Xử lý và quản lý bệnh đốm nâu trên cây thanh long

Hướng dẫn xử lý và quản lý bệnh đốm nâu trên cây thanh long

Bệnh đốm nâu thường gây hại nặng trong mùa mưa, chủ yếu trên đọt non và có khả năng lây lan nhanh. Việc xử lý sớm, cắt tỉa đúng kỹ thuật và vệ sinh vườn triệt để là giải pháp then chốt giúp nông dân kiểm soát hiệu quả nguồn bệnh.

Bệnh đốm nâu là một trong những bệnh hại phổ biến và nguy hiểm trên cây thanh long, đặc biệt trong mùa mưa khi độ ẩm cao. Bệnh chủ yếu tấn công trên đọt non, không gây hại cành già. Khi bị bệnh, đọt non xuất hiện các đốm nâu, mô bị tổn thương, cành chậm phát triển hoặc khô chết, làm cây suy yếu, giảm khả năng ra hoa, đậu trái và năng suất.

Do xuất hiện rộng khắp ở các vùng trồng thanh long, bệnh đốm nâu có khả năng lây lan nhanh nếu vườn cây rậm rạp, vệ sinh kém và xử lý không kịp thời. Nhiều vườn bị bệnh liên tục qua các vụ có nguy cơ xuống cấp nhanh, ảnh hưởng lớn đến hiệu quả kinh tế.

Tiến sĩ Nguyễn Thành Hiếu, Phó Viện trưởng Viện Cây ăn quả miền Nam: Bệnh đốm nâu thường sẽ tấn công và gây hại nặng trong mùa mưa. Điển hình của cái bệnh này là nó chỉ tấn công trên cái bộ phận đọt non mà thôi, chứ không tấn công cành già. Triệu chứng bệnh xuất hiện ở khoảng 20 - 40cm từ bề mặt cạnh cành, là vị trí thường hay xâm nhiễm nhất.

Khi phát hiện các vị trí đốm nâu xuất hiện trên cành thanh long, cần chủ động quản lý và xử lý sớm để hạn chế lây lan. Với những vết bệnh xuất hiện đơn lẻ, có thể dùng dụng cụ cắt tỉa loại bỏ trực tiếp phần cành bị nhiễm. Trường hợp bệnh nặng, nên cắt bỏ cả cành để giảm nguồn lây trong vườn.

Song song đó, cần dọn tán bằng cách loại bỏ các cành già, cành vô hiệu nằm sâu bên trong tán. Đây là những cành khả năng ra hoa, đậu trái kém, lại dễ tích tụ mầm bệnh. Việc cắt tỉa hợp lý giúp vườn thông thoáng hơn, giảm độ ẩm và áp lực mầm bệnh, từ đó nâng cao hiệu quả phòng trừ.

Tiến sĩ Nguyễn Thành Hiếu, Phó Viện trưởng Viện Cây ăn quả miền Nam: Khi phát hiện vết bệnh đốm nâu xuất hiện trên vườn thanh long thì chúng ta phải sử dụng các cái dụng cụ cắt tỉa để loại bỏ những cái vết bệnh đơn lẻ. Hoặc có thể cắt bỏ những cành nó bị nhiễm bệnh nặng và kể cả cái việc dọn tán cây thanh long bằng cách cắt bỏ những cành già, cành vô hiệu phía bên trong để giúp cho cây được thông thoáng hơn. Nhờ đó, nó sẽ giảm bớt áp lực mầm bệnh và sẽ quản lý tốt hơn cái nguồn bệnh. Đây là những vết bệnh xuất hiện đơn lẻ ở trên các vị trí khác nhau trên cành thì chúng ta nên cắt bỏ cái cái vết bệnh này.

Chúng ta nên thu gom cái cành bệnh chứ không nên quăng lại để sót chanh vườn. Như vậy, nó sẽ tạo điều kiện cho mầm bệnh tiếp tục, lây lan những cành nó nằm sâu phía bên trong tán. Những cành này nó đã quá già, khả năng để nó có thể ra hoa và đậu trái thì rất kém và đang ở trong tình trạng nhiễm bệnh. Do đó, chúng ta có thể cắt tỉa đi để vừa làm công tác vệ sinh và tạo điều kiện thông thoáng cho vườn thanh long.

Vệ sinh vườn là biện pháp quan trọng để ngăn bệnh lây lan trên thanh long. Sau khi cắt tỉa, cành bệnh không nên vứt xuống mương, rãnh hay bỏ lại trong vườn vì mầm bệnh vẫn tồn tại và dễ phát tán, nhất là trong mùa mưa.

Cành bệnh cần được thu gom tập trung, băm nhỏ và ủ kín tại chỗ. Sau thời gian ủ, có thể bổ sung vi sinh vật có ích để tiêu diệt mầm bệnh còn sót lại. Cách làm này vừa cắt đứt nguồn lây, vừa tận dụng cành cắt tỉa làm phân hữu cơ, giúp vườn thanh long sạch, thông thoáng và bền vững hơn.

Tiến sĩ Nguyễn Thành Hiếu, Phó Viện trưởng Viện Cây ăn quả miền Nam: Trong thực tế, nhiều nông hộ chưa có khu vực riêng để xử lý cành, bộ phận cây trồng bị nhiễm bệnh. Sau khi cắt tỉa, cành bệnh hoặc cành vô hiệu thường bị vứt xuống mương, rãnh với suy nghĩ để chúng tự phân hủy. Cách làm này vô tình khiến nguồn bệnh tiếp tục tồn tại, duy trì và có nguy cơ lây lan khi gặp điều kiện thuận lợi, đặc biệt vào mùa mưa, khi nước mưa phát tán mầm bệnh ra khắp vườn.

Để hạn chế nguy cơ này, cành sau khi cắt tỉa cần được thu gom tập trung. Người trồng có thể sử dụng máy băm cành hoặc điều chỉnh máy cắt cỏ để băm nhỏ vật liệu. Phần cành đã băm được gom lại và ủ ngay tại vườn, che phủ kín bằng nilon hoặc bạt trong khoảng một tháng để thúc đẩy quá trình phân hủy. Sau thời gian ủ, có thể bổ sung các vi sinh vật có ích như nấm Trichoderma nhằm tiêu diệt hoàn toàn mầm bệnh còn sót lại. Lượng vật liệu sau ủ trở thành nguồn phân hữu cơ tại chỗ, vừa an toàn vừa góp phần cải tạo đất, cung cấp dinh dưỡng và hỗ trợ cây trồng sinh trưởng bền vững.

Quản lý bệnh đốm nâu hiệu quả không nằm ở xử lý khi bệnh đã nặng, mà ở sự chủ động ngay từ đầu. Phát hiện sớm, cắt tỉa kịp thời, vệ sinh vườn sạch sẽ và xử lý đúng cách cành bệnh chính là chìa khóa để cắt đứt nguồn lây. Khi vườn thông thoáng, cây khỏe, mầm bệnh sẽ khó có cơ hội bùng phát, giúp sản xuất thanh long ổn định và bền vững hơn.