‘Tỷ phú ao cá’ - đổi đời nhờ tiếp cận thông tin, khoa học

Phong trào nông dân làm kinh tế giỏi tại các địa phương trên cả nước đã và đang đi vào chiều sâu, mang lại hiệu quả thiết thực, tạo ra những mô hình sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, giá trị lớn. Trong số đó, câu chuyện của ông Đặng Đình Đoàn tại thôn Thái Hòa, xã Quảng Bị, Hà Nội, là minh chứng sinh động cho việc khi người nông dân được tiếp cận đầy đủ thông tin, kiến thức khoa học và định hướng chính sách, họ có thể từng bước thoát khỏi sản xuất manh mún, rủi ro để làm giàu bền vững trên chính mảnh đất quê hương.

Khởi nghiệp gian nan từ khoảng trống thông tin

Hành trình khởi nghiệp của ông Đặng Đình Đoàn không hề trải hoa hồng. Bắt đầu từ năm 2005 với hai bàn tay trắng, vợ chồng ông đã phải tự mình đào, xây dựng gần 2 ha ao nuôi. Thời điểm ấy, sản xuất chủ yếu dựa vào kinh nghiệm truyền miệng, thiếu thông tin khoa học, thiếu dự báo thị trường và cảnh báo dịch bệnh.

Ông Đoàn nhớ lại những ngày tháng khó khăn: "Lúc mới làm, thực sự là rất khó khăn. Khi đó, người nuôi chủ yếu làm theo thói quen, ai bảo sao thì làm vậy. Thông tin về dịch bệnh, môi trường nước, kỹ thuật nuôi gần như không có”.

Nỗi ám ảnh lớn nhất là rủi ro dịch bệnh. Ông Đoàn nhớ lại: "Có lần, tôi nuôi đàn ngan 500 con, thả bờ ao đấy nhưng chỉ có 3 hôm thì chết hết. Dịch bệnh kéo đến là trắng tay."

Những thất bại liên tiếp cho thấy một thực tế: người nông dân không chỉ thiếu vốn mà còn thiếu thông tin, thiếu kiến thức khoa học, khiến rủi ro trong sản xuất luôn rình rập.

Bước ngoặt đến với ông Đoàn trong giai đoạn 2010 - 2014, khi ông bắt đầu được tham gia các lớp tập huấn kỹ thuật do Hội Nông dân và ngành nông nghiệp địa phương tổ chức, tiếp cận thông tin về nuôi thủy sản thâm canh, xử lý môi trường nước, phòng chống dịch bệnh.

“Tôi nhận ra rằng nuôi kiểu cũ là đánh cược với may rủi. Muốn làm ăn lâu dài thì phải nắm kỹ thuật, hiểu môi trường ao nuôi”, ông Đoàn nói.

Thông qua các buổi phổ biến kiến thức, tài liệu kỹ thuật và trao đổi với cán bộ khuyến nông, ông Đoàn mạnh dạn quyết định “công nghiệp hóa” ao làng. Gia đình ông đầu tư kè bờ kiên cố, cải tạo ao, chuyển sang mô hình nuôi thâm canh gần như công nghiệp hoàn toàn.

Hệ thống sản xuất khép kín được hình thành với máy móc, quạt nước, hệ thống kiểm soát môi trường ao nuôi. Những thông tin về mật độ thả nuôi, hàm lượng oxy hòa tan, quy trình thay nước, phòng bệnh được ông áp dụng nghiêm ngặt.

Nhờ đó, khu ao 2 ha của gia đình ông hiện cho thu hoạch hai lứa cá mỗi năm, tổng sản lượng đạt khoảng 60 tấn/năm - con số mà trước đây ông chưa từng nghĩ tới.

“Trái ngọt” đến từ sự mạnh dạn chuyển đổi

Sự chuyển đổi tư duy sản xuất dựa trên thông tin khoa học và kiến thức được phổ biến đã mang lại “trái ngọt” xứng đáng. Doanh thu từ mô hình nuôi cá công nghiệp của gia đình ông Đoàn hiện đạt khoảng 2 tỷ đồng/năm.

Tuy nhiên, theo ông Đoàn, thành công này không chỉ đến từ vốn đầu tư mà quan trọng hơn là việc tiếp cận thông tin đúng, đủ và kịp thời. “Nếu không hiểu kỹ thuật, không nắm được quy trình thì đầu tư bao nhiêu tiền cũng rất rủi ro”, ông chia sẻ.

Dù đạt được những thành công nhất định nhưng câu chuyện làm giàu của ông Đoàn vẫn còn những thách thức lớn mà ông phải đối mặt, đặc biệt là gánh nặng chi phí và vấn đề môi trường.

Đầu tiên là chi phí đầu tư quá lớn ông Đoàn nhấn mạnh, chi phí cho cơ sở hạ tầng hiện đại và đặc biệt là thức ăn chăn nuôi rất cao. Theo ước tính, tổng chi phí này có thể lên tới hàng tỷ đồng mỗi lứa nuôi. Để đảm bảo lợi nhuận, người nuôi buộc phải xoay sở để mua cám bằng tiền mặt, nếu không sẽ phải chịu áp lực lãi suất cao, làm giảm đáng kể lợi nhuận. Thứ hai là gánh nặng về môi trường.

Do vấn đề ô nhiễm nguồn nước bên ngoài, ông Đoàn phải chi một khoản tiền lớn để xử lý nước đầu vào. Chi phí để xử lý nước ao đã lên tới 30 - 40 triệu đồng mỗi lứa nuôi. Đây là khoản chi bắt buộc để đảm bảo chất lượng sản phẩm, nhưng cũng là gánh nặng tài chính đối với người nông dân.

Cần thêm thông tin, chính sách và hỗ trợ đồng bộ

Để phát triển bền vững, ông Đặng Đình Đoàn mong muốn nhận được sự hỗ trợ của chính quyền địa phương và Nhà nước đặc biệt là thông tin về nguồn vốn vay ưu đãi, công nghệ xử lý môi trường nước và tiêu chuẩn sản xuất an toàn.

“Người nông dân rất cần được cập nhật thông tin thường xuyên, từ kỹ thuật, môi trường đến thị trường tiêu thụ. Có thông tin thì mới dám đầu tư và làm ăn lớn”, ông Đoàn chia sẻ.

Khát vọng của ông không dừng lại ở sản xuất hiệu quả, mà là đưa sản phẩm cá đã qua kiểm nghiệm chất lượng vào hệ thống siêu thị, chuỗi cửa hàng lớn. Để làm được điều đó, ông cho rằng nông dân cần được tiếp cận thông tin về tiêu chuẩn, truy xuất nguồn gốc, thị trường và thương hiệu.

Câu chuyện của ông Đặng Đình Đoàn cho thấy, giảm nghèo thông tin chính là chìa khóa quan trọng giúp người nông dân thay đổi tư duy, giảm rủi ro và nâng cao hiệu quả sản xuất. Từ chỗ sản xuất dựa vào kinh nghiệm và may rủi, nhờ tiếp cận thông tin khoa học, ông đã xây dựng được mô hình nuôi cá thâm canh hiện đại, tạo thu nhập ổn định và bền vững.