Là trung tâm công nghiệp lớn của cả nước, Bắc Ninh nhiều năm liền nằm trong nhóm dẫn đầu về giá trị sản xuất công nghiệp. Theo ông Hoàng Anh Tuấn, Phó Giám đốc Sở Công Thương Bắc Ninh, phía sau sự tăng trưởng ấn tượng ấy là đóng góp không nhỏ của công nghiệp hỗ trợ - mắt xích nền tảng giúp doanh nghiệp nội địa từng bước làm chủ công nghệ, tiến sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
“Công nghiệp hỗ trợ không chỉ là trụ đỡ của sản xuất, mà còn là động lực để hướng đến một nền công nghiệp xanh, tiết kiệm năng lượng và thân thiện môi trường”, ông Tuấn nhấn mạnh.
Bắc Ninh hiện hình thành được nhiều doanh nghiệp có khả năng cung cấp linh kiện, thiết bị cho các tập đoàn lớn. Tuy nhiên, những hạn chế trong thiết kế, chuyển giao công nghệ và kết nối đầu ra vẫn là rào cản để công nghiệp địa phương bứt phá.
Từ thực tế đó, Bắc Ninh xác định tinh thần xuyên suốt. Đó là, sự thịnh vượng của doanh nghiệp là thịnh vượng của quốc gia. Các chính sách của tỉnh đều hướng đến hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ, nâng cao năng lực sản xuất và chuyển đổi sang mô hình công nghiệp xanh, tuần hoàn, nơi tăng trưởng kinh tế đi đôi với bảo vệ môi trường.
Giai đoạn 2021-2025, Bắc Ninh ban hành Chương trình phát triển công nghiệp kèm theo cơ chế tài chính, hạ tầng dành riêng cho công nghiệp hỗ trợ. Trên cơ sở đó, Sở Công Thương đã tham mưu UBND tỉnh phê duyệt quy chế hỗ trợ kinh phí cho doanh nghiệp trong lĩnh vực này, khuyến khích sản xuất sạch, sử dụng năng lượng tái tạo và quản lý phát thải theo tiêu chuẩn quốc tế. Mục tiêu là hình thành hệ sinh thái công nghiệp xanh, nơi các doanh nghiệp cùng chia sẻ chuỗi cung ứng và trách nhiệm môi trường.
Một dấu ấn nổi bật là Dự án tư vấn cải tiến cho doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ giai đoạn 2020-2025 do UBND tỉnh, Bộ Công Thương và Samsung Electronics Việt Nam phối hợp triển khai. Dự án tập trung vào 3 nội dung then chốt: cải tiến quy trình sản xuất, nâng cao năng lực quản trị, và ứng dụng chuyển đổi số trong sản xuất sạch hơn.
Sự tham gia của Samsung vừa mang lại mô hình nhà máy thông minh, vừa giúp doanh nghiệp Bắc Ninh từng bước tiếp cận tiêu chuẩn ESG (quản trị, môi trường và xã hội) trong sản xuất.
Cùng với hỗ trợ kỹ thuật, địa phương đẩy mạnh cải cách hành chính để tạo môi trường đầu tư minh bạch, thuận lợi. Các cơ chế “Luồng xanh 24h” và “Luồng xanh 60%” được triển khai nhằm liên thông giữa các sở, ngành, giúp hồ sơ đầu tư được xử lý nhanh gọn, đặc biệt đối với dự án công nghiệp xanh và công nghiệp hỗ trợ trọng điểm.
Hạ tầng khu, cụm công nghiệp được đầu tư đồng bộ, kết nối với các tuyến giao thông huyết mạch. Nhiều khu đã được quy hoạch “vành đai xanh” nhằm giảm ô nhiễm, quản lý nước thải, khí thải và chất thải công nghiệp.
Công nhân lắp ráp tại dây chuyền của Samsung Bắc Ninh. Ảnh: VGP.
