Sản xuất thanh long hữu cơ: Hành trình giữ thị trường bền vững

Thưa quý vị và bà con!

Nhắc đến thanh long, người ta thường nghĩ nhiều đến vùng đất Bình Thuận cũ – nay thuộc tỉnh Lâm Đồng – nơi được xem là “thủ phủ” của loại trái cây đã có mặt tại hơn 40 quốc gia. Trước yêu cầu ngày càng cao về chất lượng và truy xuất nguồn gốc, sản xuất thanh long đang chuyển mạnh sang các mô hình xanh, hữu cơ và giảm phát thải. Từ cách làm đất, chăm cây đến tổ chức sản xuất, người nông dân đang nỗ lực mỗi ngày để trái thanh long đạt chuẩn quốc tế, giữ vững vị thế trên thị trường. Và hành trình ấy bắt đầu từ những nông hộ bình dị tại xã Hàm Thuận, tỉnh Lâm Đồng.

Sau đây là ghi nhận của Báo Nông nghiệp và Môi trường.

Những trái thanh long vàng óng này là thành quả của ba năm kiên trì theo đuổi mô hình VietGAP kết hợp hữu cơ – giảm phát thải của anh Bùi Minh Công, thôn 7 xã Hàm Thuận. Từ giống thanh long vàng đang được thị trường ưa chuộng, anh Công quyết định chuyển đổi toàn bộ quy trình canh tác.

Giữa các luống, anh xen trồng hoa mười giờ để giữ ẩm, hạn chế cỏ dại và tạo độ tơi xốp cho đất. Nhờ sản xuất sạch, cây khỏe hơn, trái đồng đều, giá bán cao hơn từ 20–30% và đặc biệt là đầu ra ổn định hơn so với trước.

Phỏng vấn Ông Bùi Minh Công, Thôn 7, xã Hàm Thuận, tỉnh Lâm Đồng

Không chỉ làm tốt từng vườn riêng lẻ, nhiều hộ dân đã tham gia hợp tác xã để đồng nhất quy trình và tạo dựng sự liên kết trong sản xuất. Khi vào HTX, bà con được tập huấn kỹ thuật, hỗ trợ ghi chép theo chuẩn, ký hợp đồng tiêu thụ và tránh cảnh “được mùa mất giá”.

Nhờ tuân thủ quy trình chung, sản phẩm đủ điều kiện truy xuất nguồn gốc, đáp ứng tiêu chuẩn của nhiều thị trường khó tính, giúp giá trị trái thanh long nâng lên rõ rệt. Tuy nhiên, không ít hộ sản xuất truyền thống vẫn gặp khó vì thiếu vốn đầu tư ban đầu và chi phí cải tạo vườn.

Phỏng vấn Ông Nguyễn Văn Thanh, Phó Giám đốc HTX thanh long an toàn Hồng Đức, xã Hàm Thuận, Lâm Đồng

Theo các chủ vựa tại Hàm Thuận, khi nông dân liên kết và tuân thủ nghiêm ngặt quy trình sản xuất hữu cơ – VietGAP, giá trị trái thanh long trong vùng được nâng lên rõ rệt. Trái đồng đều, ngọt và đẹp hơn, đáp ứng yêu cầu xuất khẩu sang các thị trường khó tính như EU hay Nhật Bản.

Lợi thế tự nhiên: nắng nhiều, khí hậu khô ráo giúp trái lên màu và giữ chất lượng sau thu hoạch. Tuy nhiên, thương lái cũng thừa nhận nhiều khó khăn vẫn tồn tại: mùa cao điểm thiếu nhân công, chi phí vận chuyển tăng, yêu cầu chất lượng ngày càng cao nên mỗi lô hàng đều phải kiểm soát rất chặt.

Phỏng vấn Bà Đoàn Thị Liệu, Chủ vựa thanh long Anh Như Ý, xã Hàm Thuận, Lâm Đồng

Nhờ sự liên kết giữa các hộ nông dân, vùng nguyên liệu thanh long nơi đây ngày càng ổn định và phát triển theo hướng bền vững. Khi cùng tham gia tổ hợp tác, hợp tác xã, bà con tuân thủ quy trình thống nhất – từ chọn giống, bón phân, tưới tiêu đến thu hoạch – giúp chất lượng trái đồng đều, sản lượng ổn định.

Quy trình chuẩn còn đáp ứng yêu cầu truy xuất nguồn gốc, tạo thuận lợi khi ký kết hợp đồng dài hạn và mở rộng đầu ra. Chính sự gắn kết này đang tạo nền tảng để vùng trồng chuyển dịch mạnh mẽ sang hướng an toàn, giảm phát thải và thích ứng với thị trường hiện đại.

Phỏng vấn Ông Lê Quốc Thanh, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia

Trong bức tranh nông nghiệp mới của tỉnh Lâm Đồng, việc phát huy lợi thế sẵn có tiếp tục là hướng đi trọng tâm. Toàn vùng hiện duy trì hơn 26.000 ha thanh long, trong đó trên 9.500 ha đạt VietGAP và hơn 450 ha đạt GlobalGAP – nền tảng để mở rộng xuất khẩu chính ngạch.

Mỗi năm, vùng này sản xuất khoảng 580.000 tấn thanh long, giá trị xuất khẩu giai đoạn 2024–2025 tăng hơn 20%. Tỉnh đang định hướng xây dựng hệ thống thương mại hiện đại dựa trên chuyển đổi số: từ sàn giao dịch nông sản điện tử, truy xuất nguồn gốc minh bạch đến hạ tầng logistics lạnh kết nối liên vùng. 

Phỏng vấn Ông Nguyễn Ngọc Phúc, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng

Khi các trung tâm đóng gói, kho bảo quản và vận chuyển chuyên dụng được đầu tư đồng bộ, trái thanh long không chỉ giữ được chất lượng sau thu hoạch mà còn rút ngắn thời gian tiếp cận các thị trường khó tính. Đây là nền tảng để nâng tầm giá trị thương mại, mở rộng xuất khẩu và khẳng định vị thế thanh long của Lâm Đồng trên bản đồ nông sản quốc tế.

- Quý vị và bà con thân mến!

Khi người nông dân liên kết sản xuất theo chuỗi và tuân thủ đúng quy trình chuẩn, họ không chỉ nâng cao chất lượng trái thanh long mà còn mở rộng cơ hội tiếp cận những thị trường khó tính, nơi giá trị nông sản được đánh giá cao. Sản xuất có kế hoạch, truy xuất nguồn gốc rõ ràng giúp tăng thu nhập, ổn định đầu ra và giảm rủi ro. Đây chính là cơ hội để thanh long Việt Nam không chỉ bền vững trong nước mà còn khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế, mở ra cánh cửa phát triển lâu dài cho nông dân.

Đến đây, phóng sự của Báo Nông nghiệp và Môi trường xin được khép lại. Cảm ơn và hẹn gặp lại quý vị và bà con trong các chương trình sau.