Vệ sinh, nạo vét kênh Bắc và hào thành cổ Vinh

Bồi lấp, ô nhiễm

Kênh Bắc đoạn từ đường Mai Hắc Đế đến đường Hà Huy Tập đã được ngầm hóa từ nhiều năm trước. Tuy nhiên, đoạn kênh này với điểm đầu từ hạ lưu cầu kênh Bắc thuộc địa phận phường Hà Huy Tập (thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An) đến điểm cuối tại cầu số 5 nối hồ điều hòa Hưng Hòa vẫn đang là kênh lộ thiên.

Vì thế, từ nhiều năm nay, đoạn kênh này đã nhiều lần bị bồi lấp, cỏ cây mọc um tùm. Hơn nữa, nguồn nước thải từ trong khu dân cư thải ra trực tiếp đã khiến đoạn kênh này thường xuyên bốc mùi hôi thối, ô nhiễm môi trường khiến cho người dân sống hai bên bờ kênh hết sức khổ sở.

Đứng trên cầu không khó để thấy nguồn nước kênh Bắc có một màu đen ngòm, sủi bọt, nổi váng… bốc mùi hôi thối nồng nặc khiến cho nhiều hộ dân sống gần đó không dám mở cửa.

“Đoạn kênh này thường xuyên có màu đen do lượng nước thải từ khu dân cư thải ra thường xuyên. Chúng tôi sống ở đây hầu như không dám mở cửa để hạn chế mùi hôi ảnh hưởng đến cuộc sống sinh hoạt hàng ngày”, anh Hoàn, một người dân sống gần đó phản ánh.

Chưa hết, ngoài mùi hôi thối do nguồn nước ô nhiễm, đoạn kênh cũng thường xuyên bị bồi lấp bởi bùn, cát, đất đá… cỏ cây, vì thế cũng mọc lên tươi tốt càng làm hạn chế dòng chảy lưu thông của nguồn nước, ô nhiễm càng trầm trọng thêm.

Theo quan sát của phóng viên, hầu như hai bên bờ kênh đều bồi lấp một lớp bùn dầy, rêu xanh bao trùm, bèo và các loại cỏ mọc lên cao lút đến đầu người.

Ông Nguyễn Văn Hùng, người dân xã Hưng Lộc sống gần đoạn kênh phản ánh thêm: “Ngoài nguồn nước quanh năm đen ngòm, bốc mùi hôi thối thì kênh cũng bị bồi lấp nặng. Vì thế, càng hạn chế dòng lưu thông của nguồn nước và ô nhiễm càng gia tăng. Chúng tôi sống gần kênh rất khổ sở”.

Cùng chung cảnh ngộ ô nhiễm là cuộc sống khổ sở của người dân sống gần hào thành cổ Vinh.

Được biết, hào thành cổ Vinh là tuyến kênh bao quanh thành Vinh, thành lũy được nhà Nguyễn xây dựng bằng đá từ năm 1831, được xếp hạng di tích quốc gia năm 1998. Thành có chu vi 2.520m, gồm 3 cửa ra vào thành. Hệ thống kênh hào bao quanh thành để phòng thủ được thiết kế theo hình lục giác, sâu 3m, rộng 28m.

Năm 2016, dự án cải tạo Hào thành cổ Vinh với kinh phí gần 140 tỷ đồng từ nguồn vốn vay của Ngân hàng Thế giới, do UBND TP Vinh làm chủ đầu tư được thực hiện để nạo vét, xây bờ kè dọc hai bờ hào, hệ thống thu gom nước thải, tạo cảnh quan quanh hào thành... Năm 2018, dự án hoàn thành đưa vào vận hành với kỳ vọng sẽ cải thiện môi trường, tạo diện mạo mới cho di tích hào thành cổ Vinh. Thế nhưng, từ đó đến nay, tình trạng ô nhiễm không những không được cải thiện mà còn trở nên trầm trọng hơn.

Ghi nhận thực tế tại kênh hào thành cổ Vinh cho thấy, nước trong hào đen ngòm, đặc quánh bùn thải, bốc mùi hôi thối. Nhiều đoạn rác thải ken đặc, cỏ mọc um tùm che kín cả lòng hào là nơi cho ruồi, muỗi sinh sống.

