Tháng 11 tới, Brazil sẽ đăng cai Hội nghị các bên tham gia công ước khung của Liên hiệp quốc về biến đổi khí hậu (COP30) tại thành phố Belém. Đây được kỳ vọng sẽ là dấu mốc quan trọng sau 10 năm Thỏa thuận Paris ra đời, không chỉ để nhìn lại tiến trình toàn cầu, mà còn thúc đẩy hành động cụ thể trong bối cảnh thế giới ngày càng đối mặt với lũ lụt, hạn hán, cháy rừng – những hệ quả rõ rệt của biến đổi khí hậu.
Theo bốn bức thư chính thức từ Chủ tịch COP30 và các thông điệp gửi đi từ đầu năm, Brazil đặt ra ba ưu tiên xuyên suốt: thực thi, bao trùm và đổi mới. Trọng tâm của COP30 được gọi là “Global Mutirão” - một phong trào huy động tập thể dựa trên giá trị của cộng đồng bản địa, kết nối chính phủ, xã hội dân sự và doanh nghiệp để cùng kiến tạo giải pháp khí hậu.
Brazil kỳ vọng COP30 sẽ là một diễn đàn vượt lên trên những chia rẽ chính trị, thúc đẩy hợp tác toàn cầu. Ảnh: Just Security.
Một trong những sáng kiến nổi bật là Đóng góp Toàn cầu (GDC), mở rộng từ cơ chế Đóng góp do quốc gia tự quyết (NDC). Ý tưởng này hướng đến việc lôi cuốn các thành phố, thanh niên, doanh nghiệp và cộng đồng bản địa tham gia, chứ không chỉ giới hạn ở chính phủ trung ương. Brazil cũng thúc giục các quốc gia cập nhật NDC tham vọng hơn, phù hợp mục tiêu 1,5°C, đồng thời đặt quyết tâm chấm dứt nạn phá rừng vào năm 2030, tăng gấp ba năng lực năng lượng tái tạo và gấp đôi hiệu quả sử dụng năng lượng.
Với vị thế quốc gia rừng nhiệt đới hàng đầu, Brazil định vị COP30 như "COP của Amazon", coi rừng không chỉ là bể chứa carbon mà còn là tài sản phát triển. Đáng chú ý, sáng kiến Quỹ Rừng nhiệt đới mãi mãi (TFFF) được kỳ vọng huy động 4 tỷ USD mỗi năm để trả thưởng cho các quốc gia bảo vệ rừng, trong đó ít nhất 20% dành cho cộng đồng bản địa và người dân địa phương.
COP30 cũng nhấn mạnh yếu tố công bằng và hòa nhập. Brazil đề xuất một Đánh giá đạo đức toàn cầu do Tổng thống Lula và Tổng thư ký Liên hợp quốc Guterres dẫn dắt, nhằm đặt giá trị công lý vào trung tâm hành động khí hậu. Đồng thời, sáng kiến Diễn đàn Lãnh đạo địa phương sẽ quy tụ hàng trăm thị trưởng, thống đốc để chia sẻ kinh nghiệm và tiếp cận tài chính khí hậu.
Khung đàm phán COP30 do Brazil đề xuất được xây dựng trên 6 trụ cột chủ đề, bao quát cả giảm nhẹ, thích ứng và phương thức thực hiện, gồm: Chuyển đổi năng lượng, công nghiệp và giao thông; Quản trị rừng, đại dương và đa dạng sinh học; Chuyển đổi nông nghiệp và hệ thống lương thực; Tăng cường khả năng chống chịu cho đô thị, hạ tầng và nguồn nước; Thúc đẩy phát triển con người và xã hội; Phát huy các yếu tố thúc đẩy và gia tốc, bao gồm tài chính, công nghệ và nâng cao năng lực.
Kỳ vọng dành cho COP30 rất lớn. Brazil mong muốn hội nghị năm nay không chỉ dừng ở những cam kết, mà trở thành bước ngoặt biến lời hứa thành hành động cụ thể, góp phần xây dựng một tương lai bền vững, công bằng cho con người, đa dạng sinh học và hành tinh.
