Xác minh để đánh giá chất lượng dự báo
Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) đã ban hành Hướng dẫn năm 2025 về Xác minh Dự báo Thủy văn, trong đó đưa ra các phương pháp khoa học đơn giản để giúp đánh giá và cải thiện độ chính xác của dự báo, cải thiện hệ thống và phục vụ cộng đồng tốt hơn.
Để đáp ứng nhu cầu của các thành viên thuộc WMO, bản hướng dẫn cho thấy việc triển khai thực tế thông qua các nghiên cứu tình huống và công cụ trực quan, tất cả đều nhằm mục đích hỗ trợ việc ra quyết định sáng suốt hơn và thúc đẩy sáng kiến Cảnh báo sớm cho tất cả mọi người (EW4All).
Tổng thư ký WMO Celeste Saulo cho biết: “Việc xác minh dự báo đóng vai trò quan trọng bởi nó mang lại một số lợi ích chính gồm: cung cấp thông tin chi tiết về hoạt động bằng cách nêu rõ các điểm mạnh, điểm yếu và sự không chắc chắn của dự báo và hệ thống của chúng; hướng dẫn cải tiến hệ thống; và cuối cùng cho phép ra quyết định sáng suốt và hiệu quả hơn”.
Hướng dẫn năm 2025 về Xác minh Dự báo Thủy văn đóng vai trò quan trọng trong việc dự báo chuyển động của nước trong các lưu vực sông. Ảnh: WMO.
Theo WMO, xác minh dự báo là quá trình đánh giá mức độ tương ứng của dự báo với các quan sát thực tế. Quá trình này giải quyết 2 mục tiêu chính là cải thiện hệ thống dự báo thông qua đánh giá hiệu suất có hệ thống và tăng cường khả năng ra quyết định của người dùng cuối bằng cách định lượng mức độ không chắc chắn và kỹ năng của dự báo.
"Chủ đề này được các thành viên trong cộng đồng dự báo thủy văn rất quan tâm vì nó đóng vai trò quan trọng để đánh giá chất lượng dự báo. Mặc dù dành riêng cho lĩnh vực thủy văn, các hướng dẫn này cũng góp phần bổ sung kiến thức vào sáng kiến Cảnh báo sớm cho tất cả mọi người, cho phép các thành viên của WMO tăng cường năng lực dự báo thủy văn", Ian Lisk, Chủ tịch Ủy ban Ứng dụng và Dịch vụ Thời tiết, Khí hậu, Thủy văn, Hàng hải và Môi trường Liên quan (SERCOM) của WMO nhấn mạnh.
Tập trung xác minh lưu lượng dòng chảy và lưu vực sông
Hướng dẫn năm 2025 về Xác minh Dự báo Thủy văn cung cấp các hướng dẫn toàn diện tập trung vào việc xác minh lưu lượng dòng chảy hoặc xả thải được dự báo tại các khu vực đã được chỉ định. Điều này đóng vai trò quan trọng trong việc hiểu và dự báo chuyển động của nước trong các lưu vực sông.
Công tác chuẩn bị ứng phó với lũ lụt và tình trạng khẩn cấp thường ưu tiên xác minh dự báo mực nước sông hoặc lưu lượng dòng chảy, do chúng tác động trực tiếp đến ngưỡng quan trọng và thời điểm đạt đỉnh lưu lượng.
Hướng dẫn chỉ ra một số điểm nổi bật để đánh giá chất lượng dự báo, bao gồm: Độ chính xác - mức độ chặt chẽ giữa dự báo và quan sát; độ lệch - độ lệch có hệ thống trong dự báo; độ tin cậy- tính nhất quán của dự báo với tần suất quan sát; độ phân giải - khả năng phân biệt giữa các kết quả khác nhau; và cuối cùng là độ sắc nét.
Xác minh hiệu quả đòi hỏi các mục tiêu được xác định rõ ràng, các công cụ phù hợp và giao tiếp cụ thể với các bên liên quan. Bản hướng dẫn nhấn mạnh việc xác định rõ các mục tiêu xác minh; thu thập và xử lý trước dữ liệu; sử dụng phân tích trực quan để thu hút các bên liên quan…
Mặc dù hướng dẫn mang tính kỹ thuật, nhưng chủ đề này được xây dựng để giới thiệu các khái niệm xác minh cho người mới bắt đầu và hỗ trợ những người thực hành đánh giá hệ thống vận hành của họ. Hướng dẫn này tránh cách tiếp cận áp dụng chung cho tất cả.
“WMO hy vọng hướng dẫn này sẽ là nguồn tài nguyên có giá trị cho các chuyên gia cải thiện độ chính xác và độ tin cậy của công tác dự báo thủy văn, cuối cùng góp phần đưa ra quyết định sáng suốt hơn, tăng cường khả năng chuẩn bị ứng phó với lũ lụt và hỗ trợ sáng kiến Cảnh báo sớm cho tất cả mọi người”, Tổng thư ký WMO mong muốn.
Hướng dẫn được xây dựng trong 7 năm, với sự tham gia của hàng chục chuyên gia, trong đó có những chuyên gia đến từ Ủy ban Thường trực về Dịch vụ Thủy văn (SC-HYD) thuộc Ủy ban Ứng dụng và Dịch vụ Thời tiết, Khí hậu, Thủy văn, Hàng hải và Môi trường Liên quan (SERCOM) và Hiệp hội Khí tượng khu vực II châu Á (RA II).
