Cao Sơn đón cao tốc, phủ sóng thông tin để thoát nghèo bền vững

Trao đổi với Báo Nông nghiệp và Môi trường, ông Nguyễn Hồng Tuấn - Phó Chủ tịch UBND xã Cao Sơn đã chia sẻ về quyết tâm đưa công tác giảm nghèo bước sang một giai đoạn mới, trong đó giảm nghèo thông tin được xem là trụ cột then chốt để giúp người dân chủ động nắm bắt cơ hội phát triển, tiếp cận tri thức và hòa nhập với quá trình chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ ở mọi miền đất nước. Theo ông, nếu trước đây việc hỗ trợ sinh kế, vốn sản xuất hay hạ tầng nông nghiệp được coi là trọng tâm, thì giai đoạn tới, thông tin và công nghệ sẽ trở thành yếu tố quyết định để người dân thoát nghèo bền vững và làm chủ cuộc sống.

Khai thác cơ hội từ cao tốc và dịch vụ số 

Thưa ông, Cao Sơn là xã miền núi có đến hơn 98% là đồng bào dân tộc thiểu số (Tày, Mường, Dao…). Hiện nay, nông nghiệp vẫn là chủ lực khiến nhiều thanh niên phải ly hương. Vậy, xã đang có những giải pháp căn cơ nào để giữ chân và tạo công ăn việc làm cho người dân?

Đây chính là trăn trở lớn nhất của chúng tôi. Nhưng tôi tin rằng, Cao Sơn đang đứng trước một cơ hội lịch sử không chỉ về giao thông, mà còn về kết nối thông tin. Tuyến cao tốc Hòa Bình - Sơn La sắp đi qua địa bàn sẽ mở ra không chỉ giao thương hàng hóa mà còn “mở cửa” hạ tầng số, giúp tín hiệu mạng, dịch vụ viễn thông và các nền tảng trực tuyến tiếp cận dễ dàng hơn. Chúng tôi đã và đang tham mưu tỉnh quy hoạch một cụm công nghiệp ngay tại xã, song song với kế hoạch xây dựng các trạm thu phát sóng, hạ tầng cáp quang để người dân có thể tiếp cận thông tin kịp thời, từ tuyển dụng, thị trường lao động đến kiến thức sản xuất. 

Vâng, với một cụm công nghiệp, điều đó sẽ thay đổi cuộc diện kinh tế - xã hội địa phương ra sao khi đặt trong bối cảnh chuyển đổi số?

Tôi cho rằng đây là thay đổi rất lớn. Trước hết, khi có công nghiệp, chúng ta phải có thông tin. Người dân muốn làm việc ổn định cần biết tiêu chuẩn tuyển dụng, quy trình vận hành, an toàn lao động, và tất cả đều tiếp cận qua nền tảng số. Các dịch vụ logistics, ăn uống, lưu trú sẽ phát triển và kéo theo nhu cầu quảng bá, đặt dịch vụ trực tuyến, sử dụng thanh toán số. Khi người dân nắm bắt được thông tin, họ có thể chủ động khởi nghiệp, làm kinh tế tại quê hương mình.

Ngoài công nghiệp, Cao Sơn có vẻ còn nhiều tiềm năng khác, đặc biệt là du lịch sinh thái với địa hình đồi núi và khí hậu trong lành, thưa ông?

Đúng vậy, thiên nhiên đã ban tặng cho Cao Sơn một khí hậu mát mẻ, đất đai màu mỡ. Hiện tại, chúng tôi đang có một dự án du lịch quy mô lớn, khoảng 400 ha, đang được quy hoạch. Khi dự án này đi vào hoạt động, nó sẽ là một cú hích lớn cho kinh tế địa phương, kéo theo các dịch vụ homestay, ẩm thực và trải nghiệm văn hóa.

Chúng tôi định hướng bà con vừa phát triển nông nghiệp chất lượng cao vừa học cách tiếp cận công nghệ để kết nối du lịch. Nếu người dân biết sử dụng công nghệ, họ sẽ bán được sản phẩm và dịch vụ với giá trị cao hơn. 

‘Cởi trói’ nguồn lực hỗ trợ sinh kế

Trong công tác giảm nghèo, vốn là một rào cản lớn. Trước đây, nhiều hộ không đủ vốn để phát triển sản xuất vì mức hỗ trợ còn hạn chế. Xã có giải pháp nào để tháo gỡ, đặc biệt trong bối cảnh thiếu thông tin sản xuất? 