Tỉnh cũng đang triển khai các dự án sân bay Gia Bình, cao tốc kết nối với Hà Nội và hạ tầng logistics, tạo điều kiện thuận lợi cho vận chuyển hàng hóa, giảm chi phí năng lượng và hướng đến chuỗi cung ứng phát thải thấp. Bắc Ninh coi đầu tư giao thông xanh là bước đi song hành với công nghiệp xanh, nền tảng của phát triển bền vững.
Thời gian tới, Bắc Ninh sẽ cụ thể hóa việc triển khai Nghị định 205/2025/NĐ-CP và Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị, coi đây là 2 trụ cột chính sách để phát triển công nghiệp hỗ trợ. Theo Phó giám đốc Hoàng Anh Tuấn, tỉnh sẽ tập trung vào 3 nhóm giải pháp, gồm quy hoạch khu, cụm công nghiệp chuyên ngành xanh; hoàn thiện chính sách khuyến khích doanh nghiệp tư nhân đầu tư công nghệ sạch và thúc đẩy các hiệp hội, chuỗi liên kết cung ứng trong tỉnh.
Bắc Ninh đang quy hoạch các khu công nghiệp chuyên sâu cho điện tử, cơ khí chính xác và công nghệ cao, hướng đến mô hình “khu công nghiệp sinh thái”, nơi doanh nghiệp tái sử dụng phụ phẩm và tuần hoàn năng lượng. Tỉnh cũng dự kiến thành lập Hiệp hội sản xuất công nghiệp Bắc Ninh để kết nối doanh nghiệp, chia sẻ dữ liệu sản xuất xanh, tối ưu chuỗi cung ứng và giảm phát thải trong vận chuyển.
Để tạo hành lang thống nhất, Bắc Ninh mong muốn Bộ Công Thương sớm ban hành Kế hoạch quốc gia về phát triển công nghiệp hỗ trợ xanh, phân định rõ trách nhiệm giữa các địa phương và quy trình kết nối từ nguyên liệu đầu vào đến nghiên cứu, sản xuất và tiêu thụ. Ông Tuấn cho rằng, chỉ khi mỗi địa phương xác định rõ thế mạnh và trách nhiệm môi trường của mình, chuỗi cung ứng xanh quốc gia mới vận hành thực chất.
Tỉnh cũng đề xuất xây dựng Trung tâm hỗ trợ công nghiệp Bắc Ninh - vệ tinh kết nối trực tiếp với Trung tâm phát triển công nghiệp hỗ trợ của Bộ Công Thương, nhằm tư vấn, chuyển giao tiêu chuẩn kỹ thuật, quản lý môi trường và hướng dẫn doanh nghiệp đạt chứng nhận xanh của các tập đoàn FDI như Samsung hay Canon.
Bên cạnh chính sách và hạ tầng, Bắc Ninh xem đào tạo nhân lực công nghệ cao là “chìa khóa xanh” cho phát triển dài hạn. Tỉnh đang phối hợp với các trường đại học, cao đẳng xây dựng chương trình đào tạo theo nhu cầu doanh nghiệp, tập trung vào nghiên cứu R&D, quản lý dây chuyền, vận hành công nghệ sạch và tiết kiệm năng lượng. Mục tiêu là hình thành lực lượng lao động hiểu công nghệ, làm chủ quy trình và ý thức môi trường cao.
Ông Tuấn khẳng định, doanh nghiệp muốn phát triển bền vững phải vững 3 trụ cột. Đó là, làm chủ đầu vào, làm chủ công nghệ và kiểm soát được đầu ra. Khi 3 yếu tố này đồng thời xanh hóa, Bắc Ninh không chỉ là trung tâm công nghiệp của miền Bắc, mà còn là hạt nhân của nền công nghiệp xanh Việt Nam.
Giai đoạn 2025-2030, Bắc Ninh đặt mục tiêu hình thành ít nhất 3 khu công nghiệp chuyên ngành và 1 trung tâm hỗ trợ công nghiệp trọng điểm vùng Đồng bằng sông Hồng, định hướng phát triển sản xuất xanh, tuần hoàn và tiết kiệm năng lượng.
