Sáng 26/6, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung chủ trì buổi làm việc với Cục Trồng trọt – BVTV và các đơn vị liên quan thuộc Bộ về xây dựng Đề án sản xuất trồng trọt phát thải thấp trong giai đoạn 2025 – 2030.
Đề án này sẽ định hướng cho các đơn vị ở trung ương và các địa phương triển khai trong đó quy trình canh tác giảm phát thải và công cụ đo đếm là yếu tố quan trọng khi xây dựng đề án sản xuất trồng trọt giảm phát thải.
Thứ trưởng Hoàng Trung làm việc với các đơn vị của Bộ Nông nghiệp và Môi trường về vấn đề giảm phát thải trong trồng trọt. Ảnh: Tùng Đinh.
Định hình rõ mục tiêu của sản xuất trồng trọt giảm phát thải
Theo Thứ trưởng, sản xuất trồng trọt giảm phát thải nằm trong chủ trương chung của quốc gia về mục tiêu giảm phát thải ròng về 0 năm 2050. Tuy nhiên, với lĩnh vực này chỉ mới dừng lại ở một số dự án, chương trình nhỏ lẻ, chưa có tính căn cơ, bài bản.
“Chúng ta cần xây dựng một Đề án bài bản để có thể triển khai từ Bộ xuống các địa phương một cách thông suốt”, Thứ trưởng Hoàng Trung nêu vấn đề.
Theo ông, hiện nay, mới chỉ có chương trình 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp ở ĐBSCL được phê duyệt và triển khai. Tuy nhiên, toàn quốc có đến hơn 7 triệu ha lúa và hơn 1 triệu ha cây ăn quả, nên Cục Trồng trọt – BVTV cần xây dựng dự thảo sớm, thu thập ý kiến đóng góp để hoàn thiện nhằm triển khai trong thời giam sớm nhất.
Thứ trưởng Hoàng Trung nhấn mạnh vấn đề về công cụ đo và quy trình canh tác. Ảnh: Tùng Đinh.
Về chi tiết, lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho rằng, vướng mắc hiện nay về giảm phát thải trong trồng trọt là chưa có khuôn khổ pháp lý, chưa có công cụ đo đếm và nhận thức của đại đa số người dân, doanh nghiệp, cán bộ địa phương về sản xuất trồng trọt giảm phát thải còn hạn chế.
Về quan điểm chỉ đạo, Thứ trưởng nhấn mạnh: “Sản xuất trồng trọt giảm phát thải cần hướng tới mục tiêu phục vụ các nghĩa vụ đối với NDC, thay đổi tập quán canh tác theo hướng giảm sử dụng vật tư đầu vào, bền vững và thân thiện với môi trường, xây dựng thương hiệu nông sản phát thải thấp để lan tỏa trách nhiệm của ngành trồng trọt với môi trường, với thế hệ mai sau”.
Về chuyên môn, Thứ trưởng Hoàng Trung yêu cầu Cục Trồng trọt – BVTV bổ sung nội dung nghiên cứu, xây dựng quy trình canh tác giảm phát thải phù hợp với từng loại cây trồng, vùng sinh thái qua đó xây dựng phương pháp MRV (đo đếm) chuẩn, được quốc tế công nhận với đầy đủ cơ sở khoa học. Từ đó, thể hiện bằng các văn bản pháp lý để triển khai đến từng địa phương làm căn cứ để tính toán được phát thải của từng khâu trong sảu xuất.
“Nhiều đối tượng của ngành trồng trọt đặc biệt là các nhóm cây ăn quả, cây công nghiệp dài ngày còn có khả năng tự hấp thụ CO2 nên cần tính toán được chênh lệch giữa phát thải và hấp thu, tính toán được phát thải trong từng giai đoạn, từ đó đưa ra quy trình sản xuất phù hợp, hiệu quả”, ông Hoàng Trung nhấn mạnh.
Theo đó, thay đổi quy trình canh tác và giảm khối lượng vật tư đầu vào sẽ là chìa khóa để giảm phát thải trong trồng trọt. Về lộ trình, Thứ trưởng cho rằng nên tập trung vào một số cây trồng chính, đặc biệt là lúa, làm thật bài bản rồi mới mở rộng ra các đối tượng khác.
