBND xã Ba Sơn Nguyễn Văn Thịnh, việc tổ chức chợ phiên là giải pháp quan trọng để hỗ trợ tiêu thụ nông sản tại chỗ. “Chợ tạo điều kiện để bà con đưa sản phẩm do chính mình làm ra đến tay người tiêu dùng, giảm khâu trung gian, tăng thu nhập và khuyến khích phát triển sản xuất”, ông Thịnh nhấn mạnh.

Niềm vui ấy thể hiện rõ trong câu chuyện của nhiều người dân. Bà Lương Thị Hà, người dân xã Ba Sơn cho biết, trước đây mỗi lần có nông sản bán được là cả một hành trình vất vả. “Trước kia, làm ra nông sản muốn bán phải mang đi rất xa, có khi ra tận thị trấn hoặc lên thành phố, quãng đường gần 30 km. Vừa tốn công, tốn tiền vận chuyển, lại thấp thỏm lo không bán được. Nay có chợ phiên ngay tại xã, bà con chỉ cần mang hàng ra chợ là có người mua, không còn cảnh phải chở đi xa như trước”, bà Hà chia sẻ.

Một chợ phiên, nhiều kỳ vọng

Có lẽ những người đã từng đi chợ phiên Ba Sơn trước đây là những người nhiều cảm xúc nhất. Như ông Lương Ngọc Miên chẳng hạn, ông đi khắp các góc chợ, ngắm đủ các gian hàng, từ quầy lớn, sạp vừa đến góc nhỏ nhỏ. Ông nói, so với chợ ngày xưa, chợ bây giờ khang trang hơn, hàng hóa cũng phong phú hơn. “Trước đây chủ yếu trao đổi những thứ đơn giản, còn nay thì có đủ các mặt hàng phục vụ sinh hoạt hằng ngày”, ông nhận xét.

Chợ phiên Ba Sơn được tổ chức họp định kỳ vào ngày 3 và ngày 8 âm lịch hằng tháng. Khi đi vào nền nếp, chợ được kỳ vọng trở thành điểm tiêu thụ ổn định nông sản, sản vật địa phương, đồng thời góp phần gìn giữ và quảng bá bản sắc văn hóa vùng biên.

Theo Chủ tịch UBND xã Ba Sơn, chợ phiên là không gian giao thương gắn liền với đời sống văn hóa của đồng bào các dân tộc trên địa bàn, nơi hội tụ những sắc thái đặc trưng từ trang phục truyền thống đến ẩm thực bản địa. "Về lâu dài, xã định hướng phát huy chợ phiên như một thiết chế văn hóa - kinh tế, gắn với phát triển du lịch cộng đồng, tiêu thụ nông sản, khuyến khích sản xuất, qua đó tạo sinh kế bền vững cho người dân và góp phần gìn giữ bản sắc vùng biên", ông Thịnh cho biết.

Phiên chợ đầu tiên khép lại khi mặt trời dần khuất sau núi nhưng nhiều người vẫn nán lại bên các gian hàng, chưa muốn rời không gian vừa được đánh thức sau nhiều năm im lặng. Trong không gian ấy, Chủ tịch UBND xã Ba Sơn vừa vui mừng, xúc động, vừa "toan tính". Ông say sưa nói với tôi về định hướng gieo trồng, chăn nuôi để không chỉ phục vụ mua bán mà còn trao đổi, giúp bà con "làm ăn lớn", về một không gian sinh hoạt văn hóa thúc đẩy du lịch cộng đồng, về những ấm no sẽ về theo phiên chợ. Tôi vui lây với niềm vui, niềm tin và kỳ vọng của ông, cũng là kỳ vọng của người dân vùng biên.