Chúng tôi nhận thấy muốn giảm nghèo bền vững phải song hành giữa vốn và thông tin. Trước đây mức hỗ trợ chỉ 18 triệu đồng/hộ hoặc vài con bò, dê khiến người dân sản xuất nhỏ lẻ, không có thông tin thị trường nên khó thoát nghèo. 

Giai đoạn tới, chúng tôi sẽ tham mưu để tăng quy mô hỗ trợ lên 5–6 con bò hoặc 10–15 con dê, nhưng quan trọng hơn là thúc đẩy hỗ trợ thông tin: hướng dẫn kỹ thuật qua nền tảng số, kết nối tiêu thụ qua thương mại điện tử địa phương, cung cấp bản tin giá cả và mô hình sản xuất trực tuyến. Khi người dân có đủ thông tin, họ mới mạnh dạn đầu tư và tránh tình trạng bị thương lái ép giá. 

Mục tiêu của chúng tôi là hỗ trợ phải đi đôi với hiệu quả, tạo động lực phát triển kinh tế gia đình một cách bền vững. Tuy nhiên, việc hỗ trợ cũng phải dựa trên thực tế và hài hòa, phù hợp với điều kiện của người dân.

Bên cạnh những tiềm năng kinh tế, Cao Sơn cũng đang phải đối mặt với những thách thức về cơ sở hạ tầng, giáo dục và chuyển đổi số. Ông nhìn nhận về vấn đề này như thế nào?

Thực tế, là xã vùng sâu, chúng tôi đang có nhiều điểm yếu cần khắc phục, nhất là về giáo dục và công nghệ. Kỹ năng số của học sinh còn yếu do thiếu giáo viên, thiếu trang thiết bị. Đáng chú ý nhất là hai xóm Bản Xưng và Bản Bai vẫn là vùng lõm thông tin, sóng viễn thông rất yếu, khiến người dân không tiếp cận được dịch vụ công trực tuyến và chương trình hỗ trợ của Nhà nước.

Trụ sở UBND và trường học có máy tính cũ, nhiều thiết bị hỏng khiến việc triển khai dịch vụ công 4.0 gặp nhiều khó khăn. Cán bộ phải làm giúp người dân, vô tình làm giảm năng lực tự chủ về thông tin của họ. Đây là điểm nghẽn cần ưu tiên tháo gỡ. 

Ba trụ cột chiến lược để hóa giải thách thức

Vậy, định hướng giảm nghèo bền vững của Cao Sơn giai đoạn 2025 - 2035 sẽ tập trung vào những lĩnh vực nào để giải quyết hài hòa giữa phát triển kinh tế và khả năng tiếp cận thông tin, thưa ông?

Chúng tôi xác định, giảm nghèo không phải là phân phát mà là tạo ra sinh kế chủ động và bền vững cho người dân. Trong giai đoạn 2025 - 2035, chúng tôi sẽ tập trung vào ba trụ cột chính là chuyển dịch mạnh mẽ từ nông nghiệp truyền thống sang sản xuất dịch vụ và công nghiệp nhỏ. Cao Sơn sẽ tận dụng lợi thế đất đồi để phát triển kinh tế lâm nghiệp theo mô hình hợp tác xã.

Địa phương đang tập trung sửa chữa các kênh mương thủy lợi bị hư hỏng, xuống cấp do bão lũ để phục vụ tưới tiêu tại chỗ. Song song đó, chúng tôi tham mưu cấp trên để giải quyết triệt để vùng lõm thông tin tại Bản Sưng, Bản Bai, tạo điều kiện cho người dân và chính quyền tiếp cận chuyển đổi số và dịch vụ công 4.0.

Chúng tôi ý thức sâu sắc rằng, gốc rễ của giảm nghèo là giáo dục, vì vậy xã sẽ tiếp tục kiến nghị và tìm kiếm giải pháp để tăng cường chất lượng giáo viên, trang bị kiến thức hiện đại cho thế hệ trẻ.

Mục tiêu của Cao Sơn không chỉ là xóa đói, giảm nghèo mà là giúp người dân tộc thiểu số phát triển giàu có, bền vững và làm chủ cuộc sống ngay trên mảnh đất quê hương mình.

Trân trọng cảm ơn ông!