Mục tiêu đến 2030 giảm 30% phát thải CH4
Tại buổi làm việc, bà Nguyễn Thị Thu Hương, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt – BVTV đã trình bày về một số mục tiêu đang được dự thảo của đề án này.
Trong đó, phấn đấu đến năm 2030, giảm 30% tổng lượng phát thải khí CH4 và giảm ít nhất 10% tổng lượng phát thải khí nhà kính từ lĩnh vực trồng trọt so với năm cơ sở 2020, thông qua áp dụng các biện pháp kỹ thuật phù hợp với từng vùng sinh thái và nhóm cây trồng.
Đến năm 2030, diện tích áp dụng các biện pháp canh tác trồng trọt giảm phát thải đạt tối thiểu 2,5 triệu ha, ưu tiên tại các vùng sản xuất hàng hóa tập trung.
Hình thành cơ sở dữ liệu phát thải khí nhà kính trong trồng trọt theo cây trồng, vùng sinh thái và biện pháp kỹ thuật, góp phần hình thành thị trường carbon.
Xây dựng hệ thống tài liệu truyền thông, phổ biến kiến thức, thúc đẩy chuyển đổi hành vi sản xuất của nông dân theo hướng phát thải thấp. Tổ chức đào tạo, tập huấn về kỹ thuật, chính sách và công cụ đo phát thải cho cán bộ kỹ thuật, khuyến nông và nông dân trên toàn quốc.
Bà Nguyễn Thị Thu Hương, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt – BVTV trình bày về dự thảo của đề án. Ảnh: Tùng Đinh.
Hiện nay, Cục Trồng trọt – BVTV đang tham khảo các ý kiến đóng góp liên quan đến đối tượng cây trồng áp dụng và lộ trình triển khai đề án.
Liên quan vấn đề này, GS.TS Nguyễn Hồng Sơn - Giám đốc Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam (VAAS) cho rằng, cần có đánh giá cụ thể với khả năng hấp thụ/phát thải của các đối tượng để có lựa chọn phù hợp.
Ví dụ như so sánh cây ngắn ngày với cây dài ngày, cây trồng nước với cây trồng cạn hay đánh giá theo tổng diện tích canh tác, khối lượng phân bón sử dụng…
Về quy trình canh tác, ông Nguyễn Hồng Sơn cho rằng mỗi biện pháp cần xem xét ứng dụng cho từng khu vực, cây trồng cụ thể, tránh áp dụng đồng loạt nhưng không hiệu quả: “Ví dụ tưới ướt khô xen kẽ thì áp dụng ở đâu?”.
Ngoài lãnh đạo Viện VAAS, các đại biểu tham gia buổi làm việc cũng có ý kiến liên quan đến việc tận dụng phế phụ phẩm trong nông nghiệp, sản xuất các loại than sinh học đơn giản, yêu cầu vừa phải.
Bên cạnh đó, cần xây dựng hệ thống theo dõi, cập nhật, đánh giá hiệu quả cho từng vụ, từng năm để có thể đưa ra các chỉ đạo, điều chỉnh kịp thời.
Thay đổi nhận thức, nâng cao hiệu quả
Liên quan đến việc triển khai, Thứ trưởng Hoàng Trung nhấn mạnh, cần làm rõ Việt Nam đã và đang sản xuất trồng trọt theo hướng giảm phát thải. Từ đó, đẩy mạnh tuyên truyền để nâng cao nhận thức của người dân về chủ trương này.
“Tham gia sản xuất giảm phát thải không chỉ là đóng góp trách nhiệm của người dân với NDC Quốc gia mà còn góp phần xây dựng thương hiệu nông sản Việt Nam, giảm chi phí đầu vào giúp nâng cao hiệu quả kinh tế”, lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường khẳng định.
Theo ông, khi cả cơ quan quản lý và người nông dân cùng thực hiện được mục tiêu giảm phát thải trong trồng trọt, chúng ta sẽ thu hút được nhiều sự quan tâm, tham gia, nguồn lực từ các tổ chức quốc tế.
Trong đó, đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC Quốc gia) là đóng góp do quốc gia cam kết về ứng phó với khí hậu, bao gồm mục tiêu thích ứng và giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, chính sách và biện pháp ứng phó với biến đổi khí hậu nhằm đạt được các mục tiêu của Thỏa thuận Paris.