Theo người dân sống quanh hào thành cổ Vinh, từ khi dự án cải tạo, nâng cấp hào thành cổ Vinh hoàn thành và đi vào hoạt động một thời gian, nước bắt đầu chuyển màu đen và đọng lại, không còn lưu thông như trước, dẫn đến ô nhiễm.

“Sau khi hào thành cổ Vinh được cải tạo, cảnh quan khá đẹp, người dân rất phấn khởi. Nhưng chỉ được ít tháng, nước dưới hào thành cổ Vinh đen thui, đặc quánh, bốc mùi hôi thối nên chúng tôi ít khi dám mở cửa. Đã rất nhiều lần cá chết nổi lên trắng cả mặt nước vì quá ô nhiễm. Nước ứ đọng, ô nhiễm nặng, tạo điều kiện cho ruồi, muỗi phát sinh”, ông Sơn, người dân sống ở phường Cửa Nam, phản ánh.

Khẩn trương nạo vét, vệ sinh trước mùa mưa lũ

Theo Công ty cổ phần Quản lý và Phát triển hạ tầng đô thị Vinh (đơn vị vận hành) cho biết, nguyên nhân dẫn tới việc kênh hào thành cổ Vinh bị ô nhiễm nghiêm trọng là nước thải không được luân chuyển, tạo thành ao tù nước đọng, đặc biệt là vào mùa khô.

Hệ thống thu gom nước thải đang dùng chung với hệ thống thoát nước mưa. Hào thành từ khi cải tạo đến nay chưa được nạo vét bùn đất, trầm tích tạo thành một lớp vi sinh vật dày. Khi động trời, các vi khuẩn hoạt động càng mạnh, sủi bọt, bốc mùi hôi thối càng nặng.

Trước tình hình trên, UBND TP. Vinh cũng đã phê duyệt dự án hệ thống bơm cấp nước hào thành cổ với tổng kinh phí 10 tỷ đồng. Mục đích sẽ bơm trực tiếp nước sông vào để pha loãng nước thải trong hào thành, giúp tuần hoàn kết hợp nạo vét trầm tích, qua đó làm giảm thiểu tình trạng ô nhiễm. Tuy nhiên, đây chỉ là giải pháp chữa cháy tạm thời.

Với thực trạng trên, UBND TP. Vinh mới đây đã phê duyệt dự án “Vệ sinh môi trường, nạo vét kênh mương hồ điều hòa, mương kênh Bắc và hào thành cổ Vinh”.

Quy mô công trình bao gồm nạo vét kênh Bắc điểm đầu từ hạ lưu cầu kênh Bắc thuộc địa phận phường Hà Huy Tập đến điểm cuối tại cầu số 5 nối hồ điều hòa Hưng Hòa. Nạo vét đất hữu cơ bị bồi lắng về cao độ thiết kế trên tuyến kênh có chiều dài 3.411,02m và nạo vét hào thành cổ Vinh với điểm đầu và điểm cuối tại cổng Thành cổ phía Nam giáp đường Đặng Thái Thân. Nạo vét đất hữu cơ bị bồi lắng về cao độ thiết kế trên tuyến hào có chiều dài 2.260,49 m, chiều rộng đáy kênh 6 – 30m. Bên cạnh đó là nạo vét đất hữu cơ bị bồi lắng tại hồ điều hòa Hưng Hòa có diện tích 14.868,86m2 với tổng khối lượng nạo vét là hơn 32.000m3.

Tổng mức đầu tư để thực hiện dự án nêu trên là 5,7 tỷ đồng. Trong đó, chi phí xây dựng là 4,9 tỷ đồng. Công trình nêu trên vừa được khởi công vào cuối tháng 4/2025 và thời gian hoàn thành theo hợp đồng dự án dự kiến là 6 tháng.

Ông Nguyễn Ngọc Phong, Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư và xây dựng TP. Vinh cho biết, do tình trạng ô nhiễm, bồi lấp Kênh Bắc, hồ điều hòa Hưng Hòa và Hào thành cổ Vinh ảnh hưởng lớn đến đời sống của người dân xung quanh, ảnh hưởng đến lưu thông dòng chảy thoát nước vào mùa mưa nên thành phố đã có chủ trường triển khai dự án nạo vét nêu trên. “Chúng tôi sẽ bám sát công trình để chỉ đạo nhà thầu thực hiện nhanh, đúng thiết kế, có hiệu quả và hoàn thành dự án càng sớm càng tốt”, ông Nguyễn Ngọc Phong nhấn mạnh.