Sáng 24/10, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lào Cai phối hợp với Trường Đại học Khoa học Tự nhiên - Đại học Quốc gia Hà Nội tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề “Phát hiện, cảnh báo sớm ẩn họa trượt lở nhằm xây dựng khu dân cư an toàn ở tỉnh Lào Cai”. Hội thảo nhằm đánh giá thực trạng, thảo luận khó khăn trong công tác phòng chống thiên tai và đề xuất các giải pháp khoa học công nghệ hỗ trợ phát hiện, cảnh báo sớm sạt lở đất và lũ quét.
Hội thảo khoa học tại tỉnh Lào Cai đưa ra giải pháp ứng dụng công nghệ cảnh báo sớm sạt lở nhằm xây dựng khu dân cư an toàn. Ảnh: Thanh Ngà.
Tham dự hội thảo có ông Cao Đức Phát, nguyên Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn - Chủ tịch Hội đồng quản lý Quỹ Cộng đồng phòng tránh thiên tai; PGS.TS Trần Quốc Bình, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Tự nhiên; GS.TS Đỗ Minh Đức; TS Dương Thị Toan cùng đại diện các sở, ngành và điểm cầu từ các địa phương trong tỉnh.
Theo ông Nguyễn Thái Bình, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lào Cai, kết quả rà soát đến tháng 10/2025 cho thấy toàn tỉnh hiện có 2.780 điểm sạt lở hoặc có nguy cơ sạt lở đất. Trong đó, 1.285 điểm nằm tại khu dân cư và taluy dương các tuyến đường giao thông; 815 điểm xuất hiện trực tiếp trên các tuyến đường; 362 điểm dọc hệ thống đê, suối, công trình thủy lợi; còn lại 318 điểm tại khu sản xuất và công trình công cộng.
Ông Nguyễn Thái Bình, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lào Cai cho biết toàn tỉnh hiện có 2.780 điểm sạt lở hoặc có nguy cơ sạt lở đất. Ảnh: Thanh Ngà.
Tình trạng này ảnh hưởng trực tiếp tới 12.504 hộ dân, tương đương gần 50.000 nhân khẩu. Đặc biệt, có 235 điểm được xác định là “đặc biệt nguy hiểm”, có khả năng đe dọa nghiêm trọng đến tính mạng và tài sản. Nhiều khu vực đã được khuyến cáo cần di dời khẩn cấp để đảm bảo an toàn, đồng thời triển khai xây dựng các khu tái định cư.
Sạt lở đất không chỉ gây tổn thất về người và tài sản, mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến hạ tầng kỹ thuật, môi trường sinh thái và đời sống sản xuất của người dân. Nguyên nhân chủ yếu do địa hình dốc, mưa lớn cực đoan, cùng các tác động nhân sinh như: phá rừng, san gạt, xây dựng chưa phù hợp quy hoạch.
Tại hội thảo, GS.TS Đỗ Minh Đức, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên - Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết, nhóm nghiên cứu của trường đã phát triển một ứng dụng và website chuyên phục vụ cảnh báo sạt lở. Công cụ này cập nhật dữ liệu mới 20 phút một lần, có thể dự báo nguy cơ theo giờ, ngày và theo sát thời điểm xảy ra hiện tượng. Ứng dụng đã thống kê được hơn 70-80 điểm nguy cơ tại các tỉnh miền Trung như: Hà Tĩnh, Quảng Trị, Quảng Ngãi.
GS.TS Đỗ Minh Đức, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên - Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết nhóm nghiên cứu của trường đã phát triển một ứng dụng và website chuyên phục vụ cảnh báo sạt lở. Ảnh: Thanh Ngà.
Tại Lào Cai, thống kê từ năm 2014 đến nay cho thấy có khoảng 2.087 điểm có nguy cơ sạt lở. Gần đây, Sở Nông nghiệp và Môi trường cập nhật với 235 điểm nguy cơ rất cao và khoảng 1.500 điểm nguy cơ cao. Các điểm này đã được tích hợp trên ứng dụng, giúp địa phương tra cứu, đánh giá và kịp thời cảnh báo khi thiên tai xảy ra.
Hệ thống cũng sử dụng dữ liệu từ hơn 200 trạm đo mưa tự động tại địa phương. Lượng mưa thực tế được phân tích theo thời gian thực, từ đó xác định mức độ rủi ro và cập nhật trên bản đồ cảnh báo. Người dân có thể cài đặt ứng dụng, tùy chỉnh khu vực theo dõi để nhận cảnh báo phù hợp với vị trí sinh sống.
Nhiều địa phương đánh giá cao hiệu quả của các hệ thống cảnh báo nguy cơ sạt lở đã được lắp đặt trên địa bàn tỉnh. Ảnh: Thanh Ngà.
Ngoài ra, một số điểm nguy cơ cao tại tỉnh Lào Cai đã lắp đặt hệ thống còi hú cảnh báo tự động. Khi lượng mưa vượt ngưỡng an toàn, hệ thống sẽ phát tín hiệu cảnh báo để người dân di dời kịp thời. Biện pháp này được đánh giá cao, đặc biệt vào ban đêm khi người dân khó tiếp cận thông tin qua các kênh truyền thống.
Ông Cao Đức Phát, Nguyên Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn - Chủ tịch Hội đồng quản lý Quỹ Cộng đồng phòng tránh thiên tai nhận định, sạt lở đất là nguyên nhân gây tử vong lớn trong các loại hình thiên tai tại Việt Nam, chiếm khoảng một phần ba tổng số người thiệt mạng mỗi năm. Riêng tại các tỉnh miền núi Lào Cai, tỷ lệ này cao hơn do địa hình hiểm trở và điều kiện ứng phó còn hạn chế. Mặc dù các địa phương đã nỗ lực trong công tác phòng chống, nhưng hiệu quả vẫn chưa đạt kỳ vọng do thiếu hệ thống cảnh báo hiện đại và thông tin cập nhật kịp thời.
Theo ông Cao Đức Phát, việc phối hợp cùng nhóm nghiên cứu của Trường Đại học Khoa học Tự nhiên là cơ hội để triển khai các giải pháp có chiều sâu về chuyên môn, phù hợp thực tiễn, góp phần nâng cao năng lực cảnh báo và ứng phó với thiên tai.
Ông Cao Đức Phát, Nguyên Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn - Chủ tịch Hội đồng quản lý Quỹ Cộng đồng phòng tránh thiên tai nhận định, sạt lở đất là nguyên nhân gây tử vong lớn trong các loại hình thiên tai tại Việt Nam. Ảnh: Thanh Ngà.
Quỹ Cộng đồng phòng tránh thiên tai, được Chính phủ công nhận là tổ chức từ thiện hoạt động trong lĩnh vực hỗ trợ cộng đồng phòng chống thiên tai, xác định sạt lở đất là một trong những lĩnh vực ưu tiên. Quỹ mong muốn tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các nhà khoa học, cơ quan chuyên môn và chính quyền địa phương để triển khai hiệu quả các giải pháp dự báo, cảnh báo sớm và giảm thiểu rủi ro trong thời gian tới.
