Những bể thí nghiệm làm từ thùng đá gắn thiết bị sưởi, bơm nước và đồng hồ đo tự động có thể trông như một dự án khoa học phổ thông, nhưng đây chính là chìa khóa tìm ra các loài san hô chịu nhiệt tốt nhất ở Belize.
Khi biến đổi khí hậu và các tác động từ con người tiếp tục đẩy “rừng mưa dưới biển” đến bờ sụp đổ, việc phát hiện và bảo vệ san hô có khả năng sống sót cao trở thành chiến lược quan trọng để duy trì đa dạng sinh học và các dịch vụ hệ sinh thái biển.
Hiện tượng tẩy trắng xảy ra khi san hô đẩy tảo cộng sinh ra ngoài để ứng phó với áp lực. Mặc dù hiện tượng tẩy trắng thường không gây chết ngay lập tức, nhưng nếu kéo dài, san hô có thể bị suy yếu và chết. Ảnh: LM Otero.
Đó là mục tiêu của Super Reefs, chương trình hợp tác đa quốc gia do Viện Hải dương học Woods Hole (WHOI), Đại học Stanford, Tổ chức The Nature Conservancy (TNC) cùng Chính phủ Belize thực hiện.
“Không phải loài san hô nào cũng giống nhau,” Anne Cohen, nhà khoa học kỳ cựu tại WHOI, người khởi xướng Super Reefs năm 2017, chia sẻ. Sau khi chứng kiến đợt nắng nóng 2015 giết chết 98% san hô ở Thái Bình Dương, bà nhận thấy vẫn có những khu vực không bị tẩy trắng. “Điều này cho thấy cần tập trung nghiên cứu các loài san hô đặc biệt đó để xây dựng chiến lược bảo vệ và phục hồi,” bà Cohen nói.
Nhóm nghiên cứu phát triển mô hình thủy động lực học 3D mô phỏng điều kiện đại dương Belize để xác định những “siêu rạn” chịu nhiệt. Sau khi lập bản đồ nhiệt độ, họ tìm thấy san hô có khả năng chịu nóng tại nhiều khu vực, từ Khu bảo tồn biển South Water đến Atoll Turneffe. Stanford cung cấp thiết bị thử nghiệm chi phí thấp như bể chịu nhiệt để kiểm tra khả năng phản ứng của san hô trước sóng nhiệt.
San hô bị tẩy trắng ở Rạn san hô Great Barrier, năm 2015. Ảnh: The Ocean Agency.
Devante Dawson, nghiên cứu sinh sau tiến sĩ tại Stanford, cho biết: “Chúng tôi không tìm hiểu lý do mà chỉ xác định loài chịu nhiệt để bảo vệ và nhân giống, phục vụ phục hồi rạn san hô.” Công việc này còn dựa vào kiến thức bản địa của ngư dân địa phương trong việc xác định vị trí san hô khỏe mạnh.
Nicole Craig, chuyên gia TNC, cho biết loài san hô sao lớn (Siderastrea siderea) chứng minh khả năng chịu nhiệt vượt trội, trong khi san hô não (Pseudodiploria strigosa) yếu hơn. Dự án đã khảo sát 6 điểm và 4 loài san hô chủ chốt, phát hiện nhiều cộng đồng san hô phía Nam Belize đặc biệt bền bỉ.
Kết quả nghiên cứu sẽ được công bố năm 2026, làm cơ sở cho Chính phủ Belize ưu tiên bảo vệ và phục hồi các rạn san hô trọng điểm, góp phần ứng phó biến đổi khí hậu và duy trì sự sống biển